پارچه فاستونی یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین پارچه‌های موجود در بازار است که در صنعت پوشاک مخصوصا تهیه کت‌وشلوار مردانه حرف اول را می‌زند. اگر دوست دارید در مورد این پارچه خوش‌دوخت بیشتر بدانید این مطلب از گروه استایل شادمگ را از دست ندهید.
تاریخچه پارچه فاستونی
پارچه فاستونی از قدیمی‌ترین پارچه ها در دنیا است. این پارچه اولین بار در شهر کوچکی به نام ووستد در انگلستان تولید شد و بعد از ورود به روسیه به فاستونی تغییر نام یافت. امروزه نیز از کلمه فاستونی در ایران برای این پارچه استفاده می‌شود. پارچه های فاستونی ایرانی نیز برای نخستین بار در یکی از کارخانه‌های نساجی اصفهان تولید شدند.
پارچه فاستونی چیست؟
اولین سوالی که درباره این پارچه ممکن است با آن روبرو شوید آن است که الیاف بکار رفته در پارچه فاستونی چیست؟ در پاسخ باید گفت که پارچه فاستونی، پارچه ای با الیاف طبیعی مانند پشم و مصنوعی مانند پلی‌استر است. این پارچه در گرماژ‌های متفاوت و به صورت ساده یا طرح‌دار تولید می‌شود.
انواع پارچه فاستونی کدامند؟
پس از اینکه متوجه شدیم که پارچه فاستونی چیست، باید به سراغ انواع این پارچه برویم و با آنها به خوبی آشنا شویم تا در صورت نیاز بتوانیم به آسانی پارچه فاستونی مورد نیاز خود را تهیه کنیم.
پارچه‌های فاستونی پشمی
لطیف‌ترین و نرم‌ترین پارچه فاستونی نوع پشمی آن است. وزن این نوع از فاستون به دلیل الیاف به کار رفته در آن بسیار بیشتر و سنگین‌تر است.
پارچه‌های فاستونی پلی‌استر
از دیگر انواع پارچه فاستونی می‌توان به نوع پلی استر آن اشاره کرد. این نوع از پارچه که به پارچه شبه فاستونی نیز معروف است به دلیل استفاده از الیاف مصنوعی در آن وزن کمتری دارد. یکی از مزایای استفاده از این نوع پارچه عدم چروک شدن آن است.
پارچه‌های فاستونی پشمی ـ پلی‌استر
پارچه فاستونی پشمی ـ پلی‌استر یکی از بهترین انواع این پارچه‌ها است و سهم قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص داده است. یکی از مهمترین ویژگی‌های آن ظاهر زیبا و در عین حال کیفیت بالای آن است.
تشخیص نوع الیاف استفاده شده در پارچه‌های فاستونی
اگر در هنگام خرید به نوع الیاف و پارچه فاستونی شک کردید می‌توانید تنها با سوزاندن تکه‌ای از پارچه نوع آن را حدس بزنید. اگر بوی سوختن پلاستیک را حس کردید پارچه شما از نوع فاستونی پلی استر است اما اگر بوی پشم سوخته حس کردید، الیاف استفاده شده در فاستون پشم است.
فاستونی چه مزایا و معایبی دارد؟
واقعیت این است که معایب پارچه فاستونی بسیار کمتر از مزایای آن است. به برخی از آنها در ادامه اشاره کرده‌ایم.
مزایای پارچه فاستونی
- قابل‌تنفس است؛
- بادوام است؛
- به‌دلیل چربی الیاف پشم که ناشی از لانولین موجود در پوست گوسفند است، تاحد زیادی دربرابر آب مقاوم است؛
- به‌شدت دربرابر چروک‌شدن و تغییرشکل دادن مقاوم است؛
- خط اتوی آنها تقریبا هرگز از بین نمی‌رود.
معایب پارچه فاستونی
یکی از معایب پارچه فاستونی ساییده‌شدن آن است. شلوار و دامن فاستونی در قسمت‌هایی که هنگام نشستن با صندلی تماس پیدا می‌کنند ساییده شده و حالت براق پیدا می‌کنند. فاستونی‌های جناغی نسبت به فاستونی‌های ساده پس از ساییده‌شدن براق‌تر نشان می‌دهند؛
هرچه عدد سوپر فاستونی بالاتر باشد، کم‌دوام‌تر است و بیشتر مستعد چین‌وچروک خواهد بود.
علت استفاده از پشم در پارچه فاستونی چیست؟
پشم یکی از مهمترین الیاف به کار رفته شده در پارچه فاستونی است و نقش بالایی در میزان کیفیت این پارچه دارد. مقاومت بالا، متراکم بودن الیاف، عدم عبور نور ماورا بنفش و عدم اشتعال پذیری از ویژگی‌ها و مزایای استفاده از پشم در این نوع از پارچه است.
استفاده از پارچه فاستونی در صنعت پوشاک
تا اینجا با موضوعاتی از قبیل اینکه پارچه فاستونی چیست و انواع آن کدامند به خوبی آشنا شدیم. در این قسمت باید بررسی کنیم چرا پارچه فاستونی در صنعت پوشاک اهمیت بسیاری دارد. همانطور که می‌دانید پارچه فاستونی به عنوان پارچه رسمی در صنعت نساجی شناخته می‌شود و به همین دلیل بهترین گزینه برای دوخت لباس‌هایی مانند کت و شلوار مردانه، مانتو، دامن، یونیفرم مدارس و … است.
تفاوت بین پارچه‌های فاستونی ایرانی و خارجی
کارخانه‌های نساجی ایران یکی از بهترین کارخانه‌های تولید پارچه فاستونی هستند و همیشه اولین گزینه تمام تولیدیها برای خرید این نوع پارچه بوده‌اند. متاسفانه امروزه با وارد شدن شرکت‌های چینی به حوزه نساجی، کارخانه‌های نساجی ایرانی مورد کم لطفی قرار گرفته‌اند و بسیاری از پارچه‌های چینی استفاده می‌کنند که کیفیت بالایی ندارند ولی قیمت مناسب‌تری دارند. از بهترین کشورهای خارجی در زمینه تولید پارچه های فاستونی می‌توان به بریتانیا، ایتالیا و فرانسه اشاره کرد.
چگونه پارچه های فاستونی را به صورت عمده بخریم؟
یکی از بزرگترین دغدغه‌های تولیدیها تهیه پارچه به صورت عمده است. شاید تصور کنید خرید پارچه از بازار بهترین گزینه باشد اما با وجود واسطه‌ها و فروشنده‌های متنوع هزینه خرید بسیار زیاد می‌شود در این صورت خرید اینترنتی پارچه مانند پارچه فاستونی از نمایندگی کارخانه‌ها و حذف هزینه حمل و نقل و واسطه گزینه مناسبی است.
استفاده از پارچه فاستونی در صنعت مد
پارچه فاستونی به‌وفور در تهیه و تولید پوشاک، مخصوصا پوشاک آقایان کاربرد دارد. بیشترین استفاده آن هم در کت‌وشلوارهای مردانه است. بسیاری از آقایان که شلوار پارچه‌ای می‌پوشند، فقط پارچه فاستونی را قبول دارند.
بسیاری از خانم‌ها که شیک‌پوش و رسمی هستند، فاستونی را برای مانتو و شلوار به پارچه‌های دیگر ترجیح می‌دهند. مخصوصا اگر شاغل باشند و واقعا وقت کافی برای اتوی لباس‌هایشان نداشته باشند. خود من (نویسنده) چند دست مانتو و شلوار فاستونی داشتم که سال‌ها حتی با شستن در ماشین لباسشویی، هرگز نیاز به اتو پیدا نکردند و همچنان خط اتوی اولیه خودشان را حفظ کرده بودند!
بسیاری از برندهای کت‌وشلوار مردانه در کشورمان و در سراسر دنیا از پارچه فاستونی یا فاستونی ترکیبی استفاده می‌کنند. این پارچه بسیار خوش‌دوخت است و حتی یک خیاط با مهارت متوسط هم می‌تواند لباسی شیک و زیبا از آن در بیاورد.
شاید خیلی‌ها فکر کنند فاستونی جوان‌پسند نیست، اما درست عکس این موضوع صادق است. بسیاری از مردان جوان در محیط کار مخصوصا شرکت‌ها، شب دامادی و حتی مهمانی‌های رسمی از پوشاک فاستونی استفاده می‌کنند.
پارچه فاستونی را چطور تهیه می‌کنند؟
نکته اصلی درباره بافت پارچه فاستونی این است که از الیاف پشمی راست و موازی بافته می‌شود و فاصله کمی بین آنها وجود دارد. اگر تا حالا گوسفندی را از نزدیک دیده باشید، احتمالا متوجه شده‌اید که به پشم‌های آنها هرچیزی می‌توان گفت جز راست و صاف! بنابراین چطور این رشته‌های پیچ‌درپیچ و فِردار به پارچه‌ای تبدیل می‌شوند که همه الیاف در آن راست است؟
قبل از هر چیز باید بدانید که یک دسته از پشم، هم الیاف کوتاه دارد و هم الیاف بلند. برای اینکه همه رشته‌های کوتاه هم‌تراز با رشته‌های بلند شوند تا یک رشته بلند یکپارچه ایجاد شود، ابتدا باید پشم‌ها به اصطلاح «زده شوند». زدن پشم فرایندی مکانیکی است که به بازکردن و ترکیب الیاف کمک می‌کند. درست مانند این است که با برس‌های محکم، همزمان آنها را در چند جهت شانه بزنید. در قدیم این کار را با استفاده از ماشین خارزنی که در آن از گیاهی خارمانند استفاده می‌شد انجام می‌دادند.
بعد از زدن پشم، آن را شانه می‌کردند تا تمام رشته‌های بسیار کوتاه جدا شوند. سپس این الیاف را از دستگاهی عبور می‌دادند که رشته‌ها را چندلا می‌کرد و می‌کشید. با این کار الیاف به شکل موازی تراز می‌شدند. در نهایت دسته‌ای از رشته‌های بدون پیچ‌خوردگی ایجاد می‌شد که به آنها سیلوِر یا الیاف تابیده‌نشده می‌گفتند.
در مرحله آخر، این رشته‌ها را به‌شکل نخ می‌ریسیدند و به هم می‌بافتند تا پارچه درست شود.
نکته
رشته‌های پشمی کوتاه را دور نمی‌ریختند. آنها را جمع‌آوری کرده و در پارچه‌های پشمی به کار می‌بردند.
فکر می‌کنم حالا دیگر می‌دانید که چرا پارچه‌های فاستونی گران‌تر از پارچه‌های پشمی هستند. دلیلش همین فرایند نسبتا پیچیده و زمان‌بر تولید آنهاست. همچنین گوسفندانی که از پشم آنها برای بافت این پارچه استفاده می‌شود، به‌شکل خاصی پرورش می‌یابند و از چمن‌های مخصوص تغذیه می‌کنند.
عدد سوپر در فاستونی به چه معناست؟
هنگام خرید پارچه فاستونی یا لباسی که از آن تهیه شده است (ازجمله کت‌وشلوار، شلوار یا مانتو)، احتمالا فروشنده برایتان درباره عددی با عنوان سوپر صحبت خواهد کرد. معمولا این عدد به این شکل بیان می‌شود: سوپر ۱۰۰ اس، سوپر ۱۲۰ اس یا سوپر ۱۵۰ اس (SUPER 100’s, 120’s, 150’s).
هرچه این عدد بالاتر باشد، قیمت فاستونی یا لباس تهیه‌شده از آن گران‌تر است. شاید فکر کنید پس حتما فاستونی با عدد سوپر بالاتر باکیفیت‌تر است. متأسفانه این‌طور نیست. درواقع این عدد برای مقایسه کیفیت دو پارچه فاستونی از دو کارخانه متفاوت، مستقیما به شما کمکی نمی‌کند. برای درک این عدد بیایید ابتدا تاریخچه مختصری درباره آن بخوانیم.
عدد سوپر از کجا آمد؟
تا قبل از قرن هجدهم، تاجران پشم بریتانیا محصولات پشمی را با اصطلاحاتی نادقیق مانند ضعیف، متوسط، خوب و عالی توصیف می‌کردند. به‌همین‌دلیل همیشه توصیف آنها از پارچه نسبی بود. برای رفع این مشکل، تاجران پشم در شهر برادفورد انگلیس تصمیم گرفتند کیفیت پشم را با تخمین اینکه یک ریسنده ماهر از یک پوند (حدود ۴۵۰ گرم) پشم شانه‌زده چند کلاف می‌تواند بریسد، ارزیابی می‌کردند. یک کلاف در آن زمان یک رشته نخ واحد به‌طول ۵۶۰ یارد (۵۱۲ متر) بود.
این فرایند به‌عنوان سیستم شمارش نخ فاستونی انگلیسی یا «سیستم برادفورد» معروف شد.
هرچه متوسط قطر الیاف پشمی باریک‌تر باشد، تعداد کلاف‌های بیشتری به دست می‌آید. در آن زمان از پشم معمولی حدود ۴۴ کلاف به دست می‌آمد که آن را به‌عنوان 44’s طبقه‌بندی می‌کردند. اگر پشم ظریف‌تر بود، ۶۴ کلاف ریسیده می‌شد و به آن عدد 64’s را نسبت می‌دادند.
ظریف‌ترین پشم ۸۰ کلاف می‌داد که به آن عدد 80’s را می‌دادند. ازآنجاکه در آن زمان امکان تولید نخ پشمی ظریف‌تر از این امکان نداشت آن را سوپر نامیدند و به‌این‌ترتیب عدد سوپر به وجود آمد. هرچند این تعداد هرگز ۱۰۰% دقیق نبود و به ارزیابی‌کننده و میزان دقت او در شمارش بستگی داشت.
چطور سیستم عدد سوپر را هدفمند کردند
در ۲۱ دسامبر ۱۹۶۸، وزارت کشاورزی آمریکا استانداردهایی برای پشم با درجات مختلف تعیین کرد که به هر عدد برادفورد، محدوده‌ای از متوسط قطر لیف (AFD) و بیشترین انحراف معیار را اختصاص می‌داد. برای مثال طبق این استانداردها، پشمی که با درجه 80’s طبقه‌بندی می‌شد باید ویژگی‌های زیر را می‌داشت:
قطر الیاف به‌طور متوسط ۱۷.۷۰ تا ۱۹.۱۴ میکرون؛
انحراف معیار 4.09 میکرون یا کمتر.
متداول‌ترین اعداد استفاده‌شده برای درجه‌بندی پشم عبارت بودند از:
36s، 40s، 44s، 46s، 48s، 50s، 54s، 56s، 58s، 60s، 62s، 64s، 70s و 80s.
عدد سوپر امروزی چقدر است؟
امروزه با پرورش هدفمند نژادهای خاصی از گوسفندان می‌توان الیاف پشمی با قطر ۱۴ میکرون و کمتر هم تولید کرد که حتی در جدول استانداردهای سال ۱۹۶۸ هم وجود ندارد. به‌همین‌دلیل بسیاری از بافندگان و خیاطان کت‌وشلوار فاستونی، سیستم شماره سوپر خاص خودشان را ایجاد کردند. حالا می‌دانید که چرا گفتیم عدد سوپر ملاک خوبی برای کیفیت فاستونی نیست؛ زیرا فاستونی یک کارخانه با عدد سوپر ۲۰۰ ممکن است به‌طور قابل‌توجهی از فاستونی کارخانه‌ای دیگر با همین عدد سوپر زبرتر یا لطیف‌تر باشد.
واژه سوپر اس (S SUPER) (که برای مثال در SUPER 100’s می‌بینید) فقط برای توصیف پارچه‌هایی به کار می‌رفت که از پشم خالص درست شده باشند و S مقداری بود که با بیشینه قطر الیاف تعیین می‌شد.
اما امروزه سوپر اس برای فاستونی‌هایی که ترکیبی از دو نوع پشم از جمله ترکیب پشم با کشمیر، موهر، آلپاکا و حتی ابریشم باشند هم به کار می‌رود. متأسفانه جدیدا آن را برای پارچه‌هایی که در آنها الیاف الاستیک اضافه شده است تا خاصیت کشسانی به آنها بدهد و حتی در فاستونی‌هایی که تا ۵% در آنها از نخ غیرپشمی استفاده شده است هم استفاده می‌کنند.
Super 100’s و 100’s با هم یکی نیستند
اگر هر الیاف دیگری به جز پشم مثلا نایلون در ترکیب فاستونی به کار رود، تازمانی‌که محتوای پشم حداقل ۴۵% فاستونی را تشکیل دهد، همین اعداد برای آن به کار می‌روند با این تفاوت که فقط حرف S را قرار می‌دهند و کلمه سوپر را حذف می‌کنند.
عدد سوپر بالاتر به‌معنای بهتر بودن فاستونی نیست
عدد سوپر بالاتر به‌معنای آن است که پارچه فاستونی سبک‌تر و نرم‌تر است. شاید فکر کنید این فاستونی بهتر از فاستونی سنگین‌تر با عدد سوپر پایین‌تر است، اما لزوما این طور نیست.
ظاهرا پارچه‌های سبک‌تر و نرم‌تر همیشه بیشترین تقاضا را در بازار دارند. پارچه‌های نرم برای پوست بهتر هستند، اما اورکت‌های تهیه‌شده از فاستونی ضخیم کاربردی‌تر و سودمندتر هستند.
برای مثال این طور نیست که پارچه فاستونی سبک‌تر با شماره سوپر بالاتر واقعا بهترین پارچه باشد، بلکه فقط نشان‌دهنده این است که الیاف استفاده‌شده در آن نازک‌تر است. شماره سوپر هیچ اطلاعاتی درباره نوع بافت، وزن پارچه و اینکه آیا برای تار‌‌و‌پود پارچه از نخ‌های دو، سه و یا چهار‌لایه استفاده شده است ارائه نمی‌دهد.
به‌طورکلی فاستونی‌های امروزی از فاستونی‌های سه یا چهار دهه پیش سبک‌تر هستند. بیشتر فاستونی‌های امروزی در محدوده ۱۸۰ تا ۳۰۰ گرم در هر متر وزن دارند. البته بیشتر از ۲۱۰ گرم برای پوشاک چندان مناسب به نظر نمی‌رسد.
کاربرد پارچه فاستونی
کیفیت پارچه فاستونی به اندازه ای است که در صنعت مد و فشن از آن به فور استفاده می شود. کمتر کسی هنوز هم می پرسد که کت و شلوار فاستونی چیست؟ یا شلوار فاستونی چیست؟ زیرا جایگاه این پارچه در تولید انواع پوشاک به خصوص پوشاک مردانه برای همه روشن است.
اما اگر بخواهیم کمی بیشتر درباره توضیح دهیم، باید بگوییم که کاربرد پارچه فاستونی در تولید کت و شلوارهای مردانه رسمی، شلوار پارچه ای و مانتو و شلوارهای شیک و رسمی زنانه به طور گسترده صورت گرفته است. شما برای این که از لباس جنس فاستونی خود به بهترین شکل استفاده کنید، باید به ست کردن آنها نیز توجه داشته باشید. بنابراین بهتر است چند نکته زیر را در خاطر داشته باشید:
هنگام پوشیدن کت و شلوار فاستونی، باید جلیقه انتخابی را با آنها ست کنید. علاوه بر این کفش چرمی را برای هماهنگی با کت و شلوار فاستونی خود انتخاب نمایید.
هنگام استفاده از شلوار فاستونی تک، می توانید تیشرت، ژاکت و بلوز را مورد استفاده قرار دهید. علاوه بر کفش چرمی، می توانید کفش کتانی و تیشرت یک رنگ را با شلوار فاستونی خود ست کنید.
خانم ها می توانند مانتو و شلوار فاستونی را در محل کار یا ملاقات های رسمی مورد استفاده قرار دهند. البته این امکان وجود دارد که مانتوی فاستونی را با شلوار کتان همزمان پوشید. البته همراه مانتوهای فاستونی امروزی و تا حدودی اسپورت هم می توان از شلوار جین استفاده کرد.
