اگر دنبال یک معجون شگفت انگیز فوق العاده برای درمان بسیاری از بیماری ها هستید از خواص شگفت انگیز عرق نعناع غافل نشوید. گروه سلامت شادمگ در این مطلب به طور مفصل از خواص عرق نعناع برایتان گفته است. با ما همراه باشید.
عرق نعناع
وقتی نام عرقیات گیاهی به میان می‌آید، شاید آشناترین نام برای خیلی از ایرانی‌ها، عرق نعناع باشد. همان چیزی که فقط نصف استکان از آن کافی است تا خیلی زود، بدترین دل‌دردها و دل‌پیچه‌ها را آرام کند و آنقدر عطر و بوی نافذی دارد که برای چند دقیقه، تمام استرس‌ها و افکار مزاحم را دور می‌کند. اما خواص عرق نعناع به همین جا ختم نمی‌شود.
گیاه نعناع خواص زیادی چون کمک به هضم غذا، کاهش وزن، زیبایی پوست، رفع احساس خستگی، کاهش علائم آسم، تسکین سردرد و بهبود گلو درد و سرفه دارد که به طور کامل به آنها پرداخته شد و حالا نوبت به بررسی خواص عرق گیاهی نعناع است که مشهورترین آن درمان نفخ معده است.
خاستگاه عرق نعناع چیست؟
نعناع گیاهی است که در اکثر نقاط جهان مانند آسیا، آمریکای شمالی، آفریقا و اروپا رشد می‌کند. نام علمی این گیاه، Mentha است و از نظر ظاهری، شباهت زیادی با گیاه پونه دارد. با این تفاوت که برگ‌های نعناع، عطر ملایم‌تر و کرک کمتری دارند.
اما جالب است بدانید که بسیاری از کتب مرجع طب گیاهی، تاریخ تولید عرقیات گیاهی را به دوران ابن سینا و پس از او نسبت می دهند. به نظر می‌رسد فرایند استخراج رایحه گیاهان ابتدا با گیاه گل محمدی و در قالب تولید گلاب آغاز شده و به مرحله کنونی رسیده است.
عرق نعناع چطور تولید می شود؟
گیاهانی مانند ریحان، بیدمشک، گل محمدی و نعناع که دارای رایحه و اسانس هستند، قابلیت عرق‌گیری دارند. برای تولید عرقیجات گیاهی مانند عرق نعناع، ابتدا گیاه معطر را با آب می‌جوشانند، سپس بخار آب را سرد و تقطیر می‌کنند. مایع حاصل از تقطیر، همان عرق گیاهی است که دربردارنده خواص گیاه مورد نظر است. این آب مقطر معطر، مصارف دارویی و خوراکی دارد.
این کار به دو روش سنتی و صنعتی انجام می‌شود. در روش سنتی، از دیگ‌های بزرگ مسی و استخر آب سرد استفاده می‌کنند، اما در شیوه صنعتی، فرایند تقطیر و به دست آمدن عرق، کاملا اتوماتیک و با دستگاه‌های مخصوص انجام می‌شود.
حتما عرق نعناع سنتی را از کارگاه‌های معتبر خانگی تهیه کنید. توجه داشته باشید که آلودگی عرقیات گیاهی می‌تواند ناشی از مواد اولیه، آب مصرفی، ظروف مورد استفاده در بسته‌بندی و فرایند حرارتی ناقص باشد.
تفاوت عرق نعناع دو آتشه و معمولی چیست؟
زمانی که در فرایند عرق‌گیری، مقدار گیاه در مقایسه با حجم آب بیشتر باشد، عرق حاصل، غلظت و عطر و بوی تندتری خواهد داشت. به چنین عرقی، عرق دو آتشه نعناع می‌گویند و مقدار برگ نعنایی که برای تولید آن استفاده می‌شود، به مراتب بیشتر از تولید عرق نعنای معمولی است.
فواید و خواص عرق نعناع
تسکین معده
اگر دچار معده درد هستید ، نوشیدن یک فنجان عرق نعناع می تواند معده را آرام کند و با متعادل کردن فرآیند گوارش و تسکین التهاب احتمالی، گوارش را بهبود بخشد.همچنین عرق نعناع به دلیل گیاهی بودن، فیبر بالایی دارد که معد ه درد ناشی از یبوست یا سوء هاضمه را تسکین می دهد.
بهبود فرآیند گوارش
عطر و مواد و روغن معطر موجود در عرق نعناع با فعال کردن غدد بزاقی در دهان و تحریک آنزیم های گوارشی به گوارش کمک می کند. نعناع توانایی افزایش ترشح و گردش صفرا را دارد که این مسئله به تسریع فرآیند گوارش کمک می کند.
نعنا حتی می تواند درون شکم را گرم کند که این مسئله، خروج گاز از بدن – که طی فرآیند گوارش به وجود می آید – را تسهیل می کند.
عرق نعناع برای کمک به کاهش وزن
تمام عرق های گیاهی از جمله عرق نعناع خاصیت کاهش وزن دارند زیرا برگ نعناع حای فیبر رژیمی است و موجب ایجاد حس سیری در فرد می شود. افرادی که تمایل دارند وزن خود را کاهش دهند، یک ربع قبل و بعد از مصرف غذا ، نصف استکان عرق نعناع مصرف کنند چرا که مصرف نعناع، میزان چربی سازی را در بدن کاهش می دهد.
مصرف عرق نعناع باعث می شود تا حرارت معده افزایش یابد و در نتیجه هضم معده را بالا می برد ؛ ازسوی دیگر، میزان چربی سازی نیز در بدن کاهش می یابد.
مفید برای زنان شیرده
برای درمان ترک و درد نوک سینه به ویژه برای مادرانی که نخستین تجربه شیردهی را دارند استفاده از عرق نعناع می تواند راهی مفید باشد.
درمان سرماخوردگی
منتول موجود در عرق نعناع یک دکونژستانت شناخته شده است. دکونژستانت منتول با رفع خلط و مخاط باعث می شود هوای بیشتری وارد بینی شده و تنفس، آسان شود بنابراین استفاده از عرق نعناع برای رفع آبریزش بینی و احتقان مفید است . استفاده از عرق نعناع سبب خنک شدن گلو و رفع گلو درد که یکی از علائم سرماخوردگی است می شود.
حفظ سلامت دهان
منتول موجود در عرق نعناع خواص ضد میکروبی دارد به همین سبب از آن در کنار الکل اتیل برای تهیه برخی دهانشویه ها استفاده می کنند. دهانشویه های حاوی منتول برخلاف دهانشویه های الکلی، ، دهان را خشک نمی کنند و مری را آرام کرده و التهاب و خشکی آن را کاهش می دهند.
خواص عرق نعناع برای کاهش مشکلات تنفسی
عرق نعنای حاوی منتول برای درمان مشکلات تنفسی مانند مشکلات ناشی از احتقان و التهاب مفید است. عطر عرق نعناع به رفع احتقان بینی، گلو، نایژه ها و ریه کمک می کند.نوشیدن عرق نعناع جسم و ذهن را شاداب و تازه کرده و سیستم گردش اکسیژن را بهبود می بخشد و شما را سالم تر می کند.
رفع خستگی جسمی و روحی
نوشیدن کمی عرق نعناع بعد از گذراندن یک روز سخت خستگی جسمی و روحی را قبل از اینکه به مشکلات بدتری مانند اضطراب و افسردگی منجر شوند از بین می برد.
تقویت حافظه
منتول موجود در عرق نعناع خاصیت تحریک کنندگی دارد و سبب افزایش هوشیاری و عملکرد ذهنی ما می شود.
کاهش علائم حساسیت
نوشیدن عرق نعنا به کاهش علائم حساسیت ها، چه فصلی چه غیر فصلی، مانند التهاب و تحریکات داخلی کمک می کند. نعناع می تواند سطح دستگاه تنفسی را خنک و آرام کند.
خواص عرق نعناع برای زنان باردار
مصرف عرق نعناع برای برطرف نمودن بیماری صبحگاهی زنان باردار و کاهش حالت تهوع آنان موثر است . استفاده از عرق نعناع باعث بهبود سوزش دل بخصوص در اوایل بارداری می شود.
تنظیم و تعادل هورمونهای زنانه و قاعده آور
از خواص عرق نعناع در طب سنتی کمک به تنظیم و تعادل هورمونهای زنان است. عرق نعناع محرک رحم بوده و مصرف آن قاعده آور می باشد.
درمان سردرد و خواب راحت
خوردن روزانه دمنوش و عرق نعناع به دلیل خاصیت ضد التهابی آن، به آرامش و تخلیه ذهن از نگرانی ها و کاهش استرس و آرامش ذهن و خواب راحت، کمک شایانی می کند برای درمان سردرد های سرد مزاجان و سردردهای میگرنی مفید است.
عرق نعناع برای لطافت و نرمی پوست
استفاده از ترکیب عرق نعناع و روغن نعناع می تواند موجب بهبود سطوح کلاژن پوست شده و شادابی و نرمی آن را در پی داشته باشد.
خواص عرق نعنا برای کودکان
به هضم آسان غذا در کودکان کمک می کند و سبب بهبود دل پیچه و رفع اسهال و رفع مسمومیت های ناشی از غذا و گرمازدگی در کودکان و نوزادان می شود همچنین رقیق شده آن با مقدار آب فراوان برای درمان کولیک نوزادان مفید است.
طرز تهیه عرق نعناع
برای تهیه عرق نعناع برگ های تازه نعناع را می جوشانند و پس از تبخیر آب، عملیات سرد کردن بخار و تقطیر را به صورت سنتی یا صنعتی انجام می دهند.
مایعی که با تقطیر به دست می آید عرق نعناع است که حاوی خواص گیاه می باشد.برای نگهداری عرق نعناع از ظرف های شیشه ای رنگی یا فلزی پاکیزه و بدون بو استفاده کنید و عرق نعناع را در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم آفتاب بگذارید.
میزان مصرف عرق نعناع
برای مصرف این عرق های سنتی حجم کاملا مشخصی وجود ندارد و مقدار مصرف در گروه های سنی و جنسی مختلف متفاوت است . در صورت احساس نفخ و دل درد یک استکان عرق نعناع در هر وعده، مناسب است اما اگر غلظت و بوی عرق نعناع زیاد باشد نصف استکان از آن را مصرف کنید.
مضرات عرق نعناع
زیاده روی در مصرف عرق نعناع باعث بالا رفتن فشار خون و ایجاد برخی ناراحتی های گوارشی می شود. افراد حساس به گیاه نعناع باید در مصرف عرق نعناع احتیاط کنند. مصرف زیاد عرق نعناع سبب ایجاد یبوست می شود.
افرادی که دچار رفلاکس معده هستند باید عرق نعنا را به دلیل شل کنندگی دریچه تحتانی مری، با احتیاط مصرف کنند. در اوایل بارداری مصرف عرق نعناع باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد. استفاده زیاد از عرق نعناع برای کودکان و نوزادان مضر بوده و تاثیر منفی بر سیستم گوارش، حرکات تنفسی و قلب آنها دارد.
ارزش غذایی گیاه نعناع
هر ۱۰۰ گرم نعناع تازه از مواد زیر تشکیل شده است:
- ۴۳ کالری انرژی
- ۸۶.۴ گرم آب
- ۳.۸ گرم پروتئین
- ۵.۳ گرم کربوهیدرات
- ۹.۵ میلی گرم آن
- ۲۱۰ میلی گرم کلسیم
فولات موجود در نعناع برای کسانی که فقر آهن دارند، مفید است. مقدار کم پتاسیم موجود در آن نیز به بهبود فشار خون کمک می‌کند. گیاه نعناع به دلیل داشتن ویتامین‌های B3، B2، B1 خاصیت اشتهاآوری نیز دارد.
مضرات عرق نعناع
عرق نعناع و فشار خون
نعناع یکی از قدیمی‌ترین محصولات تابستانی در هند است که به گفته برخی متخصصان، حاوی خواصی است که از ایجاد پلاک در شریان‌ها که از جریان خون ممانعت می‌کنند، جلوگیری می‌کند. این اثر می‌تواند جریان و فشار خون را بهبود بخشد.
با این وجود، بسیاری از متخصصان هشدار می‌دهند که بیماران مبتلا به فشار خون بالا از مصرف عصاره نعناع با غلظت بالا خودداری کنند؛ چراکه هنگام استفاده از آن به مقادیر زیاد، منتول می‌تواند اثر منفی بر فشار خون داشته باشد و ضربان قلب را بسیار افزایش دهد.
مضرات عرق نعناع برای رفلاکس معده
مانند بسیاری از گیاهان، نعناع و محصولات آن می‌تواند برای برخی تاثیرات منفی در پی داشته باشد. گرچه بر اساس گفته‌ها، نعناع برای مشکلات گوارشی و رفلاکس معده مفید است، تحقیقات اخیر در سال ۲۰۱۹ می‌گویند که نعناع اتفاقا به عنوان محرکت علائم رفلاکس اسید معده عمل می‌کند!
مصرف عصاره نعناع در دوز‌های سنگین، می‌تواند سمی باشد و پیروی از دستورالعمل‌های بهداشتی در این باره ضروری است. لازم به ذکر است که منتول خالص، سمی بوده و نباید مستقیما مصرف شود.
افراد برای بهره‌مندی از خواص آن در رایحه درمانی می‌توانند مقداری عصاره‌ی نعناع یا منتول را روی بالش خود بمالند. درباره مصرف عرق نعناع برای درمان رفلاکس معده و سایر مشکلات گوارشی، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض عرق نعناع برای اسهال
در صورتی که به اسهال مبتلا باشید، مصرف عرق نعناع می‌تواند موجب سوزش مقعد شود. سایر عوارض جانبی احتمالی عرق نعناع به قرار زیر است:
مصرف نعناع و خواص عرق نعناع برای بسیاری بی‌خطر است. اگر چه توصیه می‌شود از آنها برای مقاصد درمانی، بیش از ۸ هفته متوالی استفاده نکنید.
مصرف بیش از حد عرق نعناع می‌تواند موجب برخی عوارض جانبی از جمله سوزش سر دل، خشکی دهان، حالت تهوع و استفراغ شود.
عرق نعناع در بارداری و شیردهی
مصرف عرق نعناع در طول بارداری و شیردهی به اندازه متعادل، به احتمال زیاد ایمن است. با این حال، درباره اثرات آن و مقدار مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنید. در صورت بارداری یا شیردهی باید مراقب میزان مصرف عرق نعناع باشید.
برای این منظور یک پنبه را به عرق نعناع آغشته کنید و آن را به آرامی بر روی سینه بمالید. پس از گذشت مدتی سینه را با آب بشورید و کودک خود را تغذیه کنید.
عرق نعناع برای کودکان و نوزادان
مصرف خوراکی عرق نعناع رقیق شده برای کودکان ایمن است. برای کودکان بالاتر از ۸ سال نیز می‌تواند از آن بدون نگرانی و بدون نیاز به ترکیب با آب استفاده کرد. عرق نعناع می‌تواند به درمان دل‌درد، اسهال و گرمازدگی کودکان کمک کند، اما اگر کودک به مشکلات گوارشی زمینه‌ای مبتلاست، باید با آب زیاد مصرف شود.
چگونه و چقدر عرق نعناع مصرف کنیم؟
معمولا در این مورد دوز مشخصی وجود ندارد. طبیعت این عرق گیاهی، گرم است و معمولا افراد سرد مزاج از مصرف آن احساس بهتری دارند. به علاوه، بسته به دلیل مصرف این عرق گیاهی، برای هر فردی می‌توان دوز مشخصی را در نظر گرفت.
برای مثال، در مورد کودکان کم سن و سال، حتما باید عرق نعناع را با آب رقیق کرد. معمولا یک تا دو قاشق غذاخوری همراه با آب و بعد از غذا مناسب است.
یک توصیه عمومی این است که در صورت احساس نفخ ودل درد، حدود یک استکان بعد از هر وعده غذایی عرق نعناع مصرف کنید تا مشکل برطرف شود. البته میزان مصرف عرق نعناع دو آتشه باید کمترو حدود نصف عرق نعنای معمولی باشد.
اگر از اسانس نعناع استفاده می‌کنید، این مقدار باید خیلی کمتر و حدود یکی دو قطره باشد، چون اسانس نعناع بسیار غلیظ است و احتمال دارد که دهان را بسوزاند، بنابراین حتما باید با آب یا همراه غذا مصرف شود.
حتی استنشاق عرق نعناع هم می‌تواند شما را سرحال کند و مشکلات تنفسی شما را بهبود بخشد.
بهترین نحوه نگهداری عرق نعناع
بهترین ظروف برای نگهداری انواع عرقیجات گیاهی، ظروف شیشهای هستند. در این مورد هم استفاده از شیشههای رنگی مثل شیشههای سبز یا قهوهای بر شیشههای شفاف اولویت دارد. دلیل این موضوع این است که این شیشه‌ها نور کمتری را از خود عبور می‌دهند و در نتیجه کیفیت عرق گیاهی برای مدت طولانی‌تری حفظ می‌شود.
در صورت در دسترس نبودن ظروف شیشهای می‌توانید از ظرف‌های فلزی مانند ظرف‌های آلومینیومی استفاده کنید. اگر عرق نعناع سنتی را داخل بطری پلاستیکی خریداری کرده‌اید، در اولین فرصت آن را به یک ظرف شیشهای یا فلزی تمیز منتقل کنید.
تمام عرق‌های گیاهی از جمله عرق نعناع را در جای خشک و خنک و دور از تابش مستقیم آفتاب قرار دهید. بنابراین اگر فروشنده‌ای عرقیجات گیاهی خود را بیرون از مغازه و در معرض نور خورشید قرار داده بود، از خرید آنها خودداری کنید.
نشانه های فاسد شدن عرق نعناع
به تاریخ تولید و انقضای بطری عرق نعناع توجه کنید. معمولا بهترین زمان مصرف، ۶ تا ۱۲ ماه بعد از تاریخ تولید است. اگر روی بطری تاریخ انقضا وجود نداشت، به کیفیت ظاهری عرق توجه کنید عرق نعنای فاسد هیچگونه از خواص عرق نعناع را ندارد.
یک عرق سالم و باکیفیت، کاملا شفاف است، بنابراین وجود هر گونه رسوب یا کدورت می‌تواند نشان‌دهنده وجود آلودگی‌های قارچی یا میکروبی و کپک باشد.
نشانه های فاسد شدن عرق نعناع چیست؟
به تاریخ تولید و انقضای بطری عرق نعناع توجه کنید. معمولا بهترین زمان مصرف، ۶ تا ۱۲ ماه بعد از تاریخ تولید است. اگر روی بطری تاریخ انقضا وجود نداشت، به کیفیت ظاهری عرق توجه کنید عرق نعنای فاسد هیچگونه از خواص عرق نعناع را ندارد.
بهترین نحوه نگهداری عرق نعناع چگونه است؟
بهترین ظروف برای نگهداری انواع عرقیجات گیاهی، ظروف شیشهای هستند. در این مورد هم استفاده از شیشههای رنگی مثل شیشههای سبز یا قهوهای بر شیشههای شفاف اولویت دارد.
