درمان خس خس سینه یکی از ضروری ترین نکاتی است که شما باید برای درمان کامل سرماخوردگی و آنفولانزا و کرونا یاد بگیرید. چون اغلب این بیماری ها بعد از مدتها علائم سرفه و خس خس سینه را با خود همراه خواهند داشت. با شادمگ همراه باشید.
خس خس سینه چیست؟
خس‌خس سینه، به صدای سوت در حال نفس کشیدن گفته می‌شود. صدای خس‌خس سینه در هنگام بازدم شنیده می‌شود، اما در موارد شدید در زمان دم نیز شنیده می‌شود. این صدا ناشی از تنگی یا التهاب راه‌های هوایی است. خس‌خس سینه ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری های ریه جدی باشد و نیاز به تشخیص و درمان دارد.
اگر برای اولین بار دچار خس‌خس سینه شده‌اید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. اگر درمان را متوقف کرده باشید یا موفق به ادامه‌ی برنامه‌ی درمانی خود نشوید، خس‌خس سینه می‌تواند بدتر شود و عوارض بیش تری مانند تنگی نفس یا تغییر وضعیت ذهنی ایجاد شود.
آیا شما هم دچار خس خس سینه می‌شوید؟
خس‌خس سینه، به صدای سوت در حال نفس کشیدن گفته می‌شود. صدای خس‌خس سینه در هنگام بازدم شنیده می‌شود، اما در موارد شدید در زمان دم نیز شنیده می‌شود. این صدا ناشی از تنگی یا التهاب راه‌های هوایی است.
دلایل خس خس سینه
آسم و بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) شایع ترین علل خس‌خس سینه هستند (با توجه به آمار مایو کلینیک). با این حال، علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد. قبل از درمان خس‌خس سینه، دکتر باید دلیل آن را تعیین کند. خس‌خس سینه می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های زیر باشد:
آمفیزم ریه
نابودی پارانشیم ریوی که منجر به از بین رفتن ویژگی ارتجاعی ریه و از بین رفتن دیواره‌ی کیسه‌های هوایی ریه می‌شود.
ریفلاکس معده به مری(GERD)
بازگشت اسید معده به مری زمانی که غذا به خوبی هضم نشده باشد.
نارسایی احتقانی قلبی
بیماری مزمن پیشرونده‌ای است که باعث تجمع مایع در اطراف قلب می‌شود و بر قدرت پمپاژ عضلات قلب تأثیر می‌گذارد.
ادم ریوی
بیماری است که در آن ریه‌ها با مایع پر می‌شوند. که به نام احتقان ریوی نیز شناخته می‌شود.
آپنه خواب
وقفه‌ی تنفسی در هنگام خواب را آپنه‌ی خواب گویند.
خس‌خس سینه ممکن است به علت بیماری‌های حاد و یا بیماری‌های اضطراری پزشکی به شرح زیر ایجاد شود:
برونشیولیت
عفونت تنفسی ویروسی
برونشیت
التهاب نایژه‌ها در ریه
ذات الریه یا پنومونی
عفونت ریه‌ها ناشی از قارچ ، باکتری یا ویروس است. علائم عمومی آن شامل درد قفسه‌ی سینه، تب، سرفه و مشکل تنفسی است.
آمبولی ریه
وجود لخته‌ی خون در ریه‌ها که می‌تواند باعث آسیب بخشی از ریه‌ها و سایر اندام‌ها شود و سطح اکسیژن خون را کاهش می‌دهد.
رینیت آلرژیک
واکنش بدن به آلرژن‌های خاص است که باعث ایجاد علائمی مانند عطسه و خارش چشم می‌شود.
واکنش به سیگار کشیدن
استنشاق یک جسم خارجی
شوک آنافیلاکسی اورژانس پزشکی است. اگر علائم شوک آنافیلاکسی مانند سرگیجه، تورم زبان یا گلو را تجربه کردید یا دچار مشکلات تنفسی شدید، سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
آلرژی غذای
واکنش سیستم ایمنی بدن به مواد غذایی که به طور معمول مضر نیستند مانند تخم مرغ و بادام زمینی، آلرژی غذایی نامیده می‌شود.
سرماخوردگی و آنفلوآنزا
عفونت‌های مسری هستند که بر سیستم تنفسی تاثیر می‌گذارند و از طریق سرفه و عطسه گسترش می‌یابند.
عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی
علائم شبیه به سرماخوردگی ایجاد می‌کند و بیشتر در کودکان اتفاق می‌افتد.
اسیدوز تنفسی
هنگامی رخ می‌دهد که ریه‌ها نمی‌توانند کربن دی اکسید تولید شده توسط بدن را به اندازه کافی دفع کنند. این بیماری معمولا توسط یک بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌شود.
تب دره
عفونت ناشی از قارچ کوکسیدیوس.
اسکلروز سیستمیک (اسکلرودرمی)
بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بدن حمله می‌کند.
خروسک
بیماری ویروسی است که باعث تورم اطراف تارهای صوتی می‌شود. این بیماری بیشتر در ماه‌های پاییز و زمستان شایع است و کودکان زیر ۵ سال را هدف قرار می‌دهد.
فیبروز کیستیک
باعث آسیب شدید به سیستم تنفسی و گوارشی می‌شود.
سل (TB)
بیماری بسیار عفونی است که عمدتا بر ریه‌ها تاثیر می‌گذارد.
گواتر
تورم گردن بر اثر بزرگ شدن غده‌ی تیروئید را گواتر گویند.
عوامل خطر خس خس سینه
خس‌خس سینه می‌تواند در هر کسی اتفاق افتد. با این حال، عوامل خطر خاصی وجود دارند که شانس ایجاد خس‌خس سینه را افزایش می‌دهند. بیماری‌های ارثی مانند آسم، می‌توانند در خانواده‌ها به نسل‌های بعدی منتقل شوند. خس‌خس سینه می‌تواند در افراد زیر رخ دهد:
افراد مبتلا به آلرژی
افراد مبتلا به سرطان ریه
کودکانی که در مراکز نگهداری روزانه و مهدکودک هستند و یا خواهر و برادر بزرگتر از خودشان دارند، به علت افزایش قرار گرفتن در معرض عفونت.
افراد سیگاری (گذشته و حال)
کنترل عوامل خطر مانند سیگار کشیدن و اجتناب از محرک‌هایی مانند گرده و سایر آلرژن‌ها، ممکن است به بهبود خس‌خس سینه کمک کند. بعضی از عوامل از کنترل شما خارج هستند، بنابراین هدف، درمان علائم شما جهت بهبود کیفیت کلی زندگیتان است.
در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص ریه در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.
سریع‌ترین راه درمان خس خس سینه
پیش آگهی افراد مبتلا به خس‌خس سینه بستگی به علت دقیق آن دارد. آسم مزمن و بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) اغلب به درمان طولانی مدت نیاز دارند. خس‌خس سینه‌ای که با بیماری‌های کوتاه مدت همراه است معمولا با درمان بیماری زمینه‌ای بهبود می‌یابد.
درمان خس‌خس سینه بر دو هدف استوار است:
- کنترل التهاب در مجاری هوایی
- باز کردن لوله‌های تنفسی با داروهای سریع الاثر
داروهای ضد التهابی می‌توانند التهاب و مایع تجمع یافته در راه‌های هوایی را کاهش دهند. دارو های ضد التهابی معمولا به شکل اسپری استفاده می‌شوند، اما به شکل قرص‌های طولانی اثر نیز موجود می‌باشند. داروهای ضد التهابی به شکل شربت نیز برای کودکان استفاده می‌شوند.
گشاد کننده‌های برونش داروهای سریع الاثر هستند و اغلب برای درمان خس‌خس سینه و کمک به تسکین سرفه استفاده می‌شوند. عملکرد آنها بوسیله شل کردن عضلات صاف اطراف لوله‌های تنفسی است. اگر خس‌خس سینه در رابطه با بیماری دراز مدت مانند آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) باشد، پزشک ممکن است داروی ضد التهابی و داروی سریع الاثر را همزمان تجویز کند.
درمان‌های خانگی خس‌خس سینه
مایعات گرم بنوشیم
در مواردی که علت خس خس سینه، وجود خلط در کانال هوایی باشد، مایعات گرم، مفید هستند. نوشیدن چای گیاهی و آب گرم از طریق آب‌رسانی به بدن منجر به کاهش خلط می‌شود. حتما برای درمان سرفه های خلط دار از شادمگ کمک بگیرید.
هوای مرطوب استشمام کنیم
تنفس هوای مرطوب یا بخار آب مانند نوشیدنی گرم عمل می‌کند. این کار موجب کاهش خلط در راه هوایی می‌شود و نفس کشیدن را ساده‌تر می‌کند. برای این منظور می‌توانیم در یک حمام پر از بخار، دوش آب گرم بگیریم یا در خانه دستگاه بخور قرار دهیم. سونای بخار نیز مناسب است ولی از سونای خشک بپرهیزیم.
از مصرف میوه و سبزی غافل نشویم
برخی مشکلات مزمن تنفسی منجر به علائمی مانند خس خس سینه می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که تغذیه نقش اساسی در کنترل این علائم دارد. یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۵ نشان داد که ویتامین C خاصیت حفاظتی از سیستم تنفسی را دارد. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین C مؤثرتر از مصرف مکمل‌های این ویتامین است. به همین دلیل برای برخورداری از فواید ویتامین C، می‌توانیم مواد غذایی زیر را به رژیم خود اضافه کنیم:
اسفناج
کلم بروکلی
گوجه
فلفل زنگی
پرتقال
ویتامین D در مواد غذایی
از طرفی تقویت سلامت تنفسی با رژیم غذایی سرشار از ویتامین D و E در ارتباط است. ویتامین D در مواد غذایی زیر موجود است:
فرآورده‌های لبنی
گوشت قرمز
ماهی چرب (مانند سالمون)
زرده تخم‌مرغ
مواد سرشار از ویتامین E
تخم آفتابگردان
بادام‌ها
اسفناج
کره بادام‌زمینی
مطالعه‌ای نیز در سال ۲۰۱۳ پیشنهاد کرد که زنجبیل تازه، شامل ترکیباتی است که می‌تواند با ویروس‌های سیستم تنفسی مبارزه کند. با دم‌نوش زنجبیل تازه، از فواید نوشیدنی گرم و زنجبیل تازه برخوردار شویم. همچنین اگر علت خس خس سینه عفونت ویروسی باشد، خواص ضد ویروسی زنجبیل به درمان عفونت ریه کمک می‌کند.
درمان سرفه با پرتقال را حتما تست کنید.
سیگار را ترک کنیم
سیگار کشیدن علاوه بر تحریک راه هوایی موجب مشکلات جدی در بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) مانند آمفیزم و برونشیت مزمن شده که چنین بیماری‌هایی با خس خس سینه همراه هستند.
از طرف دیگر در اطرافیان فرد سیگاری، به خصوص کودکان احتمال خس‌خس سینه بیشتر می‌شود. به همین دلیل خطر ابتلا به حملات آسمی شدید و عفونت دستگاه تنفسی در کودکانی که در معرض دود سیگار اطرافیان قرار دارند، بیشتر است. همچنین برای کاهش خس‌خس سینه خوب است از سایر دودها مثل دود آتش، باربیکیو و دیگر منابع دودزا دوری کنیم.
روش‌های مناسب نفس کشیدن را تمرین کنیم
نفس کشیدن با دهان نیمه باز (که در آن لب‌ها بسیار به هم نزدیک شده‌اند) یک روش برای کاهش تعداد نفس کشیدن و در عین حال افزایش کارآمدی آن است. در این روش از طریق باز ماندن طولانی راه هوایی، هر تنفس اثر بیش‌تری دارد. در تنفس مؤثر، به تلاش زیاد برای نفس کشیدن احتیاج نیست. به‌این‌ترتیب با بهبود تنگی نفس، خس خس سینه کاهش پیدا می‌کند.
برای این تمرین تنفسی، گردن و شانه‌ها را در حالت رها قرار می‌دهیم. به‌آرامی با دو شمارش از طریق بینی هوا را فرو دهیم. سپس لب‌ها را به شکلی که انگار می‌خواهیم سوت بزنیم درآورده و به‌آرامی در چهار شماره هوا را بیرون دهیم. خوب است این تمرین را بارها تکرار کنیم تا علائم فروکش کند. بعد از این تمرین ممکن است خس خس سینه به‌طور کامل برطرف شود یا تا حد خوبی بهبود یابد.
در هوای سرد و خشک ورزش نکنیم
در برخی از افراد ورزش و فعالیت در هوای سرد و خشک موجب تنگی راه هوایی می‌شود. به‌این‌ترتیب با افزایش تعداد تنفس‌ها ممکن است دچار خس خس سینه شوند. این حالت، آسم ناشی از ورزش نامیده می‌شود. البته بدین معنا نیست که تنها در افرادی که دچار آسم هستند دیده شود.
اگر تنها زمانی که در هوای سرد ورزش می‌کنیم دچار خس خس سینه می‌شویم یا علائم ما در هوای سرد تشدید می‌شود، در فصل سرما تمرینات خود را به فضای بسته منتقل کنیم.
پیشگیری از خس‌خس سینه
در مورد برخی بیماری‌های مزمن مانند آسم، بدون مداخله پزشکی نمی‌توان از خس‌خس سینه جلوگیری کرد. مصرف داروهای تجویز شده به همراه داروهای خانگی می‌تواند علائم را بهبود بخشد. حتی اگر علائمتان رو به بهبودی است، داروهایتان را بدون رضایت پزشک قطع نکنید زیرا این کار می‌تواند منجر به عود خطرناک خس‌خس سینه شود.
چه مواقعی برای درمان خس‌خس سینه به پزشک مراجعه کنیم؟
هنگامی که برای اولین بار دچار خس‌خس سینه می‌شوید، به پزشک خود مراجعه کنید. اگر همراه با خس‌خس سینه، علائم دیگری مانند اشکال در تنفس، تغییر رنگ پوست به رنگ مایل به آبی و یا تغییر وضعیت ذهنی را تجربه کردید به دکتر ریه اطلاع دهید، این اطلاعات برای پزشک بسیار مهم است؛ حتی اگر اولین بار است که دچار خس خس می‌شوید.
چنان چه خس‌خس سینه با اشکال در تنفس، کهیر و تورم صورت یا گلو همراه است، به اورژانس مراجعه کنید. اگر خس‌خس سینه عود کند یا دوباره شروع شود یا بدتر شود، به پزشک خود اطلاع دهید. این موضوع اغلب بدان معنی است که نیاز به یک برنامه‌ی درمانی تهاجمی‌تر برای پیشگیری از عوارض احتمالی دارید.
6 روش فوری قطع خس خس سینه
چندین روش وجود دارد که می‌تواند به توقف خس خس و تنفس راحت‌تر کمک کند:
1. تکنیک لب غنچه‌ای را امتحان کنید
اگر آسم دارید، ممکن است پزشک به شما روش لب غنچه‌ای را، به منظور مبارزه با اسپاسم برونش، که علامت شایع آسم است و طی آن راه‌های هوایی تنگ شده و خس خس ایجاد می‌شود، پیشنهاد کند.
خس خس، اغلب همراه با احساس تنگی نفس است، زمانی که شما به تلاش بیشتر برای ورود هوای مازاد به درون مجاری هوایی تنگ نیاز دارید.
تکنیک لب غنچه‌ای می‌تواند به تنگی نفس، راحت‌تر کردن نفس کشیدن و باز نگه داشتن راه‌های هوایی برای مدت بیشتر کمک کند. وقتی راه‌های هوایی باز هستند، نفس کشیدن آسان‌تر می‌شود و هر تنفس در دریافت اکسیژن مؤثرتر خواهد بود.
بخور گرم یا سرد می‌تواند در صورت ایجاد خس خس ناشی از هوای خشک، کمک‌کننده باشد. این امر به این دلیل است که تنفس در هوای خشک می‌تواند راه هوایی شما را تحریک کند و باعث تورم آن شده و فضای عبور هوا را کوچک‌تر نماید
شما می‌توانید تکنیک لب غنچه‌ای را با کمک این گام‌ها انجام دهید:
1) بنشینید و ماهیچه‌های شانه و گردن را شل کنید.
2) به مدت ۲ ثانیه، دهان خود را بسته نگه دارید و از طریق بینی نفس بکشید.
3) لب‌های خود را مانند وقتی که می‌خواهید شمع فوت کنید، جمع نمایید.
4) به اندازه ۴ ثانیه هوا را از دهان خود به بیرون، از طریق دهان خارج کنید. بدون این که سخت بگیرید همه هوا را از ریه‌های خود به بیرون فوت کنید.
5) تا زمانی که تنفس برایتان آسان‌تر شود، این کار را تکرار کنید.
اگرچه این روش ممکن است باعث تسکین شود؛ اما همیشه تمرین‌های تنفسی مانند این، از خس خس سینه و اسپاسم برونش در بیماران مبتلا به آسم جلوگیری نمی‌کند. اگر هنوز هم در تنفس مشکل دارید، داروهای تجویزشده آسم را مصرف کنید یا فوراً تحت مراقبت پزشک قرار بگیرید.
2. تنفس عمیق شکمی انجام دهید
تنفس عمیق شکمی می‌تواند به ورزش دیافراگم، عضله‌ای که در زیر ریه‌های شما قرار دارد، کمک کند تا بیشتر کار تنفس را انجام دهید. این کار می‌تواند به کاهش برخی از فشارهای لوله‌های برونشی منقبض شده که باعث ایجاد خس خس می‌شود، کمک کند.
با دنبال کردن این مراحل می‌توانید تنفس عمیق شکمی را امتحان کنید:
1) در حالی که زانوهایتان خم شده و کف پاهایتان روی زمین است به روی کمر دراز بکشید.
2) یک دست را روی شکم و دست دیگر را روی قفسه سینه خود قرار دهید تا بالا و پایین رفتن آنها را احساس کنید.
3) از طریق بینی نفس بکشید، احساس کنید دستی که روی شکمتان قرار دارد بالا می‌رود و هنوز سعی کنید دست دیگر را روی قفسه سینه نگه دارید.
4) لب‌هایتان را غنچه کرده و هوا را به سمت بیرون فوت کنید. عضلات معده را به سمت داخل بکشید و سینه خود را همچنان نگه دارید.
5) این عمل را تکرار کنید تا تنفس شما کُند و راحت‌تر شود. با گذشت زمان، ممکن است بتوانید این تمرین را در حالت نشسته امتحان کنید.
تمرینات تنفس می‌تواند به کنترل تنگی نفس و عادی‌سازی الگوی تنفس در هنگام خس خس کمک کند؛ اما معمولا علت اصلی، درمان نمی‌شود مگر این که اضطراب محرک آسم باشد. برای برخی افراد، احساس اضطراب می‌تواند باعث تنفس سریع به نام هایپر وِنتیلاسیون شود که می‌تواند علائم آسم را بدتر کند. تنفس عمیق شکمی ممکن است به ویژه برای افرادی که آسم ناشی از اضطراب دارند، کمک‌کننده باشد تا بتوانند تنفس خود را کُند کنند.
3. مایعات گرم بنوشید
نوشیدن مایعات گرم مانند چای گیاهی یا آب گرم می‌تواند با شل کردن راه هوایی به خس خس کمک کند و لوله‌های برونشی باز شود. اگر خس خس سینه شما به دلیل ایجاد مخاط در گلو، ناشی از سرماخوردگی، ایجاد شده است، مایعات گرم، نیز می‌تواند آن مخاط را بشکند و به تخلیه راحت‌تر آن کمک کند.
ممکن است مایعاتی که دمای آنها کمی بالاتر از دمای اتاق است، برای علائم تنفسی مفید باشد، اما نوشیدن مایعاتی که خیلی گرم یا بیش از حد سرد هستند، می‌تواند باعث اسپاسم راه‌های هوایی شما شده و خس خس سینه را بدتر کنند.
4. بخور بگیرید
بسته به مواردی که علائم را سبب می‌شوند، استنشاق بخار می‌تواند برای جلوگیری از خس خس سینه مفید باشد. بخور گرم یا سرد می‌تواند در صورت ایجاد خس خس ناشی از هوای خشک، کمک‌کننده باشد. این امر به این دلیل است که تنفس در هوای خشک می‌تواند راه هوایی شما را تحریک کند و باعث تورم آن شده و فضای عبور هوا را کوچک‌تر نماید.
با این حال، اگر گرما محرک آسم شماست. تنفس بخار گرم ممکن است بهترین گزینه نباشد. تنفس در بخار گرم به طور بالقوه می‌تواند باعث بدتر شدن آسم شود زیرا می‌تواند به عنوان یک تحریک‌کننده عمل کند.
در این موارد، بهتر است از یک مرطوب‌کننده هوا برای افزایش رطوبت هوای محیط اطراف خود استفاده نمایید، تا این که مستقیما بخار را تنفس کنید.
5. از اینهالِر (اسپری‌های استنشاقی) استفاده کنید
اگر مبتلا به آسم هستید و دچار خس خس شدید، یکی از اولین خط‌های درمانی استفاده از اینهالر است. اینهالر تجویزی، حاوی آلبوترول، دارویی است که در هنگام اسپاسم عضلات برونش به باز کردن مجاری هوایی کمک می‌کند. آلبوترول عضلات موجود در مجاری هوایی را شل می‌کند و باعث می‌شود که آنها کمتر باریک شوند و خس خس را برطرف کنند.
آلبوترول همیشه برای خس خس کارساز نیست زیرا چیزهای دیگری غیر از آسم وجود دارد که باعث ایجاد خس خس می‌شود. به عنوان مثال، اگر به علت سرماخوردگی مخاط ایجاد شده، شاید بهتر باشد که نوشیدنی گرم بنوشید یا از داروهای ضد احتقان استفاده کنید.
6. آنتی‌هیستامین مصرف کنید
آنتی‌هیستامین‌ها با محدود کردن واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به آلرژن‌ها، مانند گرده، عمل می‌کنند. این واکنش می‌تواند شامل تورم در گلو باشد که تنفس را سخت‌تر می‌نماید.
اگرچه آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه می‌توانند به یک واکنش آلرژیک کمک کنند، اما اگر مصرف آنتی‌هیستامین‌های خوراکی برایتان مؤثر نیست، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط، پزشک ممکن است به شما داروی آنتی هیستامین داخل وریدی بدهد تا سریعاً واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن را متوقف کند.
خس خس سینه در نوزادان
در نوزادان، زمان شروع خس‌خس بسیار مهم است. خس خس سینه‌ای که قبل از ۱ سالگی شروع می‌شود معمولاً خود به خود برطرف می‌شود. البته گاهی این وضعیت ناشی از ناهنجاری‌های قلبی در کودکان زیر ۱ سال نیز دیده می‌شود.
همچنین اطلاعاتی در مورد بیماری آلرژیک در خانواده باید بررسی شود. زیرا آسم در مادر یا پدر خطر ابتلا به آسم در آینده در کودک مبتلا به خس خس سینه را به همراه دارد.
فیبروز کیستیک باید در کودکی با اختلال رشد و تکامل در نظر گرفته شود. اگر کودک مبتلا به تب بالا خس خس سینه و تنگی نفس داشته باشد، ممکن است پزشک به ذات الریه مشکوک شود.
