به گفته بسیاری از متخصصان طب سنتی حجامت در درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد . اما ما در این مطلب گروه سلامت شادمگ به طور مفصل به خواص حجامت پرداختیم.
حجامت (بادکش تر)
این روش درمانی که آوازه طب ایرانی است، از زمان های بسیار دور مورد اقبال عموم مردم بوده و می توان گفت بسیاری از مردم طب سنتی را به حجامت می شناسند.
دلیل این اقبال، حس خوبی است که در همان لحظه و پس از انجام حجامت در فرد بوجود می آید.
مکانیسم عمل حجامت شبیه بادکش است با این تفاوت که درشت مولکولی هایی که در زیر کاپ یا لیوان ها جمع شده اند با تیغ زدن خارج می شوند و باعث سبک تر شدن و احساس سلامت در بدن می شود.
ارزش درمانی و خواص حجامت
گفته میشود حجامت در درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد: صفرا و سودا را از بین می‌برد و همچنین بیماری‌های مختلف را درمان میکند. حجامت از بیماری‌هایی چون تب، بی اشتهایی، کم خونی، ناباروری، گرفتگی بینی، درد دوران قاعدگی، فشار خون بالا، چربی خون، سوءهاضمه، دیابت، میگرن، دردهای عضلانی، بیماری‌های هورمونی و عفونی جلوگیری میکند و باعث میشود که در درمان این موارد مؤثرتر عمل کند.
برای درمان آلرژی‌های مختلف و همچنین اعتیاد به مواد مخدر این شیوه‌های درمانی حجامت بسیار کاربرد دارد. افرادی که دارای انسداد عروق هستند با استفاده از حجامت می‌توانند به درمان آن اقدام کنند. درمان انواع آکنه ها، تب خال‌ها، هموفیلی، آسم، مشکلات گوارشی، اگزما و افسردگی نیز به وسیله حجامت صورت میگیرد.
انواع حجامت
در طب سنتی اسلامی حجامت دارای سه نوع است که هر یک از انواع آن، روش‌های مختلفی در استفاده دارند.
بادکش درمانی خشک، اولین نوع از حجامت است که پزشک، فنجانهای بامبو یا شیشه‌ای را روی نواحی مختلف پوست قرار میدهد و با سرد شدن هوای داخل این محفظه و ایجاد یک منطقه جمع شده خون این حجامت صورت میگیرد.
در نوع دوم حجامت که بادکش درمانی مرطوب است، مکش خون افراد با ایجاد برش‌هایی بر روی خلاءهای ایجاد شده پوستی انجام میشود.
نوع آخر حجامت، بادکش درمانی به کمک آتش است که در این نوع، پزشک با استفاده از پنبه‌های الکلی به این کار می‌پردازد. در این روش احتمال سوختگی پوست وجود دارد.
نکات مهمی در مورد خواص حجامت
هیچ وقت با شکم گرسنه و یا خیلی سیر حجامت نکنید
حجامت در زمان گرسنگی می تواند باعث ضعف عمومی شده و با کاهش شدید قند خون به سلول های مغزی آسیب وارد کند، پس حتماً یک ساعت قبل از انجام حجامت غذا میل کرده باشید.
قبل از حجامت چه بخوریم و چه نخوریم
از خوردن غذاهای سرد پرهیز کنید.
مواد غذایی با طبع سرد، برای هضم به انرژی بیشتری نیاز دارند و معده این انرژی را از اندام های دیگر می گیرد، به همین دلیل، وقتی غذای سرد می خوریم بدن کمی سست تر شده و انرژی از دست می دهد. همراه با غذاهای سرد، مصلحات گرم توصیه شده.
نباید قبل و بعد از انجام حجامت، فصد و یا زالو درمانی، غذاهای سرد میل کنید.
فهرست غذاهای سرد و همچنین مصلحات غذایی را میتوانید در مجله سلامت سبز دنبال کنید.
با شکم پر، حجامت نکنید
معده برای هضم نیاز به صرف انرژی دارد و زمانی که معده پر از مواد غذایی است، به خون بیشتری نیاز دارد. پس از حجامت، حجم خون کمتر شده انرژی بدن تحلیل می رود بنابراین ممکن است به سلول های مغزی آسیب برسد.
بهترین زمان برای خواص حجامت ، هنگامی است که، غذا در معده هضم شده و آماده ورود به روده شده باشد، این زمان بین نیم تا یک ساعت پس از خوردن غذا است.
حداقل ۱۲ ساعت قبل از حجامت سیگار نکشید
سیگار، قلیان و یا هر نوع ماده ای که اکسیژن بدن را از بین می برد، غلظت خون را افزایش داده و باعث کند شدن حرکت خون در رگ ها می گردد.
در حالت استرس و عصبانیت حجامت نکنید
استرس و اضطراب باعث اسپاسم سلول های عصبی شده و در نتیجه فشار خون از حد نرمال بالاتر می رود. با افزایش ناگهانی فشارخون امکان آسیب به سلول های مغزی و یا مرگ، وجود دارد.
اگر از رقیق کننده خون استفاده می کنید، پزشکتان را مطلع نمایید
رقیق کننده های خون مانند وارفارین، آسپرین و حتی چای سبز باعث می شوند خون در زمان بیشتری منعقد گردد.
در زمان حجامت و یا زالو درمانی داروی رقیق کننده خون استفاده نکنید البته با تشخیص پزشکتان.
تقویم حجامت
در بدر یا در زمانی که ماه قرص کامل است، مولکول های مایعات در بدن از هم فاصله گرفته و حجم خون بیشتر می شود. این زمان بهترین موقع برای خارج کردن خون است.
اگر هدف از حجامت پیشگری از بیماری و اصلاح بدن باشد بهترین زمان بهار و پاییز است و اگر برای درمان باشد طبق نظر پزشک باید انجام شود.در طب سنتی ایرانی اسلامی نیز روایات زیادی از انجام حجامت در روزهای خاص آمده است.
شرایط حجامت
افراد برای حجامت کردن باید موارد و قوانینی را رعایت کنند.
سه روز قبل از حجامت کردن توصیه میشود که از میل کردن غذاهای سنگین پرهیز کنید و به جای آن از انواع سوپ‌ها و سبزیجات در وعده‌های غذایی خود بهره مند شوید. مصرف آب انار در این سه روز به دفع خون‌های آلوده بدن کمک میکند. زمان انجام حجامت ۲۰ دقیقه است که در طی ۳ الی ۵ دقیقه مکش خون به میزان ۵۰ الی ۷۰ سی سی انجام میشود. لازم به ذکر است که مواضع مورد نظر در حجامت باید ضدعفونی شوند.
دعای حجامت
در مطلب خواص حجامت خواندن دعای حجامت نیز توصیه شده. حکیمان این علم، ذکر آیت الکرسی و همچنین فرستادن صلوات را در زمان انجام حجامت مستحب می دانند.
«بسم الله الرحمن الرحیم اَعوذ بِالّلهِ الکَریم فى حِجامَتى مِنَ العَین فِى الدَّم وَ مِن کُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقامِ وَ الاَوجاعِ وَ الاَمراضِ وَ اَسئَلُکَ العافِیهَ وَ المُعافاهَ وَ الشِّفاءِ مِن کُلِّ داء»؛
پناه می‌برم به خداوند کریم در حجامتی که انجام می‌دهم، از انحراف در خون و از همه بدی ها و علت ها و سختی ها و دردها و بیماری ها، و از تو سلامت و اسباب سلامت و شفاى همه بیماری ها را طلب می‌کنم. (بحار ج ۶۲ ص ۱۱۷)
توصیه های قبل و بعد از حجامت
قبل از حجامت
• یک روز قبل از حجامت دوش آب گرم بگیرید، بهتر است ۱۲ ساعت قبل از انجام حجامت باشد.
• در صورت داشتن هر نوع بیماری حتماً پزشکتان را مطلع کرده و تمامی داروهایی که مصرف می کنید را کامل و با ذکر جزئیات به پزشکتان بگویید.
• از ۱۲ ساعت قبل از حجامت از کشیدن سیگار و قلیان و هر نوع ماده مخدر و همچنین نوشیدن الکل جداً خود داری کنید.
• توصیه شده ۲۴ ساعت قبل از حجامت نزدیکی یا مقاربت جنسی نداشته باشید.
• حرکت تند مانند دویدن و یا ورزش کردن تا ۱۲ ساعت قبل از حجامت ممنوع می باشد.
• بهترین زمان برای انجام حجامت از صبح تا ظهر می باشد
• دو ساعت قبل از حجامت، غذایی با طبع گرم میل کنید (کمی نان، عسل، ارده و شیره) انرژی لازم برای انجام حجامت در بدن باقی بماند.
• طی سه روز قبل از حجامت پر خوری نکنید و از غذاهای سودا زا مانند کله پاچه، سوسیس و کالباس و … پرهیز کنید.
• حجامت درماه مبارک رمضان ۲ ساعت پس از افطار توصیه شده.
بعد از حجامت
• پس از انجام حجامت ۲۰ دقیقه استراحت کنید و از رانندگی بخصوص با موتور سیکلت جداً خودداری کنید.
• تا ۱۲ ساعت بعد از انجام حجامت سیگار و قلیان نکشید.
• اگر جای زخم حجامت پس از ۲۴ ساعت خارش داشت، حتماً با پزشک مشورت کنید.
• تا ۲۴ ساعت پس از حجامت حمام نروید.
• پس از انجام حجامت پر خوری نکنید.
• تا ۲۴ ساعت از خوردن غذاهی خیلی شور، ترش و شیرین پرهیز کنید.
• پس از حجامت تا ۵ ساعت نخوابید (بهتر است از ساعت ۶ عصر به بعد حجامت انجام ندهید، مگر به تشخیص پزشک)
تاریخچه حجامت
در حال حاضر ،استفاده از این روش مرسوم است، اما روش جدیدی نیست این به فرهنگ باستان مصری، چینی و خاورمیانه میرسد . یکی از قدیمی ترین کتاب های درسی پزشکی در جهان، Ebers Papyrus، توضیح می دهد که چگونه مصری های باستانی از این روش در سال 1550 قبل از میلاد مسیح استفاده می کردند.
براساس اسناد قدیمی و کتب ، حجامت قبل از اسلام در کشور چین هم وجود داشته است و در اسلام هم در زمان پیامبر اکرم(ص) انجام عمل حجامت توصیه فراوانی شده است به طوری که ملائک به پیامبر اکرم(ص) فرمودند:ای پیامبر حجامت کن و امتت را هم به حجامت سفارش کن.
تغذیه قبل و بعد از حجامت
تغذیه قبل از حجامت
از خوردن مواد غذایی سرخ شده، انواع فست فود، ماهی، تخم مرغ، دوغ، پنیر و ماست، ماکارونی، برنج، تن ماهی، مرغ، گوشت گاو و گوساله، قهوه، چای، نسکافه تا ۱۲ ساعت قبل از انجام حجامت پرهیز کنید.
یک ساعت قبل از انجام حجامت یک لیوان آب انار شیرین و یا یک لیوان شربت سرکه انگبین میل شود.
تغذیه بعد از حجامت
خوردن غذاهایی با طبع گرم مانند شیره انگور یا توت و خرما، عسل، خرما همراه با غذای سبک و پر انرژی توصیه می شود.
خوردن انار، انگور و سیب یک ساعت بعد از حجامت می تواند تاثیر خواص حجامت را در بدن بیشتر کند.
انواع خواص حجامت
در مورد خواص حجامت باید بدانید دو روش حجامت وجود دارد، حجامت خشک و مرطوب . در هر دو مدل ،پزشک از یک ماده قابل اشتعال، مانند:الکل، گیاهان یا کاغذ استفاده میکند و آن را در فنجان قرار میدهد و آن را به آتش می کشد تا زمان خاموش شدن آتش ، فنجان را بر روی پوست شما قرار می دهد همانطور که هوای داخل فنجان خنک می شود، خلاء ایجاد می کند.مکش، باعث می شود که پوست شما حجیم شود و رگ های خونی شما گسترش یابد ؛ فنجان، معمولا تا 3 دقیقه در محل قرار می گیرد.
میتوانید، برای مکش از یک پمپ پلاستیکی به جای آتش استفاده کنید گاهی اوقات درمانگران از فنجانهای سیلیکون استفاده می کنند، که به راحتی روی پوست حرکت میکنند و برای ماساژ قابل استفاده هستند .
حجامت مرطوب
با قرار گرفتن لیوان به مدت 3 دقیقه بر روی پوست ،یک مکش خفیف صورت میگیرد درمانگر، سپس فنجان را برداشته و با استفاده از یک اسکنال کوچک برش های سطحی و کوچک را بر روی پوست ایجاد میکند بعد، پزشک برای بار دوم مکش را انجام میدهد، تا مقدار کمی خون خارج شود. در اولین جلسه ،شاید برای شما از 3-5 فنجان استفاده شودیا شاید فقط یکی را امتحان کنید، تا ببیند چگونه پیش میرود ؛انجمن حجامت بریتانیا، یادآور می شود که این نادرست است، که بیش از 5-7 فنجان دریافت کنید.
بعد از حجامت، از پماد آنتی بیوتیک و باند برای جلوگیری از عفونت استفاده میشود و پوست شما در عرض 10 روز دوباره به حالت طبیعی برمیگردد . حامیان حجامت مرطوب، معتقدند که این روش مواد و سموم مضر بدن را از بین می برد و حالت تسکین دهنده دارد. اما این ثابت نشده است. بعضی افراد ،همچنین از “حجامت سوزنی” استفاده میکنند، که در آن درمانگر اول سوزن را وارد بدن می کند و سپس فنجان را روی آنها قرار می دهد.
آیا حجامت محدودیت سنی دارد
براساس گفته های برخی از متخصصان طب سنتی خواص حجامت از سنین نوزادی به خصوص در نوزادانی که از زردی رنج می برند تا افراد 80 تا 90 سال بسیار مفید است و می توان برای همه مورد استفاده قرار گیرد به جز شرایط خاصی که فرد در مراجعه به متخصص حجامت و پزشک باید مطرح کند تا در صورت مضر بودن این روش انجام نشود اما برخی معتقدند حجامت برای برخی از افراد ممنوع است مثل:
چه کسانی نباید حجامت کنند؟
- نوزادان ازبدوتولد تا چهارماهگی
- خانم ها در دوران قاعدگی و عادت ماهیانه
- افرادی که دچار مشکل کمبود پلاکت خون هستند
- کسانی که با روش های طب اسلامی وطب سنتی دچارغلبه شدید بلغم هستند
- زنان باردارتا ماه چهارم بارداری
- مبتلایان به فشارخون مقطعی بالا ؛ که البته در مورد این افراد توصیه می شود اول با استفاده ازحجامت گرم وخشک به طریق مخصوص فشارخون راکاهش داده وسپس اقدام به حجامت کرد
خواص حجامت برای درمان بیماری ها
مطالعات علمی متعددی در مورد حجامت انجام نشده است ، طبق گزارشی که در سال 2015 در مجله پزشکی سنتی منتشر شده است، بیان میکند که حجامت در درمان آکنه، تبخال و کنترل درد نیز، مفید است. این شبیه به مطالب یک گزارش است ،که در سال 2012 در مجله PLoS One منتشر شده است . محققان استرالیایی و چینی 135 تحقیق را بر روی حجامت انجام داده اند ونتیجه گرفتند ،که حجامت وقتی با روش های درمانی دیگر مثل، طب سوزنی یا مصرف دارو ترکیب شود ، میتواند در درمان مشکلات زیر موثر باشد :
- تبخال
- آکنه
- فلج صورت
- اسپوندیلوز گردنی
- اختلالات خون مانند کم خونی و هموفیلی
- بیماری های روماتیسمی مانند آرتریت و فیبرومیالژیا
- باروری و اختلالات زنان
- مشکلات پوستی مانند اگزما و آکنه
- فشار خون بالا
- میگرن
- اضطراب و افسردگی
- تراکم برونشیت ناشی از آلرژی و آسم
- رگهای واریسی
- سرفه کردن
- تراکم برونشیت،
- آسم
- مشکلات گوارشی
- درد
اما این محققان اظهار داشتند، که بسیاری از مطالعات مورد بررسی آنها ممکن است حالت جانب دارانه داشته باشد و مطالعات بیشتری مورد نیاز است و برخی ادعا می کنند که تحقیقاتی وجود ندارد ،که همه اینها را درمان کند.
دعای حجامت چیست؟
خواندن دعای حجامت نیز توصیه شده. حکیمان این علم، ذکر آیت الکرسی و همچنین فرستادن صلوات را در زمان انجام حجامت مستحب می دانند.
