پرخاشگری در نوجوانان موضوع غیر عادی نیست ولی اگر کنترل نشود آسیب زا خواهد بود. اگر نوجوان و خانواده علت پرخاشگری و کنترل آن را نداند، قطعا نمی‌تواند به خوبی از این مرحله حساس گذر کند. شادمگ سعی کرده در این مطلب نکات مفیدی را در این خصوص ارائه کند.
نوجوان پرخاشگر و عصبی
رفتار پرخاشگرانه نوجوانان بسیار فراتر از رفتارهای بی ادبانه معمولی، درهای کوبیده و مشاجره با والدین است. خشم، هیجانی عادی میان نوجوانان است و می تواند پاسخ احساسی سالم به عوامل استرس زای بیرونی باشد. خشم یک احساس ثانویه برای نوجوانان است زیرا اغلب سایر مسائل اساسی از جمله غم، صدمه، ترس و شرم را پوشش می دهد. البته لازم است حتما از روش های کاهش استرس استفاده و آنرا کنترل کنید.
هنگامی که این احساسات اساسی بیش از حد می شود، یک نوجوان اغلب به تندی پاسخ نشان می دهد. از آنجا که دوران نوجوانی می تواند استرس زا باشد، اغلب نوجوانان بارها و بارها دچار خشونت می شوند. با این حال، برای نوجوانانی که مشکل خشم دارند، طغیان هیجانی یک اتفاق معمولی است.
نوجوانانی که مشکلات عصبی جدی دارند تحت تاثیر خشم قرار می گیرند. این افراد می توانند نافرمان باشند و ممکن است به عنوان راهی برای مقابله با احساسات قوی خود به خشونت، آسیب رساندن به خود، رفتارهای خطرناک و فعالیت های غیرقانونی روی آورند. آنها ممکن است در پاسخ به عوامل استرس زای خارجی یا یک اختلال روانی درمان نشده یا تشخیص داده نشده، با عصبانیت ظاهر شوند. در بخشهای زیر، علل متداول سرپیچی نوجوانان و رفتارها و الگوهای خارج از حالت عادی را تعریف می کنیم.
حتما برای کنترل اختلالات روانی سالمندی از شادمگ کمک بگیرید.
علت پرخاشگری نوجوانان
در طول سالیان، پژوهشگران تحقیقات زیادی در رابطه با علت پرخاشگری در نوجوانان انجام داده‌اند و عوامل متعددی برای آن پیدا کرده‌اند؛ برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
تجربه رویداد تروماتیک
مرگ یا بیماری یکی از عزیزان، طلاق والدین و آزار و اذیت شدید از جانب خانواده عواملی بسیار استرس‌زا هستند که می‌توانند منجربه پرخاشگری در نوجوانان شوند.
آزار و اذیت از جانب خانواده میتواند سبب پرخاشگری در نوجوانان شود
زندگی در خانواده‌هایی که در آنها والدین مدام در حال جر و بحث و دعوا هستند هم روی نوجوان تاثیر عمیقی می‌گذارد. مطالعه کتاب مدیریت استرس میتواند در این مورد به کمک شما و نوجوانتان بیاید. خلاصه این کتاب را میتوانید در بوکاپو مطالعه کنید.
مورد سوءاستفاده قرار گرفتن
آزار جسمی یا جنسی یکی دیگر از دلایل رفتار پرخاشگرانه در نوجوانان است. این سوءاستفاده باعث می‌شود آنها احساس خشم و شرمندگی کنند. معمولا نوجوانان دربارهٔ آزاری که دیده‌اند نمی‌توانند با کسی صحبت کنند و همین عامل هم موجب بروز خشمی عمیق در آنها می‌شود.
اختلالات روانی
برخی از نوجوانان ممکن است از اختلالات روانی رنج ببرند؛ اختلالاتی چون:
اختلال دوقطبی
اختلال هراس
افسردگی
اسکیزوفرنی
و …
همه این اختلالات موجب پرخاشگری می‌شوند و برای درمان آنها حتما باید از یک متخصص کمک گرفت.
ADHD و اختلالات یادگیری
نوجوانان مبتلا به ADHD (بیش‌فعالی) و اختلالات یادگیری، دارای مشکلات اجتماعی و عاطفی فراوانی هستند. این مشکلات سبب بروز پرخاشگری نوجوانان می‌شود.
استفاده از الکل و مواد مخدر
بسیاری از نوجوانان مواد مخدر و الکل را آزمایش می‌کنند. سوء مصرف الکل و مواد مخدر، میتواند جنبه‌های پرخاشگری را در آنها به‌طور چشم‌گیری افزایش دهد
فشار هم‌سن‌وسالان
بسیاری از نوجوانان مشتاق پذیرش و عضویت در یک گروه هستند. اگر این اتفاق نیفتد، میتواند سبب ایجاد درد روحی و عصبانیت در آنها شود و این خود عاملی برای پرخاشگری در نوجوانان است.
اگر نوجوان شما با مشکلات دوست‌یابی دست‌وپنجه نرم میکند میتوانید مطالعه کتاب آیین دوست‌یابی را به او پیشنهاد دهید.
حساسیت غذایی
در برخی از کودکان و نوجوانان، حساسیت‌های غذایی میتواند منجربه طیف گسترده‌ای از مسائل، از جمله رفتار پرخاشگرانه، تحریک‌پذیری، بیش‌فعالی، اضطراب، خلق‌و‌خوی ضعیف، خستگی و موارد دیگر شود.
برخی از رایج‌ترین آلرژی‌های غذایی شامل گلوتن، لبنیات، شکر، ذرت، سویا و همچنین رنگ‌های مصنوعی، شیرینکنندهها و نگهدارندهها هستند.
عزت نفس پایین
برخی از نوجوانان عزت نفس پایینی دارند و سعی می‌کنند با پرخاشگری این موضوع را بپوشانند. این امر به‌ویژه زمانی که آنها در میان همسالان خود هستند صادق است.
تعامل با نوجوانان با استفاده از روش‌هایی مانند غُر زدن، تنبیه کردن، موعظه کردن و حق‌السکوت دادن مؤثر نیست. به این نکات توجه کنید.
درمان پرخاشگری نوجوانان
شما به‌عنوان والدین یا کسی که مراقبت از نوجوان بر عهدهٔ اوست گزینه‌های مختلفی برای مدیریت و کنترل پرخاشگری نوجوان دارید. برخی از این گزینه‌ها به شرح زیر هستند:
مشاوره فردی
مشاوره فردی یا صحبت با یک روان‌درمانگر میتواند کمک خوبی به نوجوان شما کند. توصیه می‌شود با یک متخصص آموزش‌دیده و دارای مجوز صحبت کنید. این کار میتواند باعث شود نوجوان شما مسئولیت کار خود را بپذیرد و همچنین مشکلات روابط خود را حل کند.
مشاوره خانوادگی
اگر کل خانواده بتوانید در مشاوره شرکت کنید،کمک بزرگی به نوجوان خود کرده‌اید. صحبت کردن خانواده با هم در حضور مشاور حرفه‌ای و آموزش‌دیده، میتواند بسیار مفید باشد. این کار میتواند درگیری‌ها و مشکلات رابطه‌ای را که باعث پرخاشگری نوجوانان می‌شود حل کند.
در کتاب شاید نیاز داری با یک نفر حرف بزنی به‌خوبی از نقش مهمی که یک روان‌درمانگر در حل مشکلات زندگی افراد دارد میتوانید آگاه شوید.
دارو
اگر مشکلات روانی یا عصبی مانند صرع یا افسردگی در نوجوان شما تشخیص داده شده باشد، مصرف داروهای تجویزی مناسب میتواند پرخاشگری را کاهش دهد. البته این داروها باید حتما زیر نظر پزشک تجویز شوند.
قراردادهای رفتاری
میتوانید با نوجوان خود قراردادهای رفتاری تنظیم کنید که آنها را مجبور میکند مسئولیت رفتار خود را بپذیرند.
رفتارهای مثبتی را که شما از او انتظار دارید و پاداشی را که او از آن رفتارها به دست خواهد آورد فهرست کنید.
بهتر است چیزهای مادی را به‌عنوان پاداش ارائه نکنید.
روی عواقب طبیعی تمرکز کنید، مانند رفتن به سینما با دوستان و … .
قوانین خانه
در خانه خود قوانینی ایجاد کنید که نوجوان شما خواه ناخواه باید از آن پیروی کند. قوانین را شفاف به او ارائه دهید و به او اطلاع دهید که در صورت نقض قوانین، باید عواقب آن را متحمل شود.
تکنیک‌های آرامش
تکنیک‌های تمدد اعصاب را به نوجوانان خود آموزش دهید تا با استرس خود کنار بیایند. یکی از روش‌هایی که در کنترل پرخاشگری نوجوانان به کمک شما و نوجوانتان می‌آید مدیتیشن است.
7 راهکار مطمئن برای کنترل پرخاشگری در نوجوانان
پرخاشگری نوجوان یکی از رفتارهای طبیعی فرزند شما در سن نوجوانی خواهد بود. اگر این پرخاشگری خفیف و قابل کنترل باشد، نیاز به نگرانی ندارد. با گذشت زمان و افزایش سن این رفتارها و پرخاشگری ها نیز کمرنگ می شوند. اما اگر نوجوان شما به شدت به دلیل پرخاشگری آسیب دیده و یا پرخاشگری به یک عادت برای او تبدیل شده است، پس بهتر است به دنبال درمان پرخاشگری نوجوان و کنترل آن باشید. شما میتوانید برای مدیریت پرخاشگری نوجوان از راهکارهای زیر استفاده کنید.
قوانینی برای خانواده در رابطه با پرخاشگری تعیین کنید
هر خانواده ای انتظارات مختلفی از خشم و پرخاشگری دارد. برخی از خانواده ها با داد و فریاد زدن مخالف هستند. اما در برخی دیگر فریاد کشیدن یک امر طبیعی است. پس متناسب با خانواده خود، قوانینی را در مورد اینکه چه رفتارهایی از نظر شما صحیح بوده و مورد قبول است، تعیین کنید. اجازه ندهید خشونت فیزیک، بددهنی و فحش دادن و یا تهدید در خانواده شما عادی شود. سپس مجازاتی را برای نقص قوانین تعیین کنید و به آن پایبند باشید.
تفاوت خشم و پرخاشگری را به فرزندتان آموزش دهید
همانطور که می دانید بین خشم و پرخاشگری تفاوت هایی وجود دارد. داشتن إحساس خشم و عصبانیت کاملا مورد قبول بوده و برای هر فردی ممکن است ایجاد شود. اما داشتن رفتار پرخاشگر ناپسند بوده و خوب نیست. مثلا پرتاب کردن اشیاء، کوبیدن در، داد و فریاد زدن، شکستن وسایل و … جز رفتارهای پرخاشگرانه هستند که باید کنترل شده و از بین بروند. در عوض نوجوان شما میتواند هنگامیکه إحساس خشم و ناراحتی داشت در این باره با شما صحبت کند و به دنبال راه حل منطقی بگردد.
به نوجوانتان بیاموزید که احساسات خود را بروز دهد
گاهی پرخاشگری به دلیل بیان نکردن احساسات است. فرزند شما ممکن است احساس ناراحتی، غم، استرس و … داشته باشد و نتواند آن را به طور صحیح بیان کرده یا نشان دهد. به همین دلیل از روش های پرخاشگری برای خالی شدن احساساتش استفاده میکند. بهتر است درمورد بیان احساسات و اهمیت صحبت کردن با دیگران برای فرزندتان توضیح دهید.
نشانه های عصبانیت را به فرزندتان آموزش دهید و به او کمک کنید آن را مدیریت کند
نوجوانان اغلب نمی توانند تشخیص دهند که چه هنگام ناراحت، عصبانی و خشمگین هستند. بهتر است در مورد علائم و نشانه های فیزیکی عصبانیت با او صحبت کنید. به او یاد بدهید که هنگام ناراحتی و عصبانیت از روش های مختلف برای آرام سازی ذهن و افکارش استفاده کند.
برخی از روش های آرام سازی مانند: یوگا، تنفس عمیق، شمردن تا 10، استراحت کردن و … . استفاده از این تکنیک ها میتواند به فرد کمک کند تا احساسات عصبانیت و ناراحتی خود را کنترل کرده و کاهش دهد. این مدیریت احساسات فرد را از بروز رفتارهای پرخاشگرانه و نادرست دور می کند.
یادگیری مهارت های مقابله ای قابل قبول
اگر نوجوان شما راه های مناسب برای برخورد با احساسات خشمگین خود را بداند کمتر دچار پرخاشگری شدید می شود. نوجوانانی که مهارت های مقابله را نمی دانند، اغلب به صورت کلامی یا فیزیکی با دیگران درگیر می شوند. پس به فرزندتان کمک کنید تا احساسات ناخوشایند خود را مانند ناامیدی و استرس و … شناسایی کند. سپس از راه های سرگرم کننده و آرامش دهنده برای مهار و مقابله با این احساسات استفاده کند. مثلا فردی ممکن است با نواختن یک موسیقی زیبا آرام شود و دیگری با پیاده روی سرحال شود.
استفاده از مهارت های حل مسئله
اگر نوجوان مهارت حل مسئله را بلد نباشد، ممکن است برای برآورده کردن نیازهای خود و همچنین رسیدن به خواسته هایش به پرخاشگری و زور متوسل شود. پس مهارت های اساسی حل مسئله را به نوجوان خود بیاموزید. برای این کار به او بیاموزید که برای حل هر مشکلی، در ابتدا سه راه حل عالی و مناسب را در نظر بگیرند.
سپس مزایا و معایب هر کدام از این راه حل را در نظر گرفته و در بین آنها یک مورد که احساس می کنند بهترین راه حل است را انتخاب کنند. این کار میتواند به فرزند نوجوان شما کمک کند تا بفهمد برای رسیدن به خواسته ها و نیازهایش راه حل های زیادی وجود دارد که نیاز به زور و پرخاشگری ندارند.
سعی کنید الگو مناسبی برای کنترل خشم باشید
شما با رفتارهای مناسب خود بهتر می توانید به فرزند خود بیاموزید که چگونه خشم و پرخاشگری خود را مدیریت کند. به یاد داشته باشید که فرزندتان از شما الگوبرداری می کنند. فریاد زدن، فحش دادن، شکستن وسایل و … اگر در رفتارهای شما باشد، مسلما نوجوانتان نیز آنها را یاد گرفته و تکرار می کند.
پس سعی کنید یک الگو مناسب برای مقابله با احساسات خشمگین باشید. به فرزندتان نشان دهید که چگونه در مورد احساسات خشم و عصبانیت خود صحبت کند و چگونه آن احساسات را به درستی بیان کنند. مثلا هنگامیکه عصبانی هستید بگویید من واقعا عصبانی هستم که تو اتاقت را تمیز نکردی، تا من استراحت می کنم تو فرصت داری اتاقت را مرتب کنی.
چطور با نوجوان پرخاشگر ارتباط برقرار کنم؟
ارتباط درست با نوجوان، به شما کمک میکند تا بهتر اوضاع را میان خودتان و او کنترل کنید. نوجوان شما همیشه خشمگین نیست. زمانی که رفتار مناسبی دارد، با او صحبت کنید و از ویژگی‌های مثبتش تعریف کنید. اگر فقط به رفتارهای منفی او واکنش نشان دهید، ممکن است از پرخاش برای جلب توجه شما استفاده کند.
به‌گونه‌ای رفتار کنید که نوجوان احساس کند شما به او احترام می‌گذارید و برایش ارزش قائل هستید. او باید بداند که مشکل شما، تنها با رفتارهای پرخاش‌جویانه فرزندتان است و نه خود او.
فراموش نکنید که:
اگر شروع به فریاد زدن کنید، به سختی میتوانید از او انتظار داشته باشید که آرام بماند و به روشی منطقی بحث کند. در عوض، شما باید آرامش خود را حفظ کنید. در صورت لزوم، ممکن است لازم باشد خود را برای چند دقیقه از موقعیت دور کنید تا زمانی که بدانید میتوانید آرام باشید.
زبان بدن شما باید آرام و غیرتهاجمی باشد. مثلا شاید بهتر باشد از به چالش کشیدن او با خیره شدن در چشم خودداری کنید. صدای خود را تحت کنترل داشته باشید و از فریاد زدن خودداری کنید.
سعی کنید در هنگام برقراری ارتباط از زبان چالش‌برانگیز و احساساتی استفاده نکنید.
مطمئن شوید که به او فرصت می‌دهید دیدگاه خود را بیان کند و در حین انجام این کار به او گوش دهید.
وسوسه نشوید که سر او فریاد بزنید. در عوض، به او فرصت دهید تا نظر خود را بیان کند و سپس با آرامش به آنچه گفته پاسخ دهید.
تسلیم فریاد و پرخاش نشوید.
نشانه های عصبانیت خارج از کنترل نوجوان
اگر نگران میزان عصبانیت و سرکشی فرزندتان هستید، اولین قدم درک علامت های غیر معمول می باشد. اگر فرزند شما یک یا چند مورد از رفتارهای که در ادامه ذکر خواهیم کرد را از خود نشان می دهد، به احتمال زیاد به اختلال پرخاشگری در نوجوانان مبتلا است که نیاز به کمک خارجی دارد.
این رفتارها عبارتند از:
خشونت فیزیکی
مشاجره زیاد با والدین، خواهر و برادر، معلم و یا همسالان
طغیان های عاطفی منظم، که ممکن است شامل فریاد زدن یا تند حرف زدن باشد.
تفکر و رفتار غیرمنطقی
قلدری
تهدیدهای کلامی
رفتارهای پرخاشگرانه با دیگران یا حیوانات
خودآزاری
هر یک از رفتارهای فوق یک هشدار است که نشان می دهد فرزند شما علاوه بر حمایت شما، به درمان حرفه ای و مشاوره هم نیاز دارد.
سوالات متداول
چرا نوجوانان بسیار پرخاشگر هستند؟
علت پرخاشگری نوجوانان می تواند بسیار متفاوت باشد. مهم ترین دلیل پرخاشگری نوجوان را می توان تغییرات هورمونی دانست. این تغییرات می توانند برروی افکار، احساسات و جسم آنها تاثیر منفی بگذارند.
آیا پرخاشگری نوجوان درمان دارد؟
پرخاشگری نوجوان را می تواند بااستفاده از راهکارهای مختلف کنترل کرده و آن را از بین برد. مهم این است که فرزندتان به حرف ها و صحبت های شما گوش کند و تمام نکات را رعایت کند.
