مراقبت هاي بعد از سقط جنين را چطور انجام دهیم ؟ + نکات مهم برای بهبود سریع روحی و جسمی مادر

مراقبت هاي بعد از سقط جنين از جمله مراقبت های حساسی است که اگر بدرستی انجام نشود می تواند در آینده مشکلات عدیده ای را برای زنان به وجود بیاورد. خانم ها برای اینکه بتوانند بعدها بارداری سالمی را داشته باشند باید مراقبت هاي بعد از سقط جنين را جدی بگیرند. گروه سلامت شادمگ نکات ویژه را در ای خصوص در اختیار شما قرار داده است.

سقط جنین

سقط جنین یکی از شایع ترین عوارض بارداری می باشد. این عارضه با غم و اندوه زیادی برای مادر همراه است و ممکن است کنار آمدن با آن نیازمند زمان باشد. پس از سقط جنین، حفظ سلامت روحی و سلامت جسمی مادر بسیار مهم است و باید به آن توجه شود. از همین رو، انجام مراقبت هاي بعد از سقط جنين بسیار حائز اهمیت می باشد.

مراقبت مناسب از خود برای سلامت جسمی و بهبود روحی پس از سقط مهم است. زنان باید از عوارض پس از سقط جنین و چگونگی برنامه ریزی برای استراحت و بهبودی خود آگاه باشند. طبق تحقیقات، تقریباً از هر 4 زن در سنین باروری 1 نفر قبل از 45 سالگی سقط جنین را تجربه می کند. در این مطلب، در مورد آنچه که زنان پس از سقط جنین باید انتظار داشته باشند، صحبت می کنیم؛ همچنین نکاتی را برای مراقبت هاي بعد از سقط جنين زمان بهبودی و زمان مراجعه به پزشک ارائه می دهیم.

انواع روش های انجام سقط جنین

اغلب سقط ها به صورت خود به خودی رخ می دهند و علت سقط جنین هنوز به طور دقیق، مشخص نیست. اما گاهی ممکن است نیاز به مداخله پزشکی برای القای سقط جنین باشد، مانند زمانی که سقط فراموش شده رخ دهد.
پزشک ممکن است روش های مختلفی را برای سقط جنین، با توجه به نیازهای پزشکی مادر و سن بارداری توصیه کند. این روش ها شامل موارد زیر می باشند:

•  استفاده از قرص برای سقط جنین
•  آسپیراسیون (ساکشن)
•  اتساع و تخلیه یا کورتاژ (D&E)

انواع مختلف سقط جنین در اوایل بارداری

گاهی زنان باردار بدون اینکه خودشان بخواهند با این اتفاق رو به رو می‌شوند. عواملی مانند :

• ژنتیک
• بیماری‌های خاص
•  برخی عادات نادرست در این مسئله دخیل هستند.
• مرگ جنین بدون خواست مادر را سقط خود به خودی می‌گویند.
• سقط کامل
• سقط ناقص جنین
• عوامل تهدید کننده جنین
• سقط جنین فراموش شده
• نوع سقط مکرر
•  سقط بدون اجتناب از انواع مختلف سقط جنین هستند که در ادامه هر یک از آن ها به طور کامل توضیح داده می‌شود.

سقط کامل جنین

این نوع از مرگ جنین با خونریزی مادر و درد نسبتا شدید همراه است. همانطور که از نام این نوع سقط جنین مشخص است، جنین به طور کامل از بدن مادر تخلیه و خارج می‌شود.

سقط ناقص جنین

سقط جنین ناقص نیز با توجه به نام آن به طور ناقص اتفاق می‌افتد و جنین به طور کامل از رحم مادر تخلیه نمی‌شود. این نوع از سقط نیز درد و خونریزی به همراه دارد.

سقط توسط عوامل تهدید کننده جنین

مادران باردار ممکن است در اوایل بارداری خونریزی و لکه بینی داشته باشند. این عوامل جنین را تهدید به مرگ می‌کند ولی ممکن است با انجام مراقبت‌های لازم، بارداری به طور موفق ادامه پیدا کند.

سقط جنین فراموش شده

در این نوع از سقط، جنین و علائم بارداری از بین می‌رود ولی جنین مرده در رحم باقی می‌ماند. اگر زنان از بارداری خود مطلع باشند بعد از ناپدید شدن علائم بارداری باید به پزشک مراجعه کنند تا با مشکل خاصی مواجه نشوند. اگر دچار سقط جنین شدید توصیه می‌شود که حتما با یک پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

سقط مکرر

زنانی که سابقه سقط جنین داشته باشند و به هر دلیلی سه بار پشت سر هم این اتفاق صورت بگیرد، به آن سقط مکرر گفته می‌شود. احتمال بارداری موفق این افراد کم است.

سقط بدون اجتناب

این نوع از سقط جنین در زنان باردار با باز شدن دهانه رحم همراه است که به هیچ روشی نمی‌توان جلوی آن را گرفت و سقط جنین صورت می‌گیرد. هر مادری بعد از این اتفاق نیاز به مراقبت‌های خاصی دارد تا ضعف و درد حاصل از سقط جنین در بدن او از بین برود.

عوارض بعد از سقط جنین

بدون توجه به روش سقط جنین اعم از سقط خودبخودی، استفاده از قرص و یا کورتاژ، ممکن است زنان علائم مشابهی را بعد از سقط تجربه کنند. اما در صورتی که خانمی در اواخر نیمه دوم بارداری، به خصوص در سه ماهه دوم بارداری سقط کند، علائم ممکن است شدیدتر باشند. پس از سقط جنین، مشاهده علائم زیر طبیعی است:

•  خونریزی یا لکه بینی به مدت 3-6 هفته (گرچه برخی از زنان اصلا خونریزی نمی کنند)؛
•  دفع لخته های خون از اندازه های کوچک تا متوسط؛
•  گرفتگی هایی شبیه به قاعدگی یا کمی شدیدتر؛
•  سینه های دردناک یا متورم.

سیکل قاعدگی بعد از سقط جنین معمولاً باید طی 4 تا 8 هفته برگردد، گرچه ممکن است در ابتدا جریان خونریزی کمی متفاوت باشد. برخی از خانم ها دچار تغییرات خلقی زیادی می شوند. تغییر در سطح هورمون های بارداری یا احساسات آن ها در مورد سقط جنین می تواند مسئول این امر باشد.

پس از سقط جنین، ممکن است بارداری زود هنگام به محض وقوع تخمک گذاری (که قبل از قاعدگی اول انجام می شود) اتفاق بیافتد؛ بنابراین استفاده از روش های کنترل بارداری یا پرهیز از رابطه جنسی از جمله روش های مراقبت بعد از سقط جنین است که بسیار مهم می باشد.

روش مراقبت هاي بعد از سقط جنين

در روزهای اول پس از سقط جنین، برخی از زنان احساس ناراحتی یا خستگی می کنند. درد ناشی از گرفتگی عضلات بخصوص دل درد شایع است و ممکن است بیمار گاهی دچار درد شدید شود. در صورتی که بیمار پس از سقط جنین با مصرف قرص یا عمل کورتاژ در بیمارستان بستری گردد، باید پس از مرخص شدن با خودروی شخصی به خانه برگردد. در خانه نیز بیمار باید استراحت کافی داشته باشد تا هر چه سریعتر بهبود یافته و خطر عوارضی که به علت سقط جنین در او ایجاد می شوند، کاهش یابد.
همچنین بیمار باید از انجام هر کاری که از نظر روحی یا جسمی سنگین است، اجتناب کند. پس از سقط جنین، خانم بیشتر در معرض عفونت می باشد زیرا ممکن است مدتی طول بکشد تا دهانه رحم بسته شود. برای کاهش خطر عفونت، توصیه می شود تا خانم ها از مصرف تامپون تا پریود بعدی، داشتن رابطه جنسی و قرار دادن هر شی‎ء در واژن به مدت 1-2 هفته و شنا در استخر به مدت 1-2 هفته اجتناب کنند. به طور کلی استفاده از نوار بهداشتی برای جلوگیری از هرگونه خونریزی ایمن تر است.

از دیگر نکات مراقبت بعد از سقط جنین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  ماساژ: ماساژ شکم می تواند به رفع گرفتگی و دفع محتویات رحم کمک کند. ماساژ پشت نیز ممکن است به بهبود گرفتگی کمک نماید. قرار دادن کمپرس گرم روی شکم یا کمر نیز ممکن است گرفتگی و درد را تسکین دهد.
•  مصرف به موقع داروها: داروهای تجویز شده توسط پزشک، مانند آنتی بیوتیک ها و یا مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن باید به موقع مصرف شوند. در صورتی که درد شدید یا غیر قابل تحمل باشد، باید به پزشکی مراجعه شود.
•  چک کردن دمای بدن: به مدت یک هفته هر روز دمای بدن باید کنترل شود، زیرا تب می تواند نشان دهنده عفونت باشد.
• ویزیت توسط پزشک: بیمار باید چند هفته بعد از سقط جنین، توسط پزشک ویزیت شود. این مساله برای اطمینان از کامل بودن سقط جنین و بهبودی رحم مهم است.

مراقبت‌ های بعد از کورتاژ سقط جنین

کورتاژ (Curetage) یکی از راه‌های خارج کردن جنین از رحم مادر است. این روش خطر خونریزی در بدن مادر را کم می‌کند. کورتاژ بعد از گذشت ۳۹ هفته انجام می‌شود. مراقبت‌ های بعد از سقط جنین با کورتاژ عبارتند از:

• زنانی که سقط جنین داشته‌اند، باید به مدت ۴۸ ساعت استراحت کافی داشته باشند.
• به مدت دو هفته از برقراری رابطه جنسی پرهیز کنند.
• اگر با خونریزی و یا درد شدید مواجه بودند باید سریعا به پزشک مراجعه کنند.
• برای سلامتی بیشتر توصیه می‌شود به مدت ۶ هفته از تامپون استفاده نشود.
• بعد از کورتاژ بهتر است به مدت یک ماه از بارداری مجدد خودداری شود.
• مایعات زیادی در این دوران مصرف شود.
• زنانی که سقط جنین داشته‌اند باید از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنند.
• بهتر است به مدت دو هفته ورزش نکنند.

چه زمانی پس از سقط جنین، بیمار بهبود می یابد؟

زمان بهبودی پس از سقط جنین در هر خانم متفاوت است. زنانی که در سه ماهه اول بارداری دچار سقط جنین می شوند و کسانی که هیچ گونه عارضه ای ندارند، معمولاً طی چند روز دارای علائم طبیعی هستند. خونریزی معمولاً طی 6 هفته متوقف می شود.
در سقط جنین های دیرهنگام ممکن است بهبودی بیشتر طول بکشد. در صورت بروز عوارض، بهبودی بسیار طولانی تر می شود و افراد ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان یا جراحی داشته باشند؛ هرچند این مساله غیرمعمول است و اکثر زنان طی چند هفته بهبود می یابند.

آیا پس از سقط جنین انجام مراقبت های پزشکی لازم است؟

اکثر زنانی که دچار سقط جنین می شوند، تا چند هفته باید توسط پزشک پیگیری شوند. اگر نشانه ای از عوارض سقط جنین وجود نداشته باشد، مراقبت های پزشکی بیشتر لازم نیست. اما زنانی که علائم و عارضه های سقط جنین را دارند، ممکن است نیاز به ویزیت فوری با پزشک داشته باشند. گاهی برخی از عوارضی که به علت سقط جنین ایجاد می شوند، ممکن است نیاز به مراجعه به اورژانس داشته باشند، البته این موضوع خیلی شایع نیست.

در صورت مشاهده چه علائمی بعد از سقط جنین باید به پزشک مراجعه کرد؟

پس از سقط جنین، در صورت وجود علائم زیر باید به اورژانس مراجعه کنید:

• خونریزی شدید به صورتی که در هر ساعت بیش از یک نوار بهداشتی بزرگ خیس شود؛
• دفع بیش از یک لخته خون که بزرگتر از یک توپ گلف است؛
•  احساس سرگیجه یا ضعف؛
• داشتن افکار خودآزاری یا خودکشی؛
•  بروز علائم واکنش آلرژیک مانند مشکلات تنفسی.

زنانی که به تازگی سقط جنین کرده اند، باید در موارد زیر به پزشک مراجعه کنند:

•  درد شدیدی؛
•  ایجاد تب؛
• بوی بد واژن؛
•  نگرانی از کامل نبودن سقط.

مراقبت‌ های خانگی بعد از سقط جنین

برای کم کردن عوارض جانبی سقط جنین بهتر است نکات زیر به خوبی رعایت شوند:

• برای کم کردن درد شکم حاصل از سقط، از پدهای گرم کننده استفاده کنید.
• بهداشت فردی را رعایت کرده و دست و صورت خود را مداوم بشویید.
• به مدت چند روز در خانه استراحت کنید.
• اگر در ناحیه سینه خود احساس درد داشتید، از سوتین سفت استفاده کنید.
• می‌توانید از کمپرس گرم و سرد برای کاهش درد خود استفاده کنید.
• دمای بدن خود را کنترل کنید و اگر دمای بدنتان بالا بود به پزشک مراجعه کنید.

مراقبت هاي بعد از سقط جنين چیست

استراحت : تا جایی که امکان دارد در ساعت ها و روزهای پس از سقط جنین بیشتر استرحت کنید. سعی کنید بیشتر بخوابید، گرچه خوابیدن در این شرایط سخت به نظر می رسد. نوشیدن شیر گرم به خواب عمیق کمک می کند. همچنین زمانی که آمادگی پیدا کردید کمی حرکات کششی انجام دهید.

مصرف دارو: سقط جنین باعث احساس درد و گرفتگی در شکم مادر می شود. میزان درد بستگی به علت سقط جنین دارد. با مشورت پزشک برای تسکین درد، مسکن هایی مانند ایبوپروفن مصرف کنید. باید با توصیه پزشک داروهای ضد اسپاسم مصرف کنید. شدیدترین دردها پس از چند روز از بین می روند.

کنترل دمای بدن : باید حداقل تا پنج روز پس از سقط جنین مراقب دمای بدن خود باشید. اگر دمای بدنتان به بیش از 37.5 رسید، با پزشک خود تماس بگیرید. وجود تب ممکن است از علائم وجود عفونت در بدن باشد.

رعایت نکات بهداشتی

پس از سقط جنین باید نکات بهداشتی را به خوبی رعایت کنید. برای کنترل خونریزی از دستمال های بهداشتی یا نوار بهداشتی استفاده کنید. بسته به نوع آب و هوا و دمای محیط اطرافتان در روز یک تا دوبار دوش بگیرید. از دوش (به طور مستقیم) و مواد ضدعفونی کننده برای شستشوی قسمت واژن استفاده نکنید. با انجام این کار دچار عفونت می شوید.

تغذیه سالم : پس از سقط جنین بدن برای بهبود و التیام خود، نیاز به مواد مغذی کافی دارد. پس یک رژیم غذایی درست و مناسب داشته باشید. رژیم غذایی متعادل رژیمی است که بدن شما به آن احتیاج دارد. وعده های غذایی باید حاوی پروتئین، کربوهیدرات، فیبر و چربی باشند. مقدار آهن و کلسیم مصرفی خود را افزایش دهید.

خودداری از برقراری رابطه جنسی : در راستای مراقبت های بعد از سقط جنین، چند ماه اول پس از سقط جنین نباید رابطه جنسی برقرار کنید، زیرا باید به بدن فرصت بهبود دهید. قبل از تصمیم برای بچه دار شدن دوباره، با پزشک خود مشورت کنید.

ورزش کنید : ابتدا با انجام تمرینات سبک مانند پیاده روی آغاز کنید. پس از گذشت مدتی می توانید بدوید یا تمرینات ورزشی سنگین تر انجام دهید. اگر شاغل هستید قبل از شروع به کار و آغاز فشار کاری مدتی مرخصی بگیرید. اگر قصد بارداری مجدد دارید با پزشک خود مشورت کنید.

رابطه جنسی پس از سقط جنین

خانم ها سعی کنند در دو هفته اول پس از سقط جنین از رابطه جنسی خودداری کنند؛ زیرا بدن نیاز به بهبودی دارد. آنها باید صبر کنند تا خونریزی آنها متوقف شود و زمان کافی برای انقباض دهانه رحم خود و بسته شدن آن باید در نظر گرفته شود. خانم ها بهتر است قبل از شروع مجدد برقراری رابطه جنسی و تصمیم به بارداری با پزشک مشورت کنند.

سلامت روان و مراقبت هاي بعد از سقط جنين

سقط جنین می تواند منجر به بروز اندوه و برخی عوارض جانبی عاطفی شود، از جمله:

شوک و انکار

در طی مراحل سقط جنین و حتی بهبودی، بدن دچار شوک می شود و حتی اکثر خانم ها ممکن است سقط جنین خود را باور نکنند.

گناه و عصبانیت

خانم ها برای از دست دادن جنین ممکن است خودشان را مقصر بدانند و نسبت به سایر زنان باردار احساس حسادت کنند و از دیدن آنها عصبانی و متنفر شوند.

افسردگی و پریشانی
در دوران بعد از سقط جنین حتی برخی از زنان به افسردگی مبتلا می شوند که به آن اختلال افسردگی اساسی نیز گفته می شود. افسردگی اساسی باعث احساس ناراحتی شدید و مداوم در فرد می شود و زنان ممکن است برای چند هفته علاقه خود را به همه چیز از دست دهند و علائم زیر را بروز دهند:

• احساس ناخوشایند، ناامید یا غمگینی
• بی حالی، خستگی
• خواب آلودگی یا بی خوابی
• اختلال در غذا مانند بی اشتهایی و یا پرخوری
• پریشانی، اضطراب، بی ارزشی
• عدم تمرکز
• تمایلات به خودکشی

اقدامات احتیاطی بعد از سقط جنين

زنان بعد از سقط جنین باید از اقدامات احتیاطی خاصی پیروی کنند تا از نظر جسمی و روحی بعد از سقط جنین سالم بمانند. در بسیاری از موارد، این اقدامات احتیاطی باعث عدم سقط جنین مکرر و از دست رفتن بارداری بعدی می شود :

تا زمانی که حداقل دو دوره قاعدگی را کامل نگذرانده اید، سعی نکنید دوباره باردار شوید.
مرتباً ورزش کنید و وزن خود را ثابت نگه دارید.
در دوران بارداری از مصرف الکل و سیگار خودداری کرده و مصرف کافئین را محدود کنید.
ویتامین های دوران بارداری و مکمل های اسید فولیک را به طور روزانه، پس از مشورت با پزشک مصرف کنید.

علائمی مانند تب را نادیده نگیرید زیرا می تواند نشانه عفونت بعد از سقط جنین باشد.
ترشحات غیر طبیعی واژن را نادیده نگیرید.
برای مدتی از مقاربت جنسی خودداری کنید تا از عوارض جانبی سقط جنین جلوگیری شود.

بهترین غذاهای لازم برای مراقبت هاي بعد از سقط جنين

سقط جنین می تواند باعث خونریزی و سرگیجه شود. همچنین می تواند ضعف ایجاد کند. رژیم غذایی مناسب می تواند تأثیر زیادی بر سلامتی زنان داشته باشد.

برخی از غذاهایی که خانم ها باید پس از سقط جنین بخورند، عبارتند از:

غذاهای غنی از آهن

سقط جنین می تواند باعث خونریزی شدید شود. حتی می تواند باعث کاهش مقدار آهن در بدن شود. حتی ممکن است مادر به دلیل سقط جنین دچار کم خونی و علائم مرتبط با آن شود. احساس ضعف و خستگی بعد از سقط جنین رایج است. به همین دلیل مصرف غذاهای غنی از آهن بعد از سقط جنین توصیه می شود. گوشت بدون چربی منبع خوبی از آهن است. بنابراین، خانم ها بهتر است بعد از سقط جنین گوشت قرمز را به مقدار زیادی مصرف کنند. اما گوشت باید خوب پخته و از سرخ کردن آن خودداری شود. به جای آن می توان گوشت را کباب کنید.

منابع دیگر آهن، شامل موارد زیر است:

• لوبیا
• سبزیجات برگ سبز
• جوانه بروکسلی
• کشمش
• عدس
• هلو خشک
• دانه کدو تنبل
• سویا
• کره کنجد
• برنج قهوه ای
• شکلات تیره

خانم ها بهتر است به غیر از مصرف این غذاهای سرشار از آهن، غذاهایی را که سرشار از ویتامین C هستند، مصرف کنند. این غذاها می توانند در جذب بهتر آهن توسط بدن موثر باشند. میوه هایی مانند پاپایا، توت فرنگی و گریپ فروت باید جزئی از رژیم بعد از سقط جنین باشند.

غذاهای سرشار از کلسیم برای مراقبت هاي بعد از سقط جنين

در دوران بارداری، ذخایر کلسیم بدن خانم ها می تواند کاهش یابد. به همین دلیل مصرف غذاهایی که سرشار از کلسیم هستند بسیار مهم است.

برخی از بهترین منابع کلسیم، عبارتند از:

• شیر
• محصولات لبنی
• غذاهای دریایی مانند سالمون و ساردین
• میوه های خشک شده
• سویا
• سبزیجات برگ سبز تیره

غذاهای سالم برای مراقبت هاي بعد از سقط جنين

اندوه بعد از دست دادن کودک، می تواند مادر را افسرده کند و منجر به بروز افسردگی شود. برقراری صلح با از دست دادن رویاها و امیدها کار آسانی نیست.

احساس افسردگی در زنان متفاوت است. برخی از خانم ها پس از سقط جنین به راحتی می توانند با شرایط پیش و رو خود مقابله کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ماه ها و حتی سال ها اندوهگین شوند. چگونگی برخورد با ضرر و زیان، کار اسانی نیست. اما رعایت رژیم غذایی مناسب می تواند یک راهکار مناسب برای مقابله با افسردگی پس از سقط جنین باشد.

خانم ها برای بهبودی از افسردگی می توانند غذاهای سرشار از منیزیم مصرف کنند، از جمله:

• لوبیا
• آجیل
• شکلات ساده
• منیزیم نه تنها به خانم در مقابله با افسردگی کمک می کند بلکه در تولید انرژی بدن، ترمیم سلول ها و همچنین عملکردهای عصبی و عضلات موثر است.

میوه و سبزیجات

همچنین برای بدست آوردن مواد مغذی مورد نیاز بدن پس از کاهش سقط جنین، باید مقدار زیادی میوه و سبزیجات مصرف شود.

موارد منع مصرف بعد از سقط جنین

رژیم غذایی سالم فقط به معنای مصرف غذای مغذی نیست بلکه باید به برخی از موادهای غذایی نه بگویید. برخی از غذاهایی که پس از سقط جنین باید از مصرف آنها جلوگیری شود، عبارتند از:

نشاسته های کم فیبر

کربوهیدرات ها، سوخت مورد نیاز بدن را تأمین و قند بدن را کنترل می کنند. اما دانه های تصفیه شده یا نشاسته های کم فیبر می توانند تأثیر منفی بر روی بدن بگذارند. آنها می توانند باعث نوسانات سریع قند بدن شوند. به همین دلیل محدود کردن مقدار نشاسته کم فیبر در رژیم غذایی بسیار مهم است.

شیرینی

از خوردن غذاهای قندی با شاخص قند خون زیاد مانند آب نبات و نوشیدنی های گازدار خودداری شود؛ زیرا آنها نیز می توانند قند خون را افزایش دهند.

شیر و گوشت چرب

پس از سقط جنین، مهم است که ازبروز التهاب جلوگیری شود. التهاب می تواند باعث درد و ناراحتی شود. چربی های موجود در گوشت و لبنیات می توانند باعث التهاب شوند. بنابراین خانم ها باید بعد از سقط جنین از گوشت های چرب و لبنیات خودداری کنند، از جمله:

• گوشت بره
• کره
• گوشت گاو
• پنیر
• شیر کامل

سویا مراقبت هاي بعد از سقط جنين

هیچ شکی نیست سویا برای سلامتی مفید است. اما سویا حاوی مقدار زیادی فیتات است که مانع از جذب آهن بدن می شود؛ بنابراین، مقدار سویا مصرفی را بعد از سقط جنین باید محدود شود. جدا از این غذاها، برای جلوگیری از عفونت نیز باید از غذاهایی که محل مناسبی برای پرورش باکتری ها هستند، خودداری شود مانند:

• پنیرهای محلی
• محصولات لبنی غیرپاستوریزه
• گوشت خام
• غذای دریایی