بیاییم باهم سفری به افغانستان بکنیم و با فرهنگ غذایی این کشور همسایه بیشتر آشنا شویم. در این مطلب می‌خواهیم نگاهی بیندازیم به خوشمزه‌ترین غذاهای افغانی که نه‌تنها در افغانستان بلکه در ایران و کشورهای همسایه هم محبوبیت زیادی دارند. هر کدام از این غذاها دارای عطر، رنگ و طعم خاص خودشان هستند. بعضی سریع آماده می‌شوند و برخی نیاز به حوصله و زمان دارند. اگر به دنبال غذای ساده هم هستید، در این لیست چند گزینه مناسب پیدا می‌کنید.
لیست کامل غذاهای افغانی
قابلی پلو
عطر کشمش و هویج سرخ‌شده در کنار برنج و گوشت گوسفندی، قابلی پلو را به یکی از پرچم‌دارهای سفره افغانی تبدیل کرده است. آماده‌سازی آن زمان‌بر است اما نتیجه‌اش یک غذای مجلسی فوق‌العاده است که به نوعی به بهترین غذای افغانستانی تبدیل شده و از نوش جان کردن آن لذت خواهید برد.
مواد اولیه:
- برنج: ۴ پیمانه
- گوشت گوسفند: ۵۰۰ گرم
- هویج خلالی: ۲ عدد
- کشمش: نصف پیمانه
- پیاز: ۲ عدد
- روغن (ترجیحا کنجد)، نمک، فلفل، هل و زیره به مقدار لازم
طرز تهیه:
ابتدا گوشت را با پیاز و ادویه می‌پزید. برنج را نیم‌پز کرده و دم می‌کنید. روی برنج، کشمش و هویج سرخ‌شده را قرار داده و اجازه می‌دهید دم بکشد.
آشک
غذایی سبک با بوی سبزی تازه و ماست ترش. آشک ترکیبی از خمیر نازک پرشده با تره است که روی آن سس گوشت و ماست ریخته می‌شود. آماده‌سازی نسبتاً زمان‌بر است.
مواد اولیه:
- خمیر نازک یا ورقه لازانیا
- تره خردشده: ۲ پیمانه
- گوشت چرخ‌کرده: ۳۰۰ گرم
- ماست: ۲ پیمانه
- سیر، نعناع خشک، روغن، ادویه
طرز تهیه:
خمیرها را با سبزی پر و سپس بخارپز کنید. گوشت را با پیاز و ادویه تفت دهید. روی آشک‌ها اول گوشت و بعد ماست بریزید.
منتو
منتو، طعمی شبیه دامپلینگ‌های آسیایی دارد؛ پر از گوشت و پیاز داخل خمیر. بوی پیاز داغ و گوشت معطر، این غذا را بسیار محبوب کرده است.
مواد اولیه:
- خمیر نازک آماده یا خانگی
- گوشت چرخ‌کرده: ۴۰۰ گرم
- پیاز: ۲ عدد
- ماست، سیر، روغن، ادویه
طرز تهیه:
خمیرها را با مخلوط گوشت و پیاز پر کنید، بخارپز کنید. روی آن سس ماست و سیر بریزید.
بولانی
بولانی نیز یکی از غذاهای محلی افغانی است که از نان نازک پرشده با سیب‌زمینی یا سبزی تهیه می شود. بوی پیازچه سرخ‌شده و نان تازه، بولانی را به یک میان‌وعده سریع و البته غذایی ساده تبدیل می‌کند.
مواد اولیه:
- خمیر نان: ۵۰۰ گرم
- سیب‌زمینی پخته: ۳ عدد
- پیازچه: ۱ پیمانه
- نمک، فلفل، روغن
طرز تهیه:
سیب‌زمینی را له کنید، با پیازچه مخلوط کنید. داخل خمیر گذاشته، آن را نازک باز کنید و در روغن سرخ کنید.
کراهی
یکی از غذاهای تند و خوش‌عطر افغانی که البته کمتر در ایران شناخته شده است، کراهی افغانی است. کراهی ترکیبی از گوشت مرغ یا گوسفند با گوجه و ادویه‌های معطر است که در تابه مخصوص درست می‌شود.
مواد اولیه:
- مرغ یا گوشت: ۵۰۰ گرم
- گوجه فرنگی: ۴ عدد
- پیاز: ۲ عدد
- فلفل سبز: ۲ عدد
- سیر، زنجبیل، ادویه، روغن
طرز تهیه:
گوشت یا مرغ را با پیاز و سیر تفت دهید، گوجه و ادویه اضافه کنید تا غلیظ شود. در نهایت فلفل سبز بریزید.
ساجی کباب
گوشت بره کامل که به‌آرامی روی آتش کباب می‌شود قطعا ما را یاد یکی از کباب های خوشمزه افغانستان می اندازد. عطر دود و گوشت نرم‌شده طعمی بی‌نظیر می‌دهد و قطعا ارزش مدت زمان طولانی برای پخت را دارد.
مواد اولیه:
- گوشت بره کامل یا تکه‌های بزرگ
- نمک، فلفل، روغن
طرز تهیه:
گوشت را با ادویه و روغن مزه‌دار کرده، روی حرارت ذغال آرام‌آرام کباب کنید.
کباب تندوری
کباب تندوری یکی از محبوب‌ترین کباب‌های افغانی که با ماست و ادویه‌های هندی-افغانی مزه‌دار می‌شود. بوی دود و ادویه ترکیب فراموش‌نشدنی از این غذا می سازد.
مواد اولیه:
- گوشت مرغ یا گوسفند: ۷۰۰ گرم
- ماست: ۱ پیمانه
- سیر، زنجبیل، فلفل قرمز، ادویه تندوری
طرز تهیه:
گوشت را با ماست و ادویه‌ها چند ساعت بخوابانید، سپس در تنور یا فر کباب کنید.
سمنک
سمنک یکی از خوشمزه ترین دسر های سنتی افغانی است (سمنوی ایرانی) که با طعم شیرینی ملایم و با عطر جوانه گندم روی سفره هر افغانی می آید. پخت سمنک طولانی است اما طعمی نوستالژیک و خاص دارد.
مواد اولیه:
- جوانه گندم: ۲ کیلو
- آرد: ۱ کیلو
- آب: به مقدار لازم
طرز تهیه:
جوانه گندم را آسیاب کرده، با آرد و آب می‌پزند و ساعت‌ها هم می‌زنند تا شیرین و غلیظ شود.
خورش لونگ
لونگ، خورشتی کمیاب و خوش‌عطر که با ادویه میخک (لونگ) درست می‌شود. این غذای افغانی طعمی تند و گرم دارد.
مواد اولیه:
- گوشت گوسفند: ۵۰۰ گرم
- پیاز: ۲ عدد
- گوجه: ۳ عدد
- میخک (لونگ)، دارچین، هل
- روغن، نمک، فلفل
طرز تهیه:
گوشت را با پیاز تفت دهید، گوجه و ادویه‌ها را اضافه کنید و اجازه دهید آرام بپزد.
فرهنگ غذایی افغانستان و جایگاه غذاهای محلی
غذاهای محلی افغانستان بازتابی از تاریخ، اقلیم و سبک زندگی مردمان این سرزمین است. اگر به سفره یک افغانی نگاه کنید، اولین چیزی که توجه را جلب می‌کند، ترکیب عطر ادویه‌ها با سادگی مواد اولیه است. استفاده از برنج، گوشت گوسفند، سبزی‌های تازه و نان‌های سنتی بخش جدایی‌ناپذیر این فرهنگ غذایی است.
یکی از ویژگی‌های آشپزی افغانستانی، آمیختگی سنت‌های مختلف است. موقعیت جغرافیایی این کشور باعث شده تا تأثیرات ایران، هند، آسیای میانه و حتی ترکیه در غذاهای محلی دیده شود. برای نمونه، قابلی پلو شباهت‌هایی با پلوهای ایرانی دارد اما با هویج و کشمش شیرین، رنگ و طعم منحصر به‌فردی پیدا کرده است. یا کباب تندوری ریشه در آشپزی شبه‌قاره دارد اما در افغانستان با ادویه‌های خاص محلی تغییر یافته است.
غذاهای افغانی معمولاً در جمع‌های خانوادگی یا محافل بزرگ آماده می‌شوند. برای مثال، پخت سمنک در ایام نوروز نه‌تنها یک کار آشپزی بلکه یک آیین اجتماعی محسوب می‌شود که زنان و دختران خانواده دور هم جمع شده و ساعت‌ها در حال هم‌زدن دیگ هستند. این جنبه آیینی غذا باعث شده سفره افغانی فقط محلی برای خوردن نباشد، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی باشد.
از طرف دیگر، غذاهای ساده‌تر مانند بولانی یا آشک نشان‌دهنده روحیه زندگی روزمره هستند. نان‌های پرشده، خوراک‌های سریع و کباب‌های خیابانی در شهرهای افغانستان نشان می‌دهند که این آشپزی فقط به غذاهای مجلسی محدود نمی‌شود و با نیازهای روزمره مردم هم هماهنگ است.
در نهایت، فرهنگ غذایی افغانستان ترکیبی از طعم، عطر و اجتماع است. طعمی که از ادویه‌های قوی و گوشت تازه می‌آید، عطری که با هویج، کشمش و سبزیجات در فضا پخش می‌شود و اجتماعی که هر بار با طبخ یک غذا دوباره گرد هم می‌آید. این مجموعه، غذاهای محلی افغانستان را به بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت ملی این کشور تبدیل کرده است.
