خانه پیرنیا نایین یکی از زیباترین یادگارهای ارزشمند معماری دوران صفویه و نمونه شاخصی از مساکن سنتی نایین است که در این مطلب از گروه سفر شادمگ به ویژگی های خاص این خانه می پردازیم.
درباره خانه پیرنیا
این خانه تاریخی در ایام گذشته به عنوان خانه حاکم نایین بوده و در ابتدا شخصی به نام «قاضی نورالهدی» در این خانه زندگی میکرده که در دوره قاجار به خاندان پیرنیا رسیده است. شخصی به نام میرزا احمدخان پیرنیا حاکم نایین در همین خانه زندگی کرده است. مهمترین ویژگی هنری خانه تاریخی پیرنیا نقاشیهای دیواری و گچبریهای بسیار زیبای آن در ایوان شاهنشین، اتاق تشریفات و اتاق مخصوص حاکم است.
خانه پیرنیا یکی از یادگارهای ارزشمند معماری دوران صفویه و نمونه شاخصی از مساکن سنتی نایین است که امروزه به یکی از جاذبه های گردشگری نایین تبدیل شده است. این بنا که الگوی مهم معماری و هنری خانههای تاریخی در منطقه کویر است و از اجزاء مختلفی از جمله ورودی، دالانهای متعدد، هشتی، غلامگردش، ایوان شاهنشین، اتاق نشیمن، گودال باغچه، باغ و بخشهای مختلف دیگر تشکیل شده است. این خانه از مجموعه خانههای متعددی تشکیل میشده است که هرکدام کاربردی متفاوت داشتهاند.
خانه پیرنیا نایین
در استان اصفهان و جایی در نزدیک مسجد جامع این شهر این خانه زیبا قرار دارد، اثری که در ایام گذشته خانه ی حاکم نایین بوده است و در دوران قاجار به خاندان پیرنیا رسیده است. این خانه ی تاریخی در سال ۱۳۶۵ به عنوان یکی از آثار با ارزش تاریخی به ثبت ملی رسید و در حال حاضر هم موزه ی مردم شناسی نایین در آن قرار دارد. یکی از بهترین نمونه های خانه های سنتی تاریخی در نایین این خانه با سبک معماری صفوی است.
یکی از مهم ترین ویژگی های این خانه سبک خاص معماری آن با نقاشی ها و گچبری ها و تزیینات دیواری زیباست خانه ای که از بخش های مختلفی مثل دالان ها، شاه نشین، هشتی و باغچه تشکیل شده است. با نگاهی به وسایلی که در داخل این خانه وجود دارد می توان به راحتی این مسئله را فهمید که اهالی خانه اهل هنر بوده اند. البته این بنا تا حالا چندین باز بازسازی شده است اما در سال ۱۳۷۳ به موزه ی مردم شناسی کویر تبدیل شد و اشیا و لوازم آن در معرض دید عموم قرار داده شد تا مردم بتوانند با فرهنگ مردمان کویر بیشتر و بهتر آشنا شوند.
معماری خانه پیرنیا
ترکیب تزئینات معماری، گچبری و نقاشیها، زیبایی غیرقابل وصفی را پدید آورده است. از دیگر تزئینات این بنا میتوان به تزئینات معماری کاربندیها، یزدیبندیها و رسمیبندیها اشاره نمود. در نقاشیهای موجود در قسمتهای مختلف این بنا؛ نقوش گیاهی، هندسی، گل و مرغ، اژدها و حیوانات مختلف را میتوان مشاهده کرد. موزهی مردمشناسی نایین که در خانه تاریخی پیرنیا واقع شده است، دارای ۱۰ فضای نمایش اشیاء با موضوع مردمشناسی است.
۱- بخش ورودی شامل نمونههایی از پوشش گیاهی و گیاهان دارویی.
۲- هشتی ورودی (محل بلیتفروشی) شامل وسایل مربوط به اسب و کشاورزی، انواع کلید و نمونههایی از کلون در و انواع قاشق و ملاقه.
۳- راهروی بزرگ ورودی با نام سالن روشنایی و سفال لعابدار، شامل انواع وسایل روشنایی، کاسه و کاشی لعابدار.
۴- هشتی ورودی به حیاط موزه شامل انواع ظروف آبخوری.
۵- سالن اسلحه و ادوات جنگی.
۶- سالن ظروف فلزی.
۷- سالن پوشاک شامل پوشاک زنانه قاجار و پوشاک مردانه قاجار.
۸- راهروی ورودی به عبابافی (مربوط به ابزار گلیمبافی و عبابافی و ظروف سفال لعابدار).
۹- اتاق کرسی با چهار مجسمه مومی شامل یک مرد، دو زن و یک پسربچه که با پوشاک زمان قاجار و لوازم روزمره زندگی زینت یافته است.
۱۰- سالن عبابافی که با یک مجسمه مومی پشت دستگاه عبابافی و یک دستگاه که عملاً بافت عبا را به نمایش میگذارد.
ویژگی های گچبری
گچبریهای خانه پیرنیا شامل قابهای متعددی بوده و داستانهای هفتپیکر نظامی شامل: داستانهای خسرو و شیرین، یوسف و زلیخا، صحنههای شکارگاه، داستانهای عاشقانه و خیال را به نمایش گذاشته است.
یکی از بخشهای مهم این بنا وجود فضای گودال باغچه در مرکز حیاط است که به عنوان تابستاننشین خانه و برای دسترسی به آب قنات حفر شده اس.
تزیینات چشمگیر بنا
در هر بخش از این بنا نقش و نگاری بی بدیل را خواهید دید که شکوه و زیبایی این عمارت را دوچندان کرده است. با وجود نقاشی ها و گچ بری ها و… فضا منظم و آرام می باشد و همه چیز درست در جای خود کار شده است.
نقاشی های بنا به رنگ سفید بر روی زمینه طلایی به تصویر در آمده و از نقاشی های مکتب اصفهان ( دوره صفویه ) قدیمی تر می باشد و شامل چهار دسته نقش هندسی، نقوش گیاهی، حیوانی و انسانی است. ازاین نقوش می توان به گل و مرغ، اژدها و حیوانات و… اشاره کرد.
قاب های متعدد گچبری روایت کننده داستانهای هفتپیکر نظامی چون داستانهای خسرو و شیرین، یوسف و زلیخا، صحنههای شکارگاه، داستانهای عاشقانه و خیال می باشد.
تزیینات دیگر این بنا کاربندیها، یزدی بندیها و رسمی بندیهاست که در تالار مستطیل ورودی و… خواهید دید.
حیاط خانه پیرنیا نایین
همان طورکه گفته شد، یکی از بهترین بخش های بازدید از خانه یپرنیا نایین دیدن سبک معماری با تزیینات خاص و نقاشی های زیبای دیواری است که نمای غیر قابل توصیف را در آن به وجود آورده اند. از انواع نقاشی ها با نقش و نگارهای گیاهی گرفته تا نقش های هندسی و حیوانات مختلف. در گچ بری های خانه هم می توان نقش های مختلفی از داستان هایی مثل داستان شیرین خسرو و یا داستان های خیالی و عاشقانه را دید.
بخش های مختلف موزه مردم شناسی
بخش های مختلف این خانه حالا به بخش های مختلف موزه تبدیل شده است. در بخش ورودی با چند نوع از گیاهان و گیاهان دارویی آشنا می شویم. هشتی ورودی این خانه به گشیه ی بلیط فروشی تبدیل شده است. قسمتی از این خانه به سالن اسلحه و ادوات جنگی، قسمتی به ظروف فلزی قسمتی هم به نحوه ی لباس ها و پوشش مردم دورن قاجار اختصاص داده شده است.
۲ بخش جالب دیگر از خانه پیرنیا
گشت و گذار در خانه ی پیرنیا فقط محدود به دیدن موزه و اشیا داخل آن و معماری خانه و اشنایی با فرهنگ مردم کویر نشین نمی شود. یکی از جالب ترین فعالیت هایی که افراد در موقع بازدید از این خانه می توانند داشته باشند، خرید از غرفه های صنایع دستی این خانه است. در این غرفه ها، صنایع دستی و سوغات نایین عرضه می شود.
علاوه بر این در این خانه می توانید سری به چایخانه سنتی آن بزنید و طعم یک چای خوش طعم را بچشید. همه ی گردشگران به خصوص گرشگران خارجی از چشیدن طعم چای در این سرای سنتی مطمئنا لذت زیادی خواهند برد.
اشیاء داخل موزه مردمشناسی
در حال حاضر بیش از یک هزار شیء تاریخی و قدیمی در موزه مردمشناسی کویر نایین نگهداری میشود. گردشگران در موزه مردمشناسی کویر نایین میتوانند با فرهنگ مردم کویر، زندگی کویری، وسایل کشاورزی، ادوات و وسایل نظامی، پوشاک، صنایع و هنرهای سنتی و آداب و رسوم مردم بومی منطقه آشنا شوند.
کوزههای قدیمی و کتیبههای چوبی از دوره ایلخانی، زیلوی قدیمی با قدمت ۴۰۰ سال متعلق به دوره صفوی و درب چوبی دو جداره قدیمی با قدمت بیش از ۳۰۰ سال از جمله آثار تاریخی مهم این موزه است.
اشیای قدیمی دیگری مانند: پیهسوز، وسایل روشنایی، کوزه، سینی برنجی، سماور برنجی، جلد تپانچه و باروتدان چرمی متعلق به دورههای قاجار و صفوی و دیگر وسایل قدیمی و تاریخی در این موزه در معرض دید علاقهمندان قرار دارد.
وسایل دوره قاجار در موزه مردمشناسی نایین
برپایی فروشگاه صنایعدستی و اجرای برنامه مشاعره در خانه پیرنیا ازجمله برنامههای این اداره در ایام نوروز در این موزه تاریخی و قدیمی است. اشیاء موزه پیرنیا شامل وسایل کشاورزی، ادوات و وسایل نظامی، پوشاک، صنایعدستی، هنرهای سنتی و نشاندهنده آداب و رسوم و اعتقادات مردمان بومی منطقه است.
فضاهای اصیل مساکن سنتی موجود در خانه بیانگر سکونت مردمی است که از قدیم اهل فضل و هنر بودهاند. این خانه در سال ۱۳۴۹ توسط فرهنگ و هنر خریداری و پس از انجام مرمتهای مورد نیاز بنا، در اسفند ۱۳۷۳ به موزه مردمشناسی کویر نایین تبدیل گردید .که در آن مردم از طریق اشیاء، لوازم و وسایلی که در جایجای فضاهای خانه و ویترینها قرار گرفته با فرهنگ مردمان کویر آشنا میگردند.
فروشگاه صنایع دستی
یکی از فعالیت های جالب میراث در این خانه، برپایی فروشگاه صنایع دستی است .که گردشگران می توانند پس از بازدید، سوغات و صنایع این شهر را خریداری کنند.
چایخانه سنتی
در خانه پیرنیا، می توان در چایخانه ی سنتی که میراث فرهنگی برای رفاه گردشگران، بنشینید و طعم یک چای خوش عطر را چشید.
وجود چایخانه ی سنتی در خانه ای با معماری و تزیئنات فوق العاده برای گردشگران بسیار جالب و دوست داشتنی است.
در موزه ی مردم شناسی نایین چه ببینیم؟
همان طور که گفته شد در داخل خانه پیرنیا نایین موزه ای برپا شده است که همان موزه ی مردم شناسی نایین است. در این موزه هزاران شی تاریخی نگهداری می شود که آثار دیدنی موزه هستند. علاوه بر این با گشت و گذاری در موزه می توان با فرهنگ کویر نشین ها، لباس ها، شیوه ی زندگی و آداب و رسومشان بیشتر آشنا شد.
نوروز در خانه پیرنیا چه خبر است؟
از آن جا که خانه ی پیرنیا یکی از دیدنی ترین جاهای شهر نایین و استان اصفهان است. طرفداران زیادی دارد، تعداد زیاد گردشگران آن باعث شده تا مسئولان به فکر اجرای برنامه های خاص در نوروز در این خانه بیفتند. برنامه هایی ماند شب شعر، پخت نان سنتی و… در این ایام در خانه پیرنیا نایین برگزار می شوند.
چگونه به خانه پیرنیا در نایین برویم؟
برای دسترسی به این خانه باید اول خودتان را به استان اصفهان و از آن جا به شهر نایین برسانید. این خانه در خیابان مسجد جامع و روبروی این مسجد واقع شده است. همه ی روزها به جز روزهای دوشنبه و روزهای تعطیل از ساعت ۹ صبح تا ۷ بعدازظهر می توان از آن دیدن کرد. ورودی این خانه هم ۱۵۰۰ تومان برای هر نفر است.
دسترسی به خانه پیرنیا
آدرس: ایران. نایین. خیابان مسجد جامع، روبروی مسجد جامع
تلفن: 2253621
بلیط ورودی : 1500 تومان
زمان بازدید: همه روزه ساعت از ساعا 9 صبح الی 19. موزه دوشنبه ها و ایام تعطیل رسمی بسته می باشد.