جایگزین قرص آهن برای افرادی که به قرص آهن حساسیت دارند و یا به هر دلیلی نمیتوانند آن را مصرف کنند بسیار مفید است. با مصرف این مواد غذایی تا حدود زیادی می توانید کمبود آهن و کم خونی را درمان کنید. شادمگ موثرترین جایگزین قرص آهن را به شما معرفی کرده است.
فقر آهن چیست ؟
کمبود آهن که به کم‌خونی فقر آهن هم نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین انواع کم‌خونی است. کم خونی فقر آهن یک اختلال خونی است که گلبول‌های قرمز شما را تحت تاثیر قرار می دهد. همان‌طور که می‌دانید گلبول‌های قرمز مسئول انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن هستند. وقتی فرد دچار کمبود آهن و به دنبال آن کم‌خونی شود، بدن نمی‌تواند به میزان کافی هموگلوبین (ماده‌ای پروتئینی که گلبول‌های قرمز را قادر به حمل اکسیژن می‌کند) تولید کند. درنتیجه کم‌خونی ناشی از فقر آهن باعث بروز علائم مختلفی چون خستگی و تنگی نفس می‌شود.
در بسیاری از مواقع کم‌خونی ناشی از فقر آهن را با مصرف مکمل‌های آهن و اصلاح رژیم تغذیه درمان می‌شود. در این مقاله فقر آهن، علائم آن در افراد و مواد غذایی مضر و مناسب برای درمان آن را بررسی می‌کنیم.
آهن بدن چیست ؟
آهن یک ماده معدنی بسیار مهم است که در عملکردهای مختلف بدن ازجمله انتقال اکسیژن در خون نقش دارد. انتقال اکسیژن و کربن دی اکسید، در تأمین انرژی لازم برای ادامه زندگی روزمره بسیار ضروری است. گوشت قرمز، کله‌پاچه و غلات صبحانه غنی‌شده با آهن منابع غذایی غنی از آهن هستند که مصرف آن‌ها سطح آهن بدن را در سطح نرمالی نگه می‌دارد. آهن از طریق تعریق، از بین رفتن سلول‌های روده و همچنین در اثر خونریزی از بدن دفع می‌شود. حدود یک‌سوم جمعیت جهان دچار کمبود آهن هستند. زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض خطر کمبود آهن هستند.
وقتی بدن به اندازه کافی آهن نداشته باشد، فقر آهن و کم‌خونی ناشی از آن بروز می‌کند. کم‌خونی فقر آهن یک اختلال خونی است که گلبول‌های قرمز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و شایع‌ترین شکل کم‌خونی است. فقر آهن زمانی اتفاق می‌افتد که بدن آهن کافی برای ساخت هموگلوبین ندارد. هموگلوبین ماده‌ای پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون بوده و به آن‌ها اجازه می‌دهد که اکسیژن را به سراسر بدن و اندام‌های مختلف منتقل کنند.
آهن چه نقشی در بدن دارد؟
برخی از مهم‌ترین نقش‌های آهن در بدن عبارت‌اند از:
- انتقال اکسیژن
- مشارکت در ساخت پروتئین میوگلوبین (پروتئینی که به ذخیره اکسیژن در سلول‌های عضلانی کمک می‌کند)
- مشارکت در ساخت آنزیم‌ها
- کمک به عملکرد صحیح سیستم ایمنی و مبارزه با عفونت‌ها
۱۰ جایگزین قرص آهن در طب سنتی
در صورت عمل به توصیه‌های این مقاله می‌توانید بدون مصرف قرص آهن از میزان آهن کافی در بدن برخوردار شوید. و این مواد باعث درمان فوری کم خونی می شوند.
- مصرف فسنجان بادام درختی (نصف بادام + نصف گردو) برای ۲ الی ۳ وعده در هفته
- شربت عسل یا شربت شیره انگور به میزان ۱ الی ۳ لیوان در روز
- مصرف روزانه ۲۱ عدد مویز و ۳ عدد خرما + ۷ عدد انجیر در شب + ۷ عدد زیتون در صبح
- کم کردن مصرف مواد سردی مثل عدس، گوشت گاو، چای، لبنیات، گوجه و خیار، نوشابه و …
- مصرف روزانه یکبار از ترکیب یک عدد سیب رنده شده + ۳ قاشق غذاخوری عرق بیدمشک + یک قاشق غذاخوری عسل
- قرار دادن سوپ گندم به همراه روغن زیتون در وعده‌های غذایی به میزان ۱ الی ۲ بار در هفته
- مصرف روزانه یک پیاله از ترکیب ارده و شیره انگور
- خوردن روزانه ۱۴ عدد بادام درختی به صورت جویدن (مانند آدامس)
- افزایش میزان مصرف میوه‌هایی ماندد سیب، انار شیرین، به، انگور، گلابی و خربزه
- استفاده از ظروف آهنی به خصوص کفگیر آهنی در حین پخت غذاها (غذاهای آبکی)
درمان فقر آهن شدید
تجویز مکمل آهن
قرص و مکمل‌های آهن به بازیابی سطح آهن در بدن کمک می‌کند. ممکن است برای چندین ماه نیاز به مصرف مکمل‌های آهن داشته باشید. اگر پزشک تشخیص دهد که شما علاوه بر کمبود آهن در سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی هم کمبود دارید، ممکن است مولتی‌ویتامین را نیز تجویز کند.
اصلاح رژیم غذایی
برای جلوگیری از کاهش سطح آهن خون باید از رژیم غذایی سرشار از غذاهای غنی از آهن و ویتامین C استفاده کنید. مادران باید مطمئن شوند که نوزادان خود را با شیر مادر یا شیر خشک غنی‌شده با آهن تغذیه کنند تا دچار کمبود آهن نشوند. رژیم‌های غذایی سرشار از گوشت قرمز، سبزیجات با برگ تیره، میوه‌های خشک و آجیل، غلات غنی‌شده با آهن یا نان می‌توانند به درمان یا پیشگیری از کمبود آهن کمک کنند. برخی از غذاهای سرشار از آهن عبارت‌اند از:
- گوشت، مانند گوشت بره، مرغ و گوشت گاو
- لوبیا و حبوبات
- تخم کدو
- کدو حلوایی
- سبزیجات برگ‌دار مانند اسفناج
- کشمش و سایر میوه‌های خشک‌شده
- تخم‌مرغ
- غذاهای دریایی مانند میگو و صدف
- غلات غنی‌شده با آهن
ویتامین c به جذب حداکثری آهن در بدن کمک می‌کند و به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند مکمل‌های آهن و غذاهای سرشار از آهن را با ویتامین C مصرف کنید. غذاهای سرشار از ویتامین C عبارت‌اند از:
- مرکبات مانند پرتقال، گریپ‌فروت، لیمو و نارنگی
- توت‌فرنگی، کیوی، پاپایا و آناناس
- خربزه و انبه جایگزین قرص آهن
- کلم بروکلی
- فلفل دلمه‌ای قرمز و سبز
- کلم بروکسل
- گل کلم جایگزین قرص آهن
- گوجه‌فرنگی جایگزین قرص آهن
- سبزیجات
- انتقال خون
در موارد شدید کمبود آهن، تزریق خون می‌تواند به‌سرعت سطح آهن بدن را به میزان نرمال برساند.
علائم فقر آهن در مردان
مردان بالغ بالای ۱۹ سال باید روزانه ۸ میلی‌گرم آهن مصرف کنند تا سطح آهن بدنشان نرمال باشد. علائم کمبود آهن در مردان شامل علائم کلی کمبود آهن بوده و به‌صورت زیر است:
- خستگی و ناتوانی
- ضعف و بی‌حالی
- پوست رنگ‌پریده
- مشکلات قلبی
- احساس درد در قفسه سینه
- سوزن سوزن شدن پاها
- تعریق
درمان فقر آهن در مردان
درمان کمبود آهن در مردان به وضعیت آهن بدن و علت اصلی آن بستگی دارد و به‌صورت زیر است:
اگر دچار کمبود آهن باشید، پزشک اطلاعاتی در مورد گنجاندن غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی به شما می‌دهد. پس از گذشت ۶ ماه، آزمایش خون دیگری برای بررسی اینکه سطح آهن شما بهبود یافته است یا خیر انجام خواهید داد
همچنین ممکن است پزشک شما را از مصرف برخی مواد غذایی منع کند. پزشک مرتباً وضعیت آهن شما را با آزمایش خون بررسی می‌کند.
ممکن است مصرف مکمل‌های آهن را برای شما تجویز کند. حدود ۶ ماه تا یک سال طول می‌کشد تا بدن ذخایر آهن خود را بازیابی کند
اگر برخی مشکل زمینه‌ای یا سایر مشکلات پزشکی باعث کمبود آهن شده باشند، مورد بررسی و درمان قرار می‌گیرند
علائم فقر آهن
کم‌خونی فقر آهن در ابتدا ممکن است بسیار خفیف باشد و علائم مشخصی را بروز ندهد. متأسفانه بیشتر مردم تا زمانی که کمبود آهن در آزمایش خون معمولی مشخص نشود، متوجه کم‌خونی خود نمی‌شوند و برای درمان اقدام نمی‌کنند. اگر آزمایش داده‌اید و با کاهش MCH در آزمایش خون مواجه هستید، می‌تواند دلیلی بر کم‌خونی و فقر آهن باشد. بااین‌حال وقتی کمبود آهن تشدید شود، ممکن است علائم زیر در افراد ظاهر شوند:
- خستگی، ضعف و بی‌حالی
- پوست رنگ‌پریده
- تنگی نفس
- سرگیجه
- سردرد
- احساس سبکی سر
- بی‌اشتهایی و بی‌میلی به غذا به‌خصوص در نوزادان و کودکان
- درد در قفسه سینه
- ناخن‌های شکننده
- ضربان قلب سریع
- میل عجیب به خوردن نشاسته، یخ و خاک که پیکا نام دارد
- دست و پاهای سرد
- سوزن سوزن شدن یا احساس خزیدن در پاها
علائم ظاهری کمبود آهن چیست ؟
افرادی که دچار کمبود آهن هستند، پوستی رنگ پریده دارند. این افراد خیلی زود خسته می‌شوند. همچنین یکی دیگر از علائم ظاهری کمبود آهن، سرد بودن دست و پاها است.
فقر آهن و سرگیجه
وقتی مبتلا به کمبود آهن باشید، ممکن است احساس سرگیجه، سردرد و یا سبکی سر داشته باشید. دلیل بروز سرگیجه ناشی از کمبود آهن، کمبود اکسیژن مغز است و گاهی می‌تواند منجر به غش شود. برای مقابله با سردرد ناشی از کمبود آهن، می‌توانید یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی غذاهای غنی از آهن مانند گوشت گاو، جگر، میوه‌های خشک و غلات غنی‌شده داشته باشید، مایعات زیاد بنوشید. شب‌ها بیشتر بخوابید و در روز حتماً استراحت کنید.
آیا فقر آهن خطرناک است ؟
کمبود آهن به‌خودی‌خود مشکل خطرناک و جدی نیست، بااین‌حال اگر درمان نشود می‌تواند مشکلات مختلفی را به همراه داشته باشد. کمبود آهن درمان‌نشده می‌تواند منجر به خستگی مفرط، سندرم پای بی قرار، مشکلات و عوارض قلبی، عوارض بارداری و تأخیر در رشد کودکان شود. علاوه بر این کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از آن ممکن است شرایط دیگر بیماری‌ها را مزمن کرده و روند درمان آن‌ها را مختلف کنند.
آیا فقر آهن باعث سرطان خون می‌شود ؟
کم‌خونی و لوسمی هر دو شرایطی هستند که خون و گلبول‌های قرمز فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اگرچه شواهدی مبنی بر اینکه کم‌خونی می‌تواند باعث سرطان خون شود وجود ندارد، اما افراد مبتلا به لوسمی بیشتر در معرض ابتلا به کم خونی هستند.
