راه هایی برای سرعت بخشیدن به روند درمان آفت دهان و کاهش ناراحتی وجود دارد که می توانند از شدت درد و طول دوره درمان کم کنند. اگر شما هم از دردهای آفت دهان خسته شدید خواندن این مطلب از گروه سلامت شادمگ را از دست ندهید.
درمان آفت دهان
آفت دهان یکی از بیماری‌های شایع دهان است که به صورت ضایعات دردناک در مخاط دهان، زبان یا لثه ظاهر می‌شود. آفت در دهان ممکن است منشأ ارثی داشته باشد یا توسط یک عامل محیطی مشترک مثل یک نوع ماده‌ی غذایی خاص و آلرژی‌زا بروز کند.
اگر دچار آفت دهان شدید و می‌خواهید درمانش کنید در ادامه روش‌هایی کاربردی و خانگی برای درمان آفت دهان را مطالعه کنید.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان، یک زخم کوچک در داخل دهان است که به رنگ سفید یا خاکستری با حاشیه قرمز دیده می‌شود. این زخم عموما روی بخش‌های نرم دهان مانند زبان، داخل گونه‌ها و سطح داخلی لبها ظاهر می‌شود.
آفت‌های دهانی واگیر نیستند و عموماً در عرض حدود یک هفته، خودشان بهبود می‌یابند. آن ها کمتر از یک سانتیمتر قطر دارند و به صورت تکی و یا دسته‌های ظاهر می‌شوند. نوع نادرتر و شدیدتر آفت، زخم‌های بزرگتری ایجاد میکند، که ممکن است دو هفته یا بیشتر ادامه داشته باشد و می‌تواند جراحت نیز ایجاد کند.
علائم آفت دهان
آفت دهان معمولا زخمی گرد یا بیضی شکل سفید یا زرد رنگ است که دور تا دور آن قرمز شده باشد. آفت دهان به سه شکل بروز میکند که عبارتند از:
آفت‌های کوچک (minor) که 80% شیوع دارند
آفت‌های بزرگ (major) که 10% شیوع دارند
آفت های تبخالی (Herpetiform) که 10% شیوع دارند
علائم آفت دهان به طور کلی به موارد زیر محدود می‌شود ولی با این‌حال ممکن است، آفت دهان علائم دیگری نیز داشته باشد که شناخته شده نیست:
زخم در دهان
در آفت دهان، زخم‌هایی کوچک و کم عمق و عموما دردناک که در دهان و زبان و عمدتا پشت لبها و زیر لثه ها به وجود می‌آیند. حاشیه این زخم‌ها توسط یک هاله قرمز پوشیده شده است. این زخم‌ها می‌توانند در گونه‌ها، لبها و گلو ظاهر شوند.
درد یا سوزش در دهان
وجود آفت در دهان، باعث دردهای سوزناکی می‌شود که عموما با خوردن غذا بیشتر احساس می‌شوند. اگر این زخم‌ها روی لب ایجاد شوند، به موقع خنده و یا حتی حرف زدن نیز، درد احساس می‌شود.
انواع آفت دهان و آفت روی زبان
آفت دهانی مینور (کوچک)
شایع‌ترین نوع آفت دهان و زبان همین نوع مینور است، که حدود 80 تا 85 دصد از کل موارد را تشکیل می‌دهد، از ویژگی های این نوع آفت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آفت‌های دهانی مینور (minor canker sore) معمولا کوچک و بیضی‌شکل با مرزهای قرمزرنگ هستند
عموما کمتر از 10 میلی متر عمق دارند
بدون ایجاد اسکار در عرض 1 تا 2 هفته خوب می‌شوند و هیچ جای زخمی باقی نمی‌گذارند.
معمولا به صورت چندین زخم همزمان، اما به صورت جدا از هم دیده می‌شوند.
آفت دهانی ماژور (بزرگ)
آفت دهان بزرگ یا ماژور (major canker sore) هرچند کمتر شایع‌اند؛ و حدود 10 درصد از موارد را تشکیل می‌دهند اما عمیق‌تر و بسیار دردناک‌تر از آفت‌های مینور هستند. از ویژگی های آنها:
بزرگتر و عمیق‌تر هستند (بیشتر از 10 میلی متر)
زخم‌های ماژور معمولا گرد است و حاشیه‌های مشخصی دارد؛ البته اگر اندازه آنها بیش از حد بزرگ باشد، ممکن است لبه‌های آن شکل نامنظم‌تری داشته باشد.
درمان آفت دهان ماژور می‌تواند تا 6 هفته طول بکشد، و جای زخم گسترده و مشخصی را به جای بگذارد.
آفت ویروسی هرپتی (آفت شبه تبخال)
افت دهان هرپتی (herpetiform canker sore) نادر است، و بیشتر بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. توجه داشته باشد که این مدل آفت ناشی از عفونت ویروس تبخال نیست و به دلیل شباهت ظاهری آن به زخم تبخال، به آن آفت شبه تبخال می‌گویند.
از ویژگی های آن:
این زخم به صورت خوشه‌ای از زخم‌های کوچک (10 تا 100 زخم) ایجاد می‌شود.
می‌تواند به مرور و در صورت عدم درمان آفت دهان، به یک زخم بزرگ تبدیل شود.
عمق آنها حدود 1 میلی متر است و می‌توانند با زخم‌های کناری ادغام شوند و زخم بزرگتری را بوجود آورند.
آفت ویروسی هم لبه‌های نامشخصی دارد، و بدون ایجاد اسکار در عرض 15 روز بهبود می‌یابد.
روش های درمان آفت
آفت دهان معمولاً 1 الی 2 هفته طول می‌کشد تا از بین برود، اما روش‌های خانگی وجود دارد که با انجام آنها می‌توانید زمان را کاهش دهید.
اجتناب از برخی غذاها
برای درمان آفت، باید از غذاهای بسیار تند، نمکی و یا اسیدی، پرهیز نمایید زیرا موجب تحریک آفت‌ها و توقف روند بهبودی آنها می‌شود. حتی نوشیدنی‌های داغ و غذاهایی که حاشیه‌ها و کناره‌های تیز دارند، مانند تک‌های تست، می‌توانند ایجاد ناراحتی کنند.
شستشو با نمک
مردم همچنین از روش‌های جایگزین طبیعی مانند محلول نمکی برای بهبود روند درمان استفاده می‌کنند. 30 ثانیه شستشوی دهان با محلول آب نمک با بالابردن غلظت کلرید سدیم و جمع‌کردن آب غشاء اطراف آفت دهان به بهبود آبسه‌ها و زخم‌های بازی مثل آفت در دهان کمک میکند.
شستشوی دهان و دندان با مسواک نرم
مراقبت از دهان و آسیب وارد نکردن به آفت، باعث سرعت گرفتن درمان آفت می‌شود. استفاده از یک مسواک نرم از تحریک آفت دهان ممانعت میکند. بهداشت خوب دهان و دندان با تمیز نگهداشتن دندان‌ها و لثه‌ها از عفونی شدن زخم‌ها جلوگیری میکند.
گیاه مریم گلی
از دیرباز، همه ما گیاه مریم گلی را به عنوان یک ماده برای از بین بردن میکروب‌ها و ویروس‌ها و کاهش التهاب می شناسیم، پس برای کاهش درد ناشی از آفت دهان و درمان سریع آن هم موثر است. مقدار از گیاه را در آب بجوشانید و بعد از خنک شدن روز ی2 تا 3 بار مانند دهانشویه از ان استفاده کنید.
ماست
مصرف ماست پروبیوتیک با کیفیت، برای آفت دهان بسیار مفید است. پروبیوتیک مانند یک صافی عمل میکند و فقط به باکتری‌های مناسب اجازه‌ی حضور در دهان می‌دهد. این‌کار باعث آرام‌ترشدن زخم و بهبود آفت دهان می‌شود. از‌طرفی، نرمی و خنکی ماست به کمتر‌شدن درد ناشی از آفت کمک میکند.
چای سیاه
یکی از بهترین روش‌های خانگی برای تسکین درد آفت دهان، استفاده از چای سیاه است. پس اگر دچار آفت دهان شدید، چای کیسه‌ای را مستقیم روی آفت دهان قرار دهید تا دردتان آرام شود. می‌توانید چای سرد‌شده را نیز به‌عنوان دهانشویه غرغره کنید. «تانن» موجود در چای تأثیر مثبتی برای التیام آفت دهان دارد.
استفاده از یخ
وقتی دچار آفت دهان می‌شوید، مکیدن مکعب‌های کوچک یخ باعث تسکین و کاهش سوزش و التهاب زخم می‌شود. سردی یخ، جریان خون‌رسانی به آفت دهان را کاهش می‌دهد؛ در نتیجه درد و تورم آفت هم کمتر می‌شود.
مصرف مکمل زینک(روی)
کمبود روی می‌تواند با آفت دهان مرتبط باشد. بنابراین مصرف مکمل روی می‌تواند مشکل را حل کند. اما باید یادتان باشد؛ مصرف طولانی‌مدت قرص زینک باید حتما تحت نظر پزشک باشد.
مصرف روزانه‌ی مکمل‌های حاوی 150 میلی‌گرم روی، تعداد دفعات آفت‌زدن را از 50 درصد به 100 درصد کاهش می‌دهد. مصرف یک مکمل روی خوب و با کیفیت یک یا دو بار در روز یکی از آسان‌ترین راه‌های کمک به بهبود آفت دهان محسوب می‌شود.
ویتامین E
یک کپسول ویتامین E را باز کنید و مایع داخل آن را روی آفت دهان بگذارید. روغن حاوی ویتامین E مثل یک پوشش روی زخم را می‌پوشاند و مانع از عفونت آن می‌شود و این به روند بهبود و درمان سریعتر آفت دهانی کمک میکند.
شیرین بیان معجزه درمان آفت دهان
یکی از مواد موثر در درمان آفت زبان و دهان، استفاده از شیرین بیان به صورت دهانشویه است. کافی است یک روز از آن استفاده کنید تا تاثیر فوق العاده آن در کاهش درد را متوجه شوید. نصف قاشق چایی خوری عصاره شیرین بیان با یک فنجان آب گرم مخلوط کرده و روزی 4 بار مثل دهانشویه از آن استفاده کنید.
جوش‌شیرین
از آنجا که جوش شیرین ماده‌ای قلیایی است، اسیدهایی را که باعث ایجاد درد و سوزش در هنگام آفت دهان می‌شوند، خنثی میکند. از طرفی،جوش‌شیرین با از بین‌بردن باکتری‌ها، موجب بهبود سریعتر آفت دهان می‌شود.
یک قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را در نصف لیوان آب گرم حل کنید و دهان‌تان را با این محلول بشویید.
آلوئه ورا
از آنجایی‌که ماده‌ی ژله‌ای درون برگ‌های آلوئه ورا، به تسکین درد و بهبود زخم‌ها کمک میکند، به‌عنوان گیاه کمک‌های اولیه شناخته می‌شود. با یک گوش‌پاک‌کن آفت دهان و محیط اطراف آن را خشک کنید، سپس برگ آلوورا را برش داده و ژل آلوورا را مستقیما روی آفت دهان بگذارید و هر چندبار که لازم است این کار را تکرار کنید.
دلایل ایجاد آفت دهان
بعضی از مردم دائماً دچار آفت دهانی هستند در حالی که عده ای دیگر هیچ گاه درگیر آن نمی‌شوند. ضعف سیستم ایمنی، استرس و یا حساسیت به یک غذای خاص، می‌توانند از فاکتورهای امکان ابتلا به آفت‌های دهانی تکرار شونده باشند.
آکادمی پزشکی دهان و دندان آمریکا توصیه میکند فردی که مکرراً دچار آفت در دهان می‌شود باید لیستی دقیق از زمان بروز آفت در دهان و همه عوامل ممکن برای ایجاد آنها را تهیه کند. این کار می‌تواند کمک کند پی‌ببریم آیا ارتباطی بین بروز این زخم‌ها و رژیم غذایی یا سبک زندگی وجود دارد یا خیر.
در برخی موارد، آفت در دهان ممکن است نتیجه یک عفونت ویروسی و یا یک شرایط طولانی مدت مانند بیماری کرون، کمبود ویتامین و یا تغییرات هورمونی باشند.
پیشگیری از ایجاد آفت دهان
از آنجایی که این زخم‌ها به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شوند، پیشگیری چندانی ندارد اما عوامل زیر، خطر بروز را کاهش می‌دهند:
مسواک بزنید
سعی کنید در روز 2 نوبت، دندان‌های خود را مسواک کنید و از نخ دندان برای تمیز کردن مابین دندان‌هایتان استفاده کنید.
استرس و اضطراب نداشته باشید
سعی کنید در هنگام بروز استرس، از روش‌های مدیتیشن و ورزش‌های هوازی استفاده کنید تا استرس را از خود دور کنید.
مراقب غذاهایی که می‌خورید، باشید
ممکن است شما به برخی مواد موجود در غذا حساسیت داشته باشید، که باعث بروز آفت در دهان شود. اگر زیاد آفت می‌زنید، لیست غذاهایی که می‌خورید را یادداشت کنید.
زینک مصرف کنید
کمبود روی یا زینک سبب بروز این بیماری نیز می‌شود. سعی کنید از خوراکی‌های: حبوبات، سبزیجات، غلات، آجیل و انواع مغزها برای افزایش روی استفاده کنید.
ویتامین ب و آهن خود را بالا ببرید
استفاده از: نخود، جگر، عدس، اسفناج، کشمش و آب گوجه فرنگی، آهن شما را افزایش می‌دهد. همچنین غذاهایی همچون: تخم مرغ، لبنیات و گوشت، مغزها و دانه‌ها، اسفناج و… سرشار از ویتامین گروه ب هستند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
آفت دهانی بدون درمان از بین خواهند رفت و عموماً نشانه مشکل مهمی نیستند. اگر زخم‌ها بیش از 3 هفته طول بکشند، فرد دچار مشکل بلع و یا بیماری شود، باید به دکتر مراجعه کند.
در برخی موارد، آفت‌های دهان می‌توانند نشانه یک شرایط جدی مانند بیماری‌های دستگاه گوارش باشند. اگر کسی هر یک از نشانه‌های زیر را دارا باشد، باید با به دکتر مراجعه کند:
خستگی غیر قابل توجیه برای بیشتر از چند روز
التهاب یا درد در نقاط دیگری از بدن
تب
سوزش چشم‌ها
درد شکم
اگر آفت‌های دهان به طور منظم و مدت طولانی ایجاد شدند، بهتر است با یک دکتر متخصص مشورت شود. بهتر است که سابقه زمان‌های ایجاد آفت‌های دهان و هر عامل مستعد ایجاد آنها را مانند غذای تند، به خاطر بسپارید.
روش‌های تسکین افت دهان در دندانپزشکی
همانطور که در بخش‌های قبل نیز اشاره شد، بیشتر زخم‌های دهانی که به عنوان افت شناسایی می‌شوند نیازی به درمان یا مداخله ندارند. زیرا خودشان به صورت خود به خودی درمان می‌شوند.
با این حال برخی از افراد که به صورت مکرر با آفت‌های بزرگ و خوشه‌ای (تعداد زیادی ضایعه در دهان به صورت همزمان) مواجه می‌شوند و هر بار درد و سوزش زیادی تجربه می‌کنند، نیاز به مداخله دندانپزشکی دارند.
این افراد می‌توانند از مزایای لیزر بافت نرم برای تسکین درد و سوزش آفت دهان بهره‌مند شوند. درمان با لیزر می‌تواند نه تنها به بهبودی سریعتر ضایعه منجر شود، بلکه شانس ابتلای مجدد به آفت را تا حد زیادی کاهش خواهد داد.
داروی آفت دهان
داروهایی که مناسب از بین بردن آفت دهان می شود معمولا به صورت قطره و یا شاید هم قرص می باشد، ولی نکته ی مهم دیگر این است که علت به وجود آمدن این بیماری چیست. در ادامه به دو نوع از دارو های آفت دهان می پردازیم.
قطره میرتکس باریج
استفاده از این قطره می تواند علائم را کم کند، خاصیت قطره میرتکس باریج این است که انتی باکتریال است، درد های لثه را کم میکند و باعث تقویت لثه می شود.
قرص هیدورکوتیزون
قرص های هیدروکورتیزون دردها آفت ها وزخم هارا کاهش و از بین میبرد. این قرص ها را نمی توان بددون تایید پزشک خریداری کرد.
ژل آفتین
یکی از داروهای درمان آفت دهان، استفاده از آفتین ژل است. آفتین ژل محصولی کاملا جدید حاوی عصاره گیاهی است که معمولا با یکبار مصرف و در زمان 20 ثانیه آفت دهان را درمان می‌نماید. درد و ناراحتی بیمار بعد از چند دقیقه کاهش یافته و آثار آفت دهان بعد از مدت کمی التیام و بهبود می‌یابد.
راهنمای استفاده از آفتین ژل
ابتدا محل آفت را در دهان مشخص کنید سپس به کمک سر سرنگ و به آرامی به اندازه یک قطره از آفتین ژل را روی گوش پاک کن قرار دهید و دقیقا روی ناحیه آفت دهان به آرامی به مدت 20 ثانیه فشار دهید و بلافاصله دهان را با آب فراوان بشوئید.
نحوه تاثیر آفتین ژل
استفاده از آفتین ژل در روز اول از تبدیل شدن به آفت جلوگیری میکند و اگر در روزسوم، پنجم و دوازدهم استفاده شود در همان مرحله رشد آفت را متوقف ساخته و بلا فاصله خونرساني در محل آفت دهان شروعو به سرعت وارد فاز ترميم و بهبودي مي‌شود.
درد و سوزش و ناراحتی بیمار سریعا کاهش یافته سیر بهبودی سریعا انجام می‌شود. این ژل فقط در 20 ثانیه و تنها با یکبار استفاده آفت را درهرمرحله‌ای از رشد و یا قبل از آنکه باشد متوقف می‌سازد و تاثیرات بهبودی آنرا می‌توان دید.
