چطور با احساسات کودکان كنار بيايم ؟

احساسات در شکل گیری شخصیت کودکان نقش بسزایی دارد پس باید با آموزش های اصولی از همان کودکی احساسات کودکان را پرورش دهیم. در اين مطلب از گروه موفقيت شادمگ به روش های آموزش احساسات به کودکان اشاره می کنیم.

احساسات کودکان

آیا تا به حال تعداد دفعاتی که در طی روز به شخصیت کودک خود حمله می‌کنید و احساساتش را انکار می‌کنید شمرده‌اید؟ مسلما خیر! حتی اگر برخی از موارد را نیز به یاد بیاورید بازهم بسیار کمتر از آنچه واقعا انجام می‌دهید خواهد بود. دلیلش هم اینست که در بسیاری از اوقات روز ما اصلا متوجه نیستیم داریم چه کاری با احساسات کودکمان می‌کنیم.

برای مثال وقتی او به ما می‌گوید گرمش است و ما پاسخ می‌دهیم هوا که بسیار عالی است، این یک مکالمه بسیار ساده است. اما همین مکالمه ساده کوچک کودک ما را به سمت نادیده گرفتن خودش و احساساتش سوق خواهد داد. مشکلی که امروزه بسیاری از ما بزرگسالان درگیرش هستیم و ریشه اش در کودکی ماست.

درک کردن کودکان در زندگی روزمره

همانطور که در مثال بالا دیدید ما در مکالمات بسیار ساده ممکن است احساسات کودکمان را سرکوب کنیم. مثال‌های خیلی زیادی از مکالمات روزمره ما در این باره وجود دارد. مثلا وقتی کودک ما از گم شدن کتاب مورد علاقه‌اش در مدرسه می‌گوید، معمولا اولین واکنش ما این است که او را سرزنش کنیم که چرا دقت بیشتری در نگهداری از کتابش به خرج نداده است. یا شروع به اندرز دادن او کنیم و روش‌های مراقبت از وسایلش را برایش توضیح دهیم.

تا به حال دقت کرده‌اید نکاتی که می‌خواهید در این موقعیت‌ها به فرزندتان آموزش بدهید، واقعا چقدر توسط او یاد گرفته می‌شود؟ برای درک کردن کودک در این مواقع، خودتان را جای او بگذارید. وسیله مورد علاقه‌تان را گم کرده‌اید یا طوطی شما که بسیار دوستش داشته‌اید مرده است. آیا آن لحظه که به دوستتان تلفن می‌کنید تا در این باره حرف بزنید زمان مناسبی برای آموزش نگهداری از وسایلتان یا نقد کردن نحوه نگهداری شما از طوطی‌تان است؟ اگر کسی با شما اینگونه برخورد کند دچار چه حسی می‌شوید؟

چرا باید کودکم را درک کنم؟

اولین قدم برای متقاعد کردن خودمان در درک کردن کودک و همدردی با او اینست که خودمان را به جای او بگذاریم. مطمئن باشید کار سختی نیست. کافی است بدانیم این موجود کوچک چه رنجی می‌برد. آنگاه ایمان می‌آوریم این همه فشار و استرس برای قلب کوچکش خوب نیست.

کافی است ببینیم اگر خودمان در شرایط او بودیم، سرزنش شدن چقدر ناامید کننده بود. تحقیر شدن چقدر ما را پشیمان می‌کرد.
دومین قدم این است که هدف خود را از مکالمه با کودک برای خودمان روشن کنیم. آیا من می‌خواهم به بچه‌ام حالی کنم رییس کیست؟ آیا می‌خواهم تجربه و قدرتم را به او نشان دهم؟ یا می‌خواهم وقتی با من حرف می‌زند بعد از آن حس بهتری پیدا کرده باشد؟
در آخر بیایید تصور کنیم او به یک باره تصمیم بگیرد دیگر هرگز مسائل خود را برای ما بازگو نکند. دلیلش هم روشن است. چون ما هم صحبت و شنونده خوبی برایش نبوده‌ایم. آیا این وضعیت را دوست داریم؟ مسلما هر پدر و مادری دلش می‌خواهد از کوچکترین اتفاقات در زندگی کودکش خبردار شود. چه بسا اتفاقاتی که زمینه ساز صدمات جدی به کودک هستند. مثلا در زمینه تجاوز به کودکان همیشه بیشترین آسیب متوجه کودکانی‌ است که از ترس مشکل خود را هرگز به والدینشان نگفته‌اند و این اتفاق برای همیشه روی جنبه‌های مختلف زندگی‌شان سایه انداخته است.

چگونه با کودکم همدردی کنم؟

اگر قلبا به این نتیجه رسیده‌اید که اینگونه رفتار کردن با کودکتان کمی ظالمانه است بهتر است هر طور شده در جهت اصلاح رفتارتان اقدامی کنید. باید عادت کنید شنونده خوبی باشید. گاهی کودک ما تنها نیاز به یک شنونده مشتاق دارد.  باید با پرسش‌های کوتاه او را به بیشتر صحبت کردن در این باره تشویق کنیم. همچنين گاهی باید با او فقط همدردی کنیم به گونه‌ای که نشان بدهیم می‌فهمیم غمگین است. کودکی که بداند احساساتش مهم هستند یاد می‌گیرد، هرگز آن‌ها را انکار نکند بلکه اجازه بدهد هر احساسی از وجودش عبور کند.

به این ترتیب کمک شایانی کرده‌ایم به اینکه وجودش را به زباله دانی برای احساساتش تبدیل نکند و پر از عقده، کینه، حسرت، پشیمانی و ناامیدی نشود.
برای اینکه خودمان را عادت بدهیم به شنونده خوب بودن، می‌توانیم برای خودمان جایی یک یادآور بگذاریم. مثلا یک یادداشت کوچک برروی در یخچال.

یادداشتی که فقط خودمان می‌دانیم اشاره به چه چیزی دارد. این کار از این جهت مفید است که بسیاری از ما، واقعا دلمان می‌خواهد والدین ایده‌آلی باشیم، اما در همان لحظه که کودک به درک شدن توسط ما نیاز دارد فراموش می‌کنیم یا حوصله‌اش را نداریم. مسلما تغییر ناگهانی عادت‌ها کار سختی‌ست. اما شدنی است. اگر برای خودتان یک یادآور بسازید کم کم درک کردن کودکتان ملکه ذهنتان می‌شود. اول از مکالمات ساده روزمره شروع کنید تا به دردودل‌های کودکتان برسید.

روش های آموزش احساسات به کودکان

زمانی که می خواهيد احساسات مختلف را به کودک معرفی کنید ابتدا باید به سن کودک توجه کنید چون بیان برخی احساسات برای سنین کم زود است. درباره غم و شاری و ترس با او صحبت کنید تا بتواند به راحتی آنها را ابراز کند. استفاده از مثال ها به کودک کمک می کند تا سریع تر آموزش ها را فرا بگیرد. مثلا در زمان ناراحتی عکس العمل هایی چون گریه را از خود نشان دهد.

صحبت درباره کودکان

درباره حس هایی که تجربه می کنید با کودکان صحبت کنید. تشخیص حس ها برای آموزش بهترین راه حل است. برای الگوسازی بهتر است احساسات خود را با آنها به اشتراک بگذارید تا آنها به صورت واقعی در شرایط احساسی قرار بگیرند. این کمک می کند تا حس ها را به صورت کامل درک کنند.

اموختن خود تنظیمی احساسی به کودک

این بدین معنی است که کودک بتواند در شرایط احساسی واکنش های خود را به بهترین شکل کنترل کند. مثلا اگر از دست دیگران ناراحت است نیازی نیست که با رفتار خود دیگران را آزار بدهد.

مهارت های کنترل چشم جز مهمترین کارهایی است که کودک در زنان آموزش احساسات باید آن را فرا بگیرد. به او یاد بدهید تا ناراحتی و عصبانیت خود را با نقاشی کشیدن و یا باری کردن کنترل کند.

استفاده از تقویت مثبت

بازخورد و عکس العمل شما آن هم دقیقا زمانی که کودک موفق می شود از کلمات برای بیان احساس خشم و غم و شادی استفاده کند، اهمیت زیادی دارد و باعث تشویق کودک می شود. اگر رفتار مثبت او را تشویق کنید او ترغیب می شود تا احساسات خود را به بهترین شکل بیان کند.

افتخار کردن به او می تواند در رشد و تعالی کودک نقش بسزایی را ایفا کند. در واقع او با تشویق شدت الگویی که آموزش دیده را مدام تکرار خواهد کرد.

الگوی مناسب بودن

والدین اولین الگوی کودکان هستند بنابراین بازخورد شما در زمان بروز احساسات می تواند در نظر کودک جلب توجه کند. بهتر لست همیشه نمونه واقعی برای فرزند خود باشید و احساسات را به گونه ای بیان کنید تا کودک هم از شما فرا بگیرد. اگر رفتاری متناقض داشته باشید قطعا کودک شما سردرگم خواهد شد و همین امر هم باعث می شود تا احساسات خود را به راحتی بیان نکند.

تداوم در آموزش

فرزند شما به تدریج که بزرگ می شود، با موقعیت های پیچیده تری روبرو می شود. بهتر از آموزش هایی متداوم داشته باشید و در هر سنی که کودک با احساساتی جدید روبرو می شود شما هم آموزش را ادامه دهید. به او کمک کنید تا احساسات خود را به بهترین شکل مهارت و کنترل کند. اگر همیشه در کنار کودک خود باشید او یاد می گیرد تا در برابر چالش ها چگونه برخوردی داشته باشد و احساس ياس و نا امیدی نکند.

اهمیت آموزش احساسات به کودکان

آموزش احساسات به کودکان اهمیت زیادی دارد چون به برقراری ارتباط با خود و حتی دیگران کمک زیادی می کند. تعدادی از موارد اهمیت آموزش احساسات عبارتند از:

کاهش خشم

وقتی کودک بتواند به بهترین شکل و در هر شرایطی احساسات خود را نشان دهد احساس خشم و سردرگمی نخواهد کرد. وقتی کودک در موقعیت خشم قرار می گیرد هیچ گونه پرخاشگری از خود نشان نمی دهد. به جای کتک زدن با زبان احساس خشم خود را نشان می دهد. این کودکان بهتر با دیگران ارتباط برقرار می کنند.

کاهش اضطراب

خشم و ناراحتی بدترین حسی است که کودک تجربه می کند و دچار اضطراب و استرس می شود اما وقتی آن را ابراز می کند اضطراب او کم می شود.

افزایش هوش هیجانی

آموزش ها در واقع به کودک این امکان را می دهند تا با دایره لغاتی گسترده تر احساسات خود را بیان کند. این کودکان هوش هیجانی بالایی خواهند داشت.

افزایش خودآگاهی کودک

کودکانی که قادر هستند احساسات خود را ابراز کنند به چیزهایی که باعث آرامش آنها می شود آگاه می گردند.

افزایش قدرت ذهنی و توانایی درونی

زمانی که کودک می تواند احساسات خود را ابراز کند کم کم افکار منفی از او دور می شود و توانمندی های ذهنی و درونی کودک به طور چشمگیری افزایش پیدا می کند. این کودکان در بزرگسالی هم می توانند مشکلات را به راحتی حل کنند.

افزایش خودتنظیمی و ارتباط موثر

کودکانی که احساسات را یاد می گیرند از نظر ذهنی تقویت می شوند و ذهن توانمند می شود تا هر موقعیتی بهترین عکس العمل را از خود نشان دهد. ابن کودکان احساسات خود را به گونه ای نشان می دهند که که باعث رنجش دیگران نشود.

موانعی که مانع بروز احساسات در کودکان می شود؟

ترس از اختلاف

کودکانی که احساسات خود را بروز نمی دهند در واقع ترس از خشم و جر و بحث دارند‌. آنها فکر می کنند که اگر احساسات خود را بروز دهند با مخالفت شدید دیگران مواجه می شوند.

کمال گرایی عاطفی

برخی والدین بر این باور هستند که کودکان باید همیشه منطقی باشند باشند بر عواطف خود تسلط داشته باشند. این کمال گرایی مانع بروز احساسات در کودک می شود.

ترس از عدم تأیید و طرد شدن

ترس از طرد شدن زمانی که کودک احساسات خود را بروز می دهد باعث می شود تا از بروز احساسات صرف نظر کند.

عزت نفس پایین

در این شرایط کودک تصور می کند که باید دیگران را از خود راضی نگه دارد و احساسات را بروز ندهد.

عذاب وجدان

کودکان می ترسند خشم و عصبانیت خود را اعتراف کنند و باعث ناراحتی دیگران شوند آنها از این بابت احساس عذاب وجدان می کنند.

نیاز به حل مشکلات

وقتی کودک با دیگران دعوا می کند، به جای در میان گذاشتن صریح احساساتش و شنیدن احساس دیگران، مدام دور خود می چرخد تا مشکل را حل نماید.