زمان خوردن قرص آهن می تواند تاثير زيادی در جذب درست آهن داشته باشد. پزشکان بهترین زمان مصرف قرص آهن را صبح ناشتا مطرح می کنند اما در شرایط مختلف زمان مصرف می تواند متفاوت باشد. حتما این مطلب را مطالعه کنید تا بهترین زمان خوردن قرص آهن را بشناسید.
مصرف قرص آهن
آهن یکی از مهم‌ترین مواد معدنی است که در بدن ما نقش‌های بسیار حیاتی و تعیین‌کننده‌ای بر عهده دارد. مهم‌ترین نقش آهن، کمک به حفظ سلامت کلی گلبول‌های قرمز است. برخی از افراد به میزان کافی آهن در بدن خود ندارند و همین باعث بروز برخی علائم در آنها می‌شود. این در حالی است که مصرف مکمل و قرص آهن به تأمین آهن مورد نیاز بدن و جلوگیری از ایجاد علائم کم‌خونی و کمبود آهن بسیار کمک می‌کند. در ادامه راجع‌به قرص آهن بیشتر صحبت می‌کنیم، خواندن این مطلب برای درمان فوری کم خونی به همه به‌خصوص مادران و دختران واجب و ضروری است.
آهن یکی از مهم‌ترین مواد معدنی است که در بدن ما نقش‌های بسیار حیاتی و تعیین‌کننده‌ای بر عهده دارد. مهم‌ترین نقش آهن، کمک به حفظ سلامت کلی گلبول‌های قرمز است. برخی از افراد به میزان کافی آهن در بدن خود ندارند و همین باعث بروز برخی علائم در آنها می‌شود. این در حالی است که مصرف مکمل و قرص آهن به تأمین آهن مورد نیاز بدن و جلوگیری از ایجاد علائم کم‌خونی و کمبود آهن بسیار کمک می‌کند. در ادامه راجع‌به قرص آهن بیشتر صحبت می‌کنیم، خواندن این مطلب برای همه به‌خصوص مادران و دختران واجب و ضروری است.
کم‌خونی فقر آهن چیست و چه علائمی دارد؟
قبل از آشنایی با قرص‌های آهن، بهتر است ابتدا با کم‌خونی فقر آهن، علائم و علل ایجاد آن توضیح بدهیم. یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که نیاز به مصرف قرص آهن دارد، کم‌خونی فقر آهن است. افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن، سلول‌های خونی سالم کافی برای حمل اکسیژن به دیگر بخش‌های بدن را ندارند. مصرف قرص آهن در این افراد می‌تواند میزان آهن موجود در بدن را به سطح نرمال برساند. برخی از مهم‌ترین علائم کم خونی فقر آهن عبارت‌اند از:
- خستگی
- ضعف
- ریزش موها
- سرگیجه
- تنگی نفس
- رنگ‌پریدگی پوست
نزدیک به ۷۰ درصد از کل منابع آهن بدن در هموگلوبین‌ها قرار دارد. هموگلوبین نوعی پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز است که در نقل و انتقال اکسیژن خون از ریه به ارگان‌های بدن نقش اصلی را بر عهده دارد. به‌این‌ترتیب کمبود آهن می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی برای افراد شود.
انواع مکملهای آهن
اگر مشخص شود فردی دارای کمبود آهن است، پزشک استفاده از قرص در کنار یک رژیم غذایی غنی از آهن را توصیه می‌کند. بسیاری از مکملهای آهن را می‌توان بدون نسخه پزشک از داروخانه تهیه کرد. انواع مختلف قرص‌های آهن دارای مقادیر متفاوتی از آهن هستند. اکثر مکملهای آهن به شکل قرص هستند ولی برخی از آنها به‌صورت مایع هم در دسترس مردم قرار دارند.
همان‌طور که اکثر شما می‌دانید، ویتامین سی به جذب هر چه بهتر آهن کمک می‌کند. بر همین اساس برخی از تولیدکنندگان قرص آهن ویتامین C را به فرمولاسیون این قرص‌ها اضافه کرده‌اند. انواع آهن موجود در قرص‌های آهن عبارت‌اند از:
- ferrous sulfate
- ferrous gluconate
- ferric citrate
- ferric sulfate
قبل از مصرف هرگونه از قرص‌های آهن، بهتر است با پزشک صحبت کنید. قرص و مکمل های آهن را مانند هر داروی دیگری باید دور از دسترس کودکان نگهداری کنید؛ زیرا حتی مقدار بسیار کم آهن برای نوزادان و کودکان خردسال کشنده است. علاوه بر این از دادن قرص آهن دوز بزرگ‌سال به کودکان اکیداً خودداری کنید.
چرا باید مکمل یا داروی آهن دریافت کنیم؟
اکثرا برای درمان فقر آهن و کم‌خونی از نوع فقر آهن از مکملهای آهن استفاده می‌شود. کم‌خونی می‌تواند باعث خستگی و بروز علائم دیگر شود.
اگر علائم کم‌خونی داریم، حتما با پزشک مشورت کنیم تا با آزمایش‌های لازم، میزان آهن بدن‌مان مشخص و در صورت لزوم، برای‌مان مکمل آهن یا داروی آهن تجویز شود.
شیوع نسبتا زیاد کم‌خونی از نوع فقر آهن در کشورمان نشان می‌دهد بسیاری از خانم‌های ایرانی که در سن باروری هستند، آهن موردنیاز را از موادغذایی به صورت کامل دریافت نمی‌کنند و در صورت صلاحدید پزشک، به مکمل آهن نیاز دارند.
اثرات جانبی مصرف قرص آهن
به‌طور معمول استفاده از دوز مناسب قرص‌های آهن، به‌ندرت باعث ایجاد عوارض جانبی در افراد می‌شود. بااین‌حال در برخی موارد افرادی که قرص آهن مصرف می‌کنند ممکن است عوارض جانبی زیر را تجربه کنند:
- اسهال
- نفخ و کرامپ شکمی
- یبوست
- حالت تهوع و استفراغ
در بیشتر موارد عوارض جانبی قرص‌های آهن با جایگزینی با دیگر مکمل‌ها برطرف می‌شوند. توجه داشته باشید که مصرف بیش‌ازاندازه قرص آهن یا استفاده از قرص‌های آهن با دوز بالا می‌تواند عوارض خطرناک‌تری مثل مسمومیت با آهن را ایجاد کند. درصورتی‌که خودتان یا اطرافیانتان بیش‌ازاندازه قرص آهن مصرف کردید، باید در اسرع وقت به بیمارستان مراجعه کنید.
به گفته‌ی medicalnewstoday کمبود آهن ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
بارداری: زنان باردار ممکن است دچار کمبود آهن شوند. در زنان باردار نیاز به تولید گلبول‌های قرمز جدید برای حمایت از جنین افزایش می‌یابد. بررسی‌های انجام‌شده حاکی از آن است که مصرف قرص آهن در دوران بارداری خطر ابتلا به کمبود آهن را در زنان باردار کاهش می‌دهد
از دست دادن خون: از دست دادن خون به دلیل قاعدگی شدید، فتق یا خونریزی گوارشی ممکن است باعث کمبود آهن شود و فرد را به مصرف قرص آهن نیازمند کند
سرطان: مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۶ انجام‌شده نشان داد که کمبود آهن در افراد مبتلا به سرطان شایع‌تر است
رژیم غذایی: برخی از افرادی که از رژیم غذایی غنی از آهن استفاده نمی‌کنند، در معرض کمبود آهن هستند
سوء جذب: در برخی شرایط خاص ازجمله ابتلا به بیماری سلیاک، بیماری کرون (Crohn’s disease)، فیبروز کیستیک (Cystic fibrosis) و پانکراتیت مزمن جذب آهن برای بدن دشوار شده و فرد را دچار کمبود آهن می‌کند
قرص آهن را چگونه مصرف کنم؟
دستورالعمل‌های پزشک در مورد تعداد قرص‌های آهن موردنیاز خود و زمان مصرف آنها را جدی بگیرید
قرص را باید به صورت کامل ببلعید، از له کردن یا جویدن آنها خودداری کنید
بهتر است قرص را صبح‌ها با معده خالی مصرف کنید، یا اینکه می‌توانید یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف غذا قرص آهن را بخورید
قرص را حتماً با یک لیوان آب مصرف کنید
مصرف آبمیوه به‌خصوص آبمیوه حاوی ویتامین C به جذب بهتر و بیشتر آهن کمک می‌کند
قرص یا مایع آهن خود را با چای، قهوه، شیر، شکلات و نوشابه مصرف نکنید، زیرا این مواد مقدار آهن جذب‌شده توسط بدن را کاهش می‌دهند
از مصرف همزمان داروهای زیر با قرص آهن خودداری کنید:
کلسیم مایع
آنتی‌اسیدها مانند میلانتا و گاویسکون
برخی از داروها برای پوکی استخوان
داروهای تیروئید
داروهای پارکینسون
برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها
افزایش سطح آهن خون چقدر طول می‌کشد؟
به‌طورکلی بازیابی ذخایر آهن بدن حدود ۶ ماه تا یک سال به طول می‌انجامد. در این زمان باید سطح آهن خون شما به‌طور منظم با انجام آزمایش خون ارزیابی شود. همچنین اگر وجود برخی مشکلات زمینه‌ای منجر به کمبود آهن بدن شما شده است، باید به‌طور دقیق این مشکلات مشخص‌شده و درمان شوند. علاوه بر این طول دوره درمانی را باید مطابق با دستور پزشک ادامه دهید و از مصرف خودسرانه قرص آهن بعد از اتمام دوره درمان، خودداری کنید.
بهترین زمان مصرف قرص آهن چه زمانی است؟
بهترین زمان مصرف آهن برای خانم ها
برای زنان بالغ و نوجوان، حداقل دوز روزانه آهن، بین 10 تا 15 میلی گرم است. بهترین راه برای اطمینان از جذب کامل آهن توسط بدن، مصرف آن در صبح با معده خالی است.
بهترین زمان مصرف قرص آهن در دوران بارداری
زمانی که باردار هستید، روزانه به حداقل 27 میلی گرم آهن نیاز دارید که تقریبا دو برابر مقداری است که به طور معمول مصرف می کردید. این به این دلیل است که حدود 40 درصد از زنان باردار در طول دوران بارداری خود سطح آهن ناکافی دارند.
مصرف مکمل آهن می تواند نیاز روزانه شما به آهن را تامین کند. سطوح پایین آهن می‌تواند منجر به تولد نوزاد شما با وزن کم یا زود به دنیا آمدن نوزاد شود.
*زنان باردار مبتلا به تهوع صبحگاهی یا معده حساس باید در اواخر روز آهن مصرف کنند تا هضم آنها راحت شود.
*زنانی که به نوزادشان شیر می دهند، روزانه به حداقل 9 میلی گرم آهن نیاز دارند . با این حال، برای برخی از زنان پس از زایمان ممکن است نیازهای آنها بیشتر باشد.
*اگر مشکلات معده ندارید (تهوع صبحگاهی، رفلاکس و غیره)، اول صبح مکمل آهن خود را مصرف کنید.
بهترین زمان مصرف آهن برای مردان
مردان بالغ و نوجوان به حدود 10 میلی گرم آهن در روز برای حفظ سطوح سالم نیاز دارند. به طور معمول، مردان آهن بیشتری نسبت به زنان در بدن خود ذخیره می کنند. با این حال، ممکن است آنها همچنان نیاز به مصرف آهن داشته باشند، به خصوص اگر تمریناتی با شدت بالا مانند دوچرخه سواری یا دویدن دارند.
اگر مشکلات سوء جذب مانند IBS یا اسید معده پایین دارید، ممکن است افزایش مصرف آهن برای شما گزینه مناسبی باشد.
اگر به دلیل احساس خستگی، کاهش غلظت یا هر نشانه دیگری که می تواند نشان دهنده ی کاهش سطح آهن باشد قصد مصرف مکمل آهن دارید، مطمئن شوید که آن را اول صبح مصرف می کنید.
بهترین زمان مصرف آهن برای گیاه خواران
به‌عنوان یک گیاه‌خوار، به احتمال زیاد آهن کمتری در بدنتان نسبت به افرادی که از رژیم غذایی همه‌چیزخوار پیروی می‌کنند، دارید. بسیاری از غذاهای گیاهی غنی از آهن به دلیل سطوح بالای اگزالات موجود در غذا که مانع جذب آهن می شود، میزان اهن دریافتی شما را کاهش می دهد. این موضوع در مورد مکمل های آهن نیز صادق است، به این معنا که اگر آن را با وعده های غذایی میل کنید، دریافتی شما کاهش پیدا خواهد کرد، بنابراین توصیه می کنیم مصرف مکمل آهن را همراه وعده های غذایی خود کنار بگذارید.
کارشناسان توصیه می کنند که گیاهخواران هر روز صبح با معده خالی یک مکمل آهن مصرف کنند.
برای جذب بهتر آهن آن را با نوشیدنی حاوی ویتامین C مصرف کنید.
بهترین زمان مصرف آهن قبل یا بعد از ورزش است؟
مصرف کمتر آهن در ورزشکاران استقامتی مانند ورزشکاران سه گانه، دوندگان ماراتن و غیره رایج است، به طوری که تقریباً 60٪ از تمام ورزشکاران زن و 40-50٪ از همه ورزشکاران مرد تحت تأثیر سطوح ناکافی آهن در هر سال قرار می گیرند. محققان بر این باورند که ورزشکاران ممکن است برای حمل اکسیژن در حین ورزش به گلبول های قرمز بیشتری نیاز داشته باشند.
اگر غذاهای غنی از آهن کم مصرف می کنید، مصرف مکمل برای افزایش آنها می تواند سطح انرژی و همچنین عملکرد فیزیکی و ذهنی شما را بهبود بخشد.
اگر سطوح خود را بررسی کرده اید و متوجه شده اید که باید مکمل آهن مصرف کنید، حداقل یک ساعت قبل از تمرین یا دو ساعت بعد از تمرین برای اطمینان از جذب بهینه آن را مصرف کنید.
انواع قرص آهن
قرص فیفول
یکی از شناخته‌شده ترین انواع قرص‌های آهن موجود در بازار قرص فیفول است. این قرص برای پیشگیری و همچنین درمان کم خونی ناشی از فقر آهن تجویز می‌شود. قرص فیفول می‌تواند منجر به ایجاد زخم در دهان و تغییر رنگ دندان‌ها شود، به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند از مکیدن، جویدن و نگهداری این قرص در دهان اکیداً خودداری کنید. این قرص را بهتر است با معده خالی و با یک لیوان آب ببلعید. قرص فیفول عموماً برای کودکان و یا افراد مسن تجویز نمی‌شود.
همچنین مصرف این قرص در برخی از افرادی که شرایط خاصی دارند، مثلاً مبتلا به هموکروماتوز یا کم خونی همولیتیک هستند، توصیه نمی‌شود و این دسته از افراد باید قبل از مصرف فیفول با پزشک یا داروساز مشورت کنند. درباره زمان مصرف قرص فیفول نیز باید با پزشک خود مشورت کنید.
از مصرف قرص فیفول با داروهای زیر به صورت همزمان خودداری کنید:
داروهای درمان عفونت مثل تتراسایکلین، سیپروفلوکساسین و افلوکساسین
داروهای دارای روی، کلسیم و فسفر
کلستیرامین
داروهای آنتی‌اسید، مثل داروهای خنثی‌کننده اسید معده
داروی فشار خون مثل متیل دوپا
داروی پارکینسون
برخی از داروهای پوکی استخوان
داروهای بیماری‌های تیروئیدی مثل لووتیروکسین
قرص فیفول
قرص فرفولیک
یکی دیگر از انواع پرکاربرد قرص‌های آهن، قرص فرفولیک است. این قرص برای درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن، در زمان بارداری و همچنین برای درمان کم‌خونی‌های مگالوبلاستیک ناشی از کمبود اسید فولیک تجویز می‌شود. مواد فعال موجود در قرص فرفولیک سولفات آهن و اسید فولیک است. مصرف این قرص سطح آهن بدن را به سطح نرمال بازمی‌گرداند.
به خاطر داشته باشید که برای مصرف این قرص حتماً باید با پزشک خود مشورت کنید و در رابطه با مشکلات و بیماری‌های خود و داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک توضیح دهید.
مصرف قرص فرفولیک به همراه داروها و مواد زیر بسیار خطرناک است:
الکل
کلرامفنیکل
داروی لوودوپا
داروی متوتروکسات
باربیتورات‌ها
برخی از مهم‌ترین عوارض قرص فرفولیک عبارت‌اند از:
یبوست و اسهال
حالت تهوع و استفراغ
ایجاد طعم ناخوشایند و تلخ در دهان
نفخ و کرامپ شکمی
بروز واکنش‌های حساسیتی
ناراحتی‌های معده
درصورتی‌که هرکدام از علائم و نشانه‌های بالا را دارید، باید با پزشک خود مشورت کنید.
قرص آهن سیدرال
یکی از بهترین انواع قرص‌های آهن، قرص سیدرال است. آهن موجود در این قرص قدرت جذب بسیار بالایی داشته و احتمال بروز عوارض گوارشی ناشی از آن بسیار پایین است. مصرف این قرص عوارض گوارشی مثل دل‌درد، یبوست و اسهال را که در اثر مصرف دیگر قرص‌های آهن ایجاد می‌شوند، به همراه ندارد. همچنین قرص آهن سیدرال فاقد گلوتن است و برای بیماران مبتلا به سلیاک بهترین گزینه است.
توجه کنید که قرص سیدرال درواقع یک مکمل آهن است و در پیشگیری یا درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن اثری ندارد. این مکمل به‌صورت قطره‌ای هم در بازار وجود دارد. مکمل قطره سیدرال بیشتر برای کودکان و قرص سیدرال بیشتر برای بزرگسالان تجویز می‌شود.
به این نکته دقت کنید که مصرف هرگونه قرص آهنی، بدون تجویز و تشخیص پزشک یا سایر مراقبین سلامت ممنوع است و می‌تواند عوارض مختلفی را به همراه داشته باشد. به‌این‌ترتیب اگر فکر می‌کنید علائم کمبود آهن را دارید و باید قرص آهن مصرف کنید، به‌جای حدس و گمانه‌زنی در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرده و تحت نظر وی درمان خود را شروع کنید.
بهترین قرص آهن برای ریزش مو
کمبود آهن عوارض مختلفی را به همراه دارد. کمبود آهن هم در زنان و هم در مردان می‌تواند منجر به افزایش ریزش مو شود. اگر ریزش مو به دلیل کمبود آهن باشد، پزشک ابتدا برای شما یک آزمایش تجویز می‌کند. در این آزمایش سطح فریتین در خون اندازه‌گیری می‌شود. اگر آزمایش نشان دهد که سطح فریتین خون شما کمتر از حد نرمال است، پزشک مصرف قرص آهن مناسب را توصیه می‌کند.
البته باید بدانید که مصرف قرص‌های آهن برای ریزش مو، حتماً باید با تجویز پزشک صورت گیرد، زیرا این قرص‌ها می‌توانند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کنند. به‌طور معمول افراد باید ۳ تا ۶ ماه از قرص آهن برای ریزش مو استفاده کنند.
سخن آخر
در این مقاله راجع به برخی از قرص های آهن رایج و زمان مصرف آن ها صحبت کردیم.
