چگونه دوقلو باردار شویم ؟ آشنایی با مراقبت های دوران بارداری دوقلو

بارداری دوقلو ممکن است تصور شما را از مادر شدن و رویایی که برای زندگی آینده در ذهن خود پروراندید تغییر دهد، اما با همه سختی ها بسیاری از افراد خواهان باردای های دوقلو هستند. اگر شما هم دوست دارید بدانید که چطور می توانید دوقلو باردار شوید این مطلب شادمگ را از دست ندهید.

آشنایی با روش ها و عوامل چند قلو شدن جنین

فکر کردن به چند قلو بودن جنین، گاهی کمی ترسناک یا سخت به‌نظر می‌رسد. اما بسیاری از مادران ترجیح می‌دهند که با یک بار گذراندن تمامی مشکلات دوران بارداری و سختی‌های زایمان، صاحب دو یا تعداد بیشتری فرزند شوند.

گاهی هم بر اثر درمان‌های مربوط به ناباروری، تعداد جنین‌ها بیشتر از یکی می‌شود که باعث غافلگیری پدر و مادر خواهد شد. در دهه‌های اخیر، تعداد دوقلوزایی در تمامی دنیا افزایش داشته است. پزشکان معتقدند درمان‌های باروری، یا بالا رفتن سن بارداری در مادران، یکی از دلایل مهم چند قلوزایی در دنیا است.

با وجود تمام مشکلات چند قلو داشتن، عده زیادی از والدین، به دنبال این هستند که احتمال دوقلو بودن جنین خود را بالا ببرند. پیش از این تنها والدینی احتمال دوقلو بودن جنین را داشتند که در خانواده تجربه نوزادان دوقلو وجود داشت. اما حالا با وجود درمان‌ها و روش‌های تغذیه، می‌توان احتمال دوقلو بودن نوزاد را بیشتر کرد.

با ما همراه باشید تا در مورد دلایل دوقلو یا چند قلو شدن جنین‌ها و راه‌های داشتن فرزند دوقلو مطالبی را برایتان بگوییم.

چه دلایلی باعث چند قلو شدن جنین می‌شود؟

با اینکه در باور عامه مردم، دلیل دوقلو یا چند قلو زایی، عامل وراثت است، اما در علم پزشکی دلایل دیگری نیز برای رخ دادن این پدیده وجود دارد.

ارث

وراثت عاملی است که شانس دوقلو زایی را بیشتر می‌کند. نکته مهم در مورد وراثت این جاست که اگر در خانواده مادر سابقه دوقلوزایی وجود داشته باشد، احتمال دوقلو شدن فرزند بیشتر است. این ارث معمولا از سمت خانواده پدری به جنین نخواهد رسید! در عین حال زنانی که مادر یا خواهر آن‌ها سابقه دوقلوزایی داشته‌اند، احتمال بارداری دوقلو را بیشتر دارند.

 سابقه دوقلوزایی

اگر مادر در زایمان اول خود فرزندان دوقلو داشته باشد، احتمال اینکه در زایمان بعدی خود نیز دوقلو داشته باشد بسیار زیاد است!

 سن مادر

تحقیقات جدید نشان می‌دهند که اگر مادر بالای ۳۵ سال داشته باشد، هورمون تحریک کنندهَ فولیکول (FSH) بیشتری تولید می‌کند. در مرحله تخمک‌گذاری با تولید این هورمون، ممکن است بیشتر از یک تخمک آزاد شود. به دلیل اینکه زنان در سنین بالاتر به تحریک بیشتری برای رشد تخمک‌ها نیاز دارند، میزان هورمون فولیکول باید بیشتر باشد. این موضوع می‌تواند منجر به دوقلو یا چند قلو شدن جنین شود.

 قد و وزن مادر

تحقیقاتی وجود دارد مبنی بر اینکه مادرانی که قدی بلندتر از ۱۶۵ سانتی‌متر دارند، احتمال بیشتری برای دوقلو زایی دارند! از طرف دیگر وزن بالای مادر، شانس دوقلوزایی را بالا می‌برد. دلیل این موضوع، زیاد بودن میزان چربی در بدن مادر است که میزان ترشح استروژن را بالا می‌برد. سطح بالای استروژن، تخمدان‌ها را بیشتر تحریک می‌کند و تعداد تخمک‌های آزاد شده بیشتر از یکی است. منظور از چاقی در مادر، وجود شاخص توده بدنی بیشتر از ۳۰ است.

 سابقه چندین بارداری

دوقلوزایی در زنانی که چندین سابقه بارداری و زایمان دارند بیشتر از زایمان‌های اول است.

داروهای ناباروری

شاید نتوان به‌صورت مشخص یک دارو برای دوقلو باردار شدن نام برد. اما دیده شده زنانی که تحت درمان ناباروری هستند، داروهایی مصرف می‌کنند که تعداد تخمک‌های آزاد شده را بیشتر می‌کند. این موضوع علاوه بر اینکه شانس بارداری را افزایش می‌دهد، احتمال چندقلو شدن جنین را نیز زیاد می‌کند.

 نژاد مادر

چند قلوزایی در زنان آمریکایی و آفریقایی بیشتر دیده شده است. از طرفی، مادران سیاه‌پوست هم احتمال بارداری چندقلویی را بیشتر از مادران آسیایی و سفید پوست دارند.

لقاح مصنوعی

به دلیل اینکه در لقاح مصنوعی، پزشک چندین تخمک را داخل رحم مادر قرار می‌دهد، احتمال اینکه تمامی تخمک‌ها یا دو تا از آن‌ها رشد کرده و بارور شود بسیار زیاد است. در این صورت، مادر باید منتظر فرزندان دوقلو یا چند قلو باشد.

 رژیم غذایی

تحقیقات نشان می‌دهد مادرانی که لبنیات زیادی مصرف می‌کنند، احتمال چندقلو زایی دارند. دلیل این موضوع، تاثیر لبنیات در افزایش ترشح هورمونی است که باعث آزاد شدن تخمک‌های بیشتری می‌شود.

شاید دلایل دیگری نیز برای دوقلو یا چند قلو زایی وجود داشته باشد که هنوز تحقیقات آن را نشان نداده است اما مواردی که ذکر کردیم از جمله دلایل اصلی چند قلو شدن جنین است.

جنین چگونه دوقلو یا چند قلو می‌شود؟

علائم اولیه بارداری دوقلو در ماه اول بارداری خود را نشان می‌دهد. زمانی که یک تخمک در زمان لقاح به دو سلول تقسیم شده و با دو اسپرم لقاح پیدا کند، دوقلوی همسان تشکیل خواهد شد. حالا اگر دو تخمک یا بیشتر، با دو اسپرم یا بیشتر لقاح داشته باشد، دو قلو یا چند قلوی ناهمسان خواهیم داشت.

برای بسیاری از والدین، تعیین جنسیت جنین یک دغدغه است. مثلا بسیاری از آن‌ها با مراجعه به پزشک سوال می‌کنند که ” چگونه صاحب فرزند دوقلو پسر شویم؟” یا ” امکان دارد جنین ما دختر باشد؟”

موقعیت‌های مختلف نزدیکی، زمان نزدیکی، رژیم‌های غذایی یا لقاح مصنوعی در تعیین جنسیت جنین پیش از بارداری تا حد زیادی موثر هستند. اما صد در صد نیست. این روش‌های تعیین جنسیت نوزاد پیش از بارداری، در مورد چندقلوها، به دلیل لقاح تصادفی، امکان پذیر نیست. در این بارداری، جنسیت جنین‌ها کاملا تصادفی و اتفاقی خواهد بود. دوقلو یا چند قلوها می‌توانند همگی هم جنس یا از جنس‌های مختلف باشند.

انواع بارداری دوقلو

البته لازم به ذکر است بارداری دوقلو یا چند قلو تقسیم بندی ها و انواع دیگری نیز دارد که شرح آن ممکن است بیش از حد جنبه ی تخصصی به خود بگیرد، بنابراین به ارائه ی همین دسته بندی مختصری که در عموم مردم نیز کاربرد بیشتری دارد بسنده می کنیم.

دوقلو های همسان

در مواردی که به ‌طور تصادفی، یک تخمک و یک اسپرم با یکدیگر لقاح می‌یابند، اما در همان ابتدا، سلول لقاح ‌یافته به دو سلول تقسیم می‌شود. این دو سلول هر یک به ‌صورت مجزا جفت و جنین تشکیل می‌دهند که این امر سرانجام به تولد دوقلوهای همسان می‌انجامد. دوقلوهای همسان از لحاظ ژنتیکی نیز مشابه‌ هم هستند.

دوقلو های ناهمسان

به طور کلی بارداری دوقلو نتیجه ی لقاح دو تخمک مجزا با دو اسپرم است. هنگامی که طی چرخه قاعدگی، دو تخمک آزاد شود و لقاح این دو تخمک با دو اسپرم انجام شود، حاصل این لقاح ها به وجود آمدن دو جنین و در نهایت تولد دوقلوهای ناهمسان است.

مراقبت دوران بارداری در چند قلو زایی چگونه است؟

مادر در دوران بارداری باید بیشتر از قبل از خود مراقبت کند. توجه به سلامتی مادر در این نه ماه، باعث تولد نوزاد یا نوزادان سالم خواهد بود. زمانی که مادر دو یا چند جنین در رحم خود دارد، طبیعی است که بیشتر باید مراقب حال خود باشد و در عین حال دیگران نیز باید بیشتر حواسشان به احوال مادر باشد. در این میان مادر باید حواسش به چند مورد باشد:

تغذیه صحیح و مناسب

نکته مهم در هنگام بارداری در هر شرایطی، توجه به اضافه وزن زیاد از حد است. بسیاری از مادران گمان می‌کنند به هنگام بارداری باید بیشتر از یک نفر غذا بخورند اما چنین نیست. مادر باید به جای زیاد کردن مقدار غذای خود، مواد مغذی و مفید را بیشتر در برنامه غذایی خود وارد کند. مادر می‌تواند ضمن مشورت با متخصص تغذیه، یک برنامه غذایی کامل و مناسب برای دوران بارداری خود داشته باشد.

 ورزش

بیشتر مادران باردار از ترس فشار به جنین خود، در دوران بارداری ورزش را ترک می‌کنند. اما امروزه پزشکان توصیه می‌کنند که مادران حتی در هنگام بارداری چند قلویی، ورزش سبک داشته باشند.

پیاده روی و نرمش‌های سبک در کنار یوگا می‌تواند به مادر هم در داشتن وزن مناسب کمک کند و هم او را از استرس و کم تحرکی نجات دهد. در صورتی که پزشک اجازه ورزش به مادر بدهد، این کار به رشد جنین نیز کمک خواهد کرد.

 مصرف داروهای مکمل

مصرف داروهای مکمل و ویتامین در دوران بارداری باید با تجویز پزشکان متخصص باشد. اسید فولیک، در دوران بارداری برای جلوگیری از مشکلات مادرزادی به خصوص در ناحیه لوله عصبی، توسط پزشک توصیه می‌شود. از طرف دیگر، جنین معمولا از ذخیره آهن و کلسیم بدن مادر زیاد استفاده می‌کند. وقتی تعداد جنین‌ها بیشتر باشد، ذخیره آهن بدن مادر زودتر تمام می‌شود. پس مصرف مکمل‌ها در این دوران، با تجویز پزشک، ضروری است.

کنترل توسط پزشک

زنان باردار باید در طول دوران بارداری خود، به‌صورت ماهانه توسط پزشک متخصص زنان و زایمان معاینه شوند و شرایط جنین نیز مرتب بررسی شود. اما در مورد مادرانی که دوقلو یا چند قلو باردار هستند، این معاینات بیشتر و روندی طولانی‌تر دارند. چون علاوه بر شرایط مادر، باید با سونوگرافی، شرایط تمامی جنین‌ها نیز یک به یک بررسی شود.

دیابت بارداری

این عارضه در میان زنان باردار شایع است. اما در مورد بارداری دوقلو یا چندقلو، خطر دیابت بارداری بیشتر می‌شود. به همین دلیل مادر باید در مورد تغذیه و تحرک خود دقت زیادی داشته باشد.

احتمال زایمان زودرس

در بارداری‌های دوقلو احتمال زایمان زودرس بسیار زیاد است. مادران باید از هفته ۳۴، احتمال زایمان را بدهند. در جد درصد ممکن است این نوزادان نارس باشند یا ریه آن‌ها کامل نشده باشد. در بیشتر موارد، وزن نوزاد هم کمتر از وزن نوزادان دیگر است. اما این موضوع جای نگرانی ندارد و نوزادان با رسیدگی و مراقبت به شرایط نرمال خواهند رسید.

 زایمان سزارین

احتمال به دنیا آوردن فرزندان دوقلو به روش زایمان طبیعی بسیار کم است.دلیل این موضوع قرار نگرفتن سر همه جنین‌ها در کانال زایمان است. به همین دلیل مادر باید منتظر زایمان سزارین و مراقبت‌های بعد از جراحی نیز باشد.

علت دوقلو شدن بچه

۱.داروهای تحریک تخمک گذاری

دارو مهم ترین عامل در دوقلو باردار شدن فرد می باشد. مصرف داروهایی مانند کلومید، گونال –اف، و لتروزول و سایر داروهای کمک باروری و تحریک کننده ی آزاد سازی تخمک احتمال بارداری دوقلو یا چند قلویی را قوی تر می کند. البته به طور صد در صد سبب دوقلوزایی نمیشود.

۲. سن

احتمال بارداری دوقلو در زنان با سن بیش از ۳۵ سال بیشتر است. به این دلیل که هورمون تحریک کننده فولیکول همراه با افزایش سن بالا می ‌رود. هورمون تحریک کننده فولیکول مسئول رشد تخمک‌ها پیش از آزادسازی است. با بالا رفتن سن خانم ها، به طور طبیعی تخمک ها نیاز به تحریک بیشتری برای رشد هستند بنابراین فولیکول ها نیز فعالیت بیشتری خواهند داشت. گاهی ممکن است این فعالیت بیشتر منجر به آزادسازی دو یا چند تخمک گشته و موجب بارداری دوقلو یا چند قلویی شود.

۳. سابقه خانوادگی

داشتن سابقه خانوادگی در دوقلوهای یکسان، احتمال بارداری دوقلو یا چندقلویی را افزایش نمی دهد، بلکه داشتن سابقه چند قلویی ناهمسان در خانواده نشان دهنده ی احتمال قوی تر بارداری دوقلو است. داشتن سابقه خانوادگی در خانواده زن احتمال بیشتر در آزادسازی بیش از یک تخمک را نشان می دهد و در خانواده مرد نیز بیانگر احتمال قوی تر تولید اسپرم‌های کافی برای باروری بیش از یک تخمک می باشد.

در مجموع داشتن اسپرم قوی در مرد احتمال بارداری دوقلو را افزایش می دهد حتی اگر سابقه چندقلویی در خانواده نداشته باشد. که البته این افزایش احتمال نسبت به سابقه دوقلوزایی در خانواده مادری بسیار اندک است.
وجود سابقه خانوادگی در خانواده مادر احتمال بارداری دوقلو را تقریبا دو برابر می کند.

۴. وزن

زنان دارای اضافه وزن ( دارای شاخص توده بدنی بیش از 30) احتمالاً شانس دوقلوزایی بیشتری دارند. البته این شرایط بسیار نادر است زیرا زنان دارای اضافه وزن در دوران بارداری ممکن است با مشکلات خاصی رو به رو شوند. اما درهرصورت، چربی اضافی مقدار استروژن را افزایش می‌دهد که در نهایت تحریک بیشتر تخمدان‌ها را به دنبال خواهد داشت و ممکن است بیش از یک تخمک آزاد شود.

۵. قد

احتمال بارداری دوقلو در زنان قد بلند ( در مطالعات قد متوسط این افراد 164.8 بوده است) بیشتر است. هنوز علت دقیق این امر روشن نیست اما به عقیده محققین احتمالا تغذیه بهتر (که موجب قد بلندتر می شود) شانس بارداری دوقلویی را در این بانوان افزایش می ‌دهد.

۶. تعداد فرزندان

احتمال بارداری دوقلو در زنانی که تعداد بارداری و زایمان بیشتر داشته ‌اند، یا سابقه چندقلو زایی دارند و یا همچنین دارای خانواده بزرگ‌ تری هستند بیشتر است.

۷. نژاد

احتمال بارداری دوقلو در زنان نژاد آفریقایی – آمریکایی بیش از زنان هند و اروپایی است. زنان آسیایی شانس کمتری نسبت به این دو نژاد دارند.

۸. شیردهی

احتمال بارداریی دوقلو برای زنانی که در دوران شیردهی باردار می ‌شوند نسبت به زنانی که شیر نمی‌ دهند بیشتر است. با وجود اینکه شیردهی به ویژه در 6ماه اول از بارداری جلوگیری کرده و باروری را مهار می کند، در عین حال باز هم احتمال بارداری دوقلو وجود دارد. طبق آمار، نرخ دوقلوزایی 11.4 درصد در زنانی که به فرزند خود شیر داده‌اند نسبت به زنانی که شیر نداده‌اند (1.1 درصد) بیشتر است.

۹. رژیم غذایی

بر اساس نتایج برخی پژوهش‌ها احتمال بارداری دوقلو در زنانی که لبنیات بیشتری مصرف می‌کنند، بیشتر است. به این دلیل که هورمون‌های رشد در لبنیات گاوی بر سطح هورمون‌های انسان اثر می‌گذارد. البته مصرف خوراکی های خاصی پیش از بارداری و در دوران تخمک گذاری می تواند احتمال بارداری دوقلو را افزایش دهد.

البته اگر مادر گیاهخوار باشد احتمال بارداری چندقلویی در وی بسیار کمتر خواهد بود. علاوه بر این ها، مصرف صدف (در آقایان جهت قدرتمند نمودن اسپرم) ، زینک، نان و غلات، جوانه گندم، سبزیجات با برگ سبز و … احتمال بارداری دوقلو را افزایش می دهد. همچنین مصرف سیب زمینی شیرین به تحریک تخمک گذاری بانوان کمک شایانی می کند.

۱۰. بارداری در فصل تابستان

میزان بارداری دوقلویی همسان در تابستان افزایش می یابد. بنابراین اقدام به بارداری در طول فصل تابستان می تواند شانس بارداری دوقلویی را افزایش دهد.

۱۱. مصرف قرص ضد بارداری

گرچه مصرف قرص ضد بارداری، تا 99 درصد از بارداری جلوگیری می کند، اما در ماههای اول پس از قطع قرص ضد بارداری میزان بارداری دوقلویی را نیز افزایش می دهد. از طرفی اگر مصرف قرص ضد بارداری به صورت منظم صورت نگیرد، احتمال بارداری دوقلویی بیشتر هم خواهد شد.

۱۲. لقاح مصنوعی آزمایشگاهی

در انواع لقاح های مصنوعی شامل IUI و IVF تعداد بیشتری تخمک بارور شده به رحم زن منتقل می‌ گردد که می‌تواند به طور واضح احتمال چندقلوزایی را بیشتر کند. در سالهای اخیر با توجه به پیشرفت علم نازایی و استفاده بیشتر از داروهای تحریک باروری و انجام روشهایی لقاح آزمایشگاهی و همینطور تعداد بیشتر موارد نازایی که به کمک علم جدید قابل درمان هستند، اغلب بارداری های چند قلویی در زوجینی اتفاق می افتد که سابقه نازایی و بارداری به روش لقاح آزمایشگاهی داشته اند.

عوارض بارداری دوقلویی:

همانطورکه گفته شد بارداری دوقلویی دارای عوارضی برای مادر و نوزاد می باشد. از مهمترین عوارض بارداری دوقلویی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• زایمان زودرس؛
• تولد نوزاد با وزن کم؛
• مرده زایی؛
• ابتلای نوزاد به اوتیسم؛
• مسمومیت بارداری؛
• دیابت بارداری.

چگونه دوقلو باردار شویم؟

واقعیت این است که دوقلو زایی، ارتباط زیادی با وراثت و مصرف داروهای باروری دارد. به همین دلیل، امکان اینکه بتوان با انجام کارهای مختلف یا دعا برای دوقلو شدن جنین، احتمال دوقلوزایی را بالا برد، کم است. شاید از نظر علمی نتوان گفت که چه غذاهایی باعث دوقلو زایی می‌شود. اما با این وجود، بسیاری از افراد توصیه‌های غذایی برای این موضوع دارند که گاهی جواب داده است!

 شیرین بیان

شیرین بیان یکی از گیاهان دارویی است که به دلیل کنترل میزان استروژن و تستسترون، امکان دوقلوزایی را افزایش می‌دهد.

لبنیات

تحقیقاتی وجود دارد که نشان دهنده اثر لبنیات بر دوقلو شدن جنین است. احتمالا هورمون‌های رشد موجود در انواع لبنیات، باعث تحریک تخمک‌های بیشتر و دوقلو شدن جنین می‌شود.

 روی

مصرف غذاهای حاوی روی در مردان، باعث تقویت سطح اسپرم می‌شود. به همین جهات خوردن غذاهایی مانند ماست، نخود سبز، کدو تنبل و هر غذای حاوی روی، می‌تواند احتمال دوقلوزایی را افزایش دهد.

 سیب زمینی شیرین

این نوع سیب زمینی، با تحریک تخمدان، باعث آزاد شدن تخمک‌های بیشتر می‌شود. وجود تخمک بیشتر احتمال بارداری دوقلو را بیشتر می‌کند.

موقعیت زوج در هنگام نزدیکی

بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که روش نزدیکی نیز می‌تواند احتمال دوقلو شدن جنین را بیشتر کند. حالت‌های پهلو به پهلو، ایستاده و ورود از عقب می‌تواند احتمال دوقلوزایی را بیشتر کند.

کاساوا شیرین

کاساوا یکی از گیاهانی است که به تاثیر در باروری شهرت دارد. در این گیاه مقدار زیادی “فیتواستروژن” وجود دارد که با تنظیم هورمون‌های زنانه، احتمال بارداری دوقلو را بیشتر می‌کند.

ریشه ماکا

این گیاه را به دلیل افزایش قدرت باروری، به عنوان داروی گیاهی برای دوقلو شدن بچه توصیه می‌کنند.

روغن بذر کتان

بذر کتان با ایجاد تعادل در میزان ترشح پروژسترون و استروژن، چرخه قاعدگی منظمی ایجاد می‌کند. در نتیجه میزان باروری زن بالا رفته و احتمال بارداری دوقلو بیشتر خواهد شد.

نکاتی که بهتر است در زمان بارداری دوقلو به آن توجه کنید

با مصرف بیشتر اسیدفولیک، می توانید از نقص های مادرزادی جلوگیری کنید ( کلم بروکلی، لوبیا چیتی، تخمه ی آفتابگردان، مارچوبه و …)
زنان باردار دوقلو به مراقبت متخصص زنان و زایمان نیاز بیشتری دارند.
ممکن است تهوع صبح‌گاهی در حاملگی دوقلو شدیدتر باشد، مخصوصا در سه ماه اول
علاوه بر حالت تهوع، کمرد درد، دل درد و … در بانوانی که دوقلو باردارند بیشتر است.
لکه بینی در دوران بارداری دوقلو بیشتر دیده می شود. البته این لکه بینی ها دلیل بر سقط نیست،ولی در هر صورت احتمال سقط یا زایمان زودرس در مادران دارای بارداری چند قلویی بیشتر است. درصورت گرفتگی عضله، مشاهده لخته و خونریزی زیاد فورا به پزشک مراجعه کنید.
زنان با بارداری دوقلو معمولا افزایش وزن بیشتری دارند.

نکته مهم

خطر بیشتر ابتلا به دیابت بارداری در بارداری دوقلو به طور واضح افزایش می یابد.
احتمال افزایش فشار خون طی بارداری و بروز مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی در بارداری دوقلویی بسیار بیشتر است.
زایمان بارداری دوقلویی ممکن است زودهنگام باشد. بنابراین برای پیشگیری از زایمان زودرس ممکن است داروهایی تجویز شود و یا تمهیدات خاصی در نظر گرفته شود.
احتمال زایمان سزارین در بارداری دوقلویی بیشتر است.