سقز یکی از سردترین شهرهای ایران به شمار می رود و جاذبه های دیدنی سقز تجربه ای به یاد ماندنی برای هر مسافری به یادگار خواهد گذاشت. با گروه سفر شادمگ همراه باشید تا با این شهر سردسیر و زیبا بیشتر آشنا شوید.
شهرستان سقز
شهرستان سقز یکی از شهرستان های استان کردستان از نظر جغرافیایی در 46 درجه و 16 دقیقه ی درازای خاوری و 36 درجه و 14 دقیقه ی پهنای شمالی و در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا واقع است. شهرستان سقز از شمال به تکاب، شاهین دژ و بوکان (آذربایجان غربی)، از خاور به دیواندره، از باختر به بانه و از جنوب به مریوان محدود می گردد.
سقز در نقاط کوهستانی واقع شده که هوای آن در زمستان بسیار سرد و در تابستان گرم می باشد. در زمستان گاهی برف های سنگین می بارد و در پاییز و بهار ریزش باران اغلب چندین روز متوالی ادامه دارد. شهر سقز مرکز شهرستان در سر سه راهی سنندج ـ میاندوآب و بانه واقع شده است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
در نخستین اتحاد ماد، شهر سقز با نام ‹‹ایزیرتا›› پایتخت مادها بود، فرماندهان ماد در اطراف شهر استحکامات ‹‹زیویه›› و ‹‹قپلانتوی›› کنونی (آدامائیت) را برای خود بنا کردند. در این زمان سارگن دوم – پادشاه آشور – به سرزمین ماد تاخته و آن ها را شکست داد و «ایزیرتا»، «زیویه» و «آدامائیت» را ویران ساخت. پس از آن سکاها (سکه) به تجدید بنای این شهر پرداخته و سقز را به نام «اسکیت» (ساکز، سکز) بعنوان پایتخت خود انتخاب کردند .
شهر سقز سابقا در دشتی در جنوب باختری شهر فعلی قرار داشت، که اکنون به «کهنه سقز» یا «سقز کهنه» معروف است. شهر فعلی ابتدا در اطراف بازار به وجود آمد از این رو قدیمی ترین محله شهر، محله بازار است که بعدها در اثر ارتباط تبریز، سنندج و بانه طرفین جاده های آن آباد شد . در حال حاضر، موقعیت طبیعی و نحوه استقرار شهر در دامنه ارتفاعات و گذر رودخانه از کنار آن، این شهر را به یکی از زیباترین شهرهای استان کردستان تبدیل کرده است
نام سقز
نام امروز سقز از نام قوم سکه یا سکا سکاها یا سکز به یادگار مانده است و سکز همان ساکز است. در روزگار مادها سکاها فراوان به مرزهای ایران می تاختند.اینان گاه با آشور هم پیمان می شدند و زمانی زیر فرمان خود مادها با آشوریان می جنگیدند.
به دنبال حمله مجدد آشور به مادها خشتریته برای پایان دادن به حملات اشور با ماننا و سکاها پیمان دوستی بست و عملا با اشور وارد جنگ شد. در حدود سال 650 پ. م. پادشاهی ماد دولت بزرگی در ردیف ماننا و اورارتو و عیلام بود.
بعد از سکاها کیمری ها (یکی دیگر از قبایل صحرانشین شمال قفقاز) به منطقه شمال غرب ایران حمله کردند و در سر راه خود، دولت اورارتو در غرب دریاچه اورمیه و شرق آناتولی را نابود کردند. هووخشتره، بزرگ ترین پادشاه ماد در ده سال اول حکومتش موفق شد که رابطه اش را با پادشاه سکاها، پروتوثیس، به اتحاد متقابل تبدیل کند.
هووخشتره ارتشش را به دو قسمت پیاده نظام مجهز به نیزه و سوارنظام تیر انداز (شکلی که از سکاها آموخته بود) تقسیم کرد و دولت نیرومندی در ماد تشکیل داد. در روزگار هووخشتره، پس از انقیاد سکاها در ماد، گروهی از سکاها را به غرب ماد کوچاندند و این سرزمین را به نام آنان سکزی یا ساکز خواندند که اکنون به سقز معروف است.
گفته می شود که این شهر با نام ایزیرتا در نخستین اتحاد ماد، پایتخت مادها بود. سرکردگان ماد در اطراف شهر استحکاماتی برای خود ساختند که از آن جمله زیویه(ایزبیا)(ایزیبیا) و قپلانتوی کنونی (آدامائیت) را می توان نام برد. در این زمان سارگن دوم پادشاه آشور به سرزمین ماد تاخت، مادها شکست خوردند و ایزیرتا، زیویه و آدامائیت را ویران کرد .
موقعیت جغرافیایی سقز
شهرستان سقز در شمال استان کردستان واقع شده و دومین شهر این استان می باشد.با وسعتی حدود 4444 کیلومتر مربع در شمال غرب،شمال و شمال شرق به ترتیب با شهرهای بوکان،شاهین دژ و تکاب(استان آذربایجان غربی)هم مرز می باشد،در شرق با دیواندره و در جنوب با مریوان مرز مشترک دارد،همچنین در حاشیه ی جنوب غربی به کردستان عراق چسبیده است و در غرب با شهر بانه همسایه است.
این شهر در 46 درجه و 17 دقیقه طول جغرافیایی و 36 درجه و 14 دقیقه عرض جغرافیایی از خط استوا واقع شده است.ارتفاع آن از سطح دریا 1476 متر است و نسبت به تهران 25 درجه و 27 دقیقه طول غربی فاصله دارد.در ناحیه ای کوهستانی و مرتفع بین ارتفاعات نامنظم سلسله جبال زاگرس واقع شده،در جنوب این شهر کوههای هیجانان و در غرب آن کوههای ملقرنی گسترده اند.
جمعیت سقز
براساس آمار ارائه شدهٔ سال 1395 شهر سقز با جمعیت 165 ٫ 258 تن پس از سنندج ، دومین شهر پرجمعیت استان کردستان است. زبان و گویش مردم سقز، کردی سورانی است. در سال 1370 شمار شهرنشینان شهرستان سقز حدود 100 ٬ 113 تن بوده است و جمعیت روستاییان آن هم برابر با 79 ٬ 200 تن بوده که جمعاً کل شهرستان دارای جمعیتی برابر با 160 هزار تن داشته است؛ اما با تغییرات حاصل در روستاهای خوش آب وهوا و ایجاد و احداث راه های آسفالتهٔ روستایی و برق کشی و مخابرات و دیگر امکانات، تمایل مردم به سکونت در روستاها بیشتر شده است .
آب و هوا سقز
سقز زمستان هایی بسیار سرد دارد و براساس داده های سازمان هواشناسی ، یکی از سردترین نقاط شهری ایران است. یکی از پایین ترین دماهای ثبت شده در این شهر 45- درجهٔ سانتی گراد بوده است. به گزارش سازمان هواشناسی جمهوری اسلامی ایران شهر سقز به همراه شهر بستان آباد در استان آذربایجان شرقی که دمای 46- درجه در آن به ثبت رسیده سردترین شهرهای ایران لقب گرفته اند.
مذهب مردم سقز
مردم سقز پیرو دین اسلام و مذهب سنی هستند.
زبان مردم سقز
مردم سقز به گویش سورانی سخن می گویند .
وضعیت فرهنگی و اجتماعی
آنچه مسلم است کردها از قدیمی ترین نژاد آریایی ها هستند . همانطوریکه در کتاب کارنامه ایرانیان در عصر اشکانیان جلد دوم آمده است مستشرقین و مورخین می نویسند که کردها یکی از شریف ترین و باستانی ترین آریاییهای ایران شمرده میشوند و ممکن است آریاییها که در یکهزار و هشتصد سال پیش از میلاد در بابل حکومت نموده و به نام کاسو یا کاسیت در تاریخ معروف شده اند نیاکان کردهای امروزی باشند .
وجود علمای فاضل – دانشمند متدین و متعهد نویسندگان و شعرای عارف و نامی ، فرهنگیان و هنرمندانی خلاق و مبتکر و توانا در تمامی زمینه ها این شهرستان را از قدیم الایام به صورت یک کانون فرهنگی – علمی در آورده است و در یک جمله میتوان گفت سقز در بین شهرهای کردنشین از این نظر بیشتر مورد توجه بوده است .
معرفی جاهای دیدنی سقز
سقز، یکی از سردترین شهرهای ایران، در استان کردستان قرار دارد. در زمان مادها قومی به نام سکا به ایران حمله کردند و این شهر را بهعنوان پایتخت برگزیدند،
نام امروزی این شهر یادگاری از قوم سکاست. این شهر روی دو تپه بزرگ بنا شده و رودخانه ولیخان آن را به دوبخش تقسیم کرده است. سفر به شهر سقز تجربه ای بهیادماندنی است.
قلعه زیویه یکی از جاذبه های گردشگری سقز
از جاهای دیدنی سقز قلعه باستانی زیویه یکی از معروفترین جاذبههای تاریخی و گردشگری شهر سقز است. این قلعه بهعنوان نماد قدمت سقز شناخته میشود. کارشناسان پس از بررسی قدمت قلعه زیویه را به دوران مادها نسبت دادند.
قلعه زیویه یادگاری ارزشمند است که در سال ۱۳۲۵ بر اثر وزش باد و بارش باران از زیر خاک بیرون آمد. این قلعه بالای تپهای بلند ساخته شده بود که برای دشمنان به راحتی قابل دسترسی نباشد و هنوز هم به محیط اطرافش اشراف دارد.
کارشناسان در طول سالهایی که روی این قلعه کاوش میکردند اشیاء قدیمی ارزشمندی در آن پیدا کردند.
حمام حاج صالح از جاهای دیدنی سقز
از جاهای دیدنی سقز حمام حاج صالح یکی از قدیمیترین حمامهای شهر سقز است که در دوران صفویه بنا شد و در دوران زندیه بخشهای جدیدی را به آن اضافه کردند. این حمام به سبک معماری اصفهانی ساخته شده و داخل آن با آهک بری سقف و حکاکی روی ستونها تزیین شده است.
حمام حاج صالح یکی از کاملترین حمامهای قدیمی است که شامل بخشهای متعددی مانند ورودی، سربینه، خزینه، گرمخانه، خلوتی و انبار میشود. این بنای ارزشمند در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت شد.
منطقه حفاظت شده عبدالرزاق از جاهای دیدنی سقز
از جاهای دیدنی سقز منطقه حفاظتشده عبدالرزاق در شرق شهر سقز قرار دارد. این منطقه سومین منطقه حفاظتشده کردستان است که زیستگاه مهمی برای گونههای متفاوت جانوری و گیاهی است. بیش از ۳۵۰ گونه گیاه در این منطقه وجود دارد که بسیاری از آنها داروییاند؛ بادام وحشی، زنبق، میخک، مرزه و زول بعضی از این گیاهاناند.
غار کرفتو، بزرگترین غار باستانی ایران
از جاهای دیدنی سقز غار کرفتو که از آن به عنوان بزرگترین غار باستانی ایران نام برده می شود، غاری تاریخی است که در دل خود افسانه هایی ماندگار جا داده است. بعضی ها این غار را مقبره رستم و بعضی دیگر مقبره هرکول می دانند. این غار عظیم و جذاب که بر اثر سکونت اقوام مختلف ایرانی طی تاریخ با هنر معماری عجین شده است در ۹۰ کیلومتری شهر سقز واقع شده است
قلعه باستانی زیویه: از جاهای دیدنی سقز
از جاهای دیدنی سقز قلعه (کاخ دژ)باستانی زیویه بر روی یکی از کوههای نسبتاً مرتفع در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز در روستای زیویه واقع شده و حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد در دوره حکومت اقوام ماد و ماننائی ساخته شده است
مجموعه کاروانسرا و بازار قدیمی سقز
از جاهای دیدنی سقز این مجموعه در مرکز اصلی شهر شامل بقایایی از راستههای بازار قدیمی سقز به جای مانده است با توجه به احداث مراکز تجاری در مجاورت آن همچنان به عنوانی یکی از مراکز تجاری اصلی شهر محسوب میشود.
مسجد دومناره
این مسجد در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست ولی اهالی محل ساخت آن را به شیخ حسن مولاناآباد از علمای سابق مذهبی منطقه نسبت میدهند که احتمال دارد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد.
دریاچه سد شهید کاظمی (دریاچه زرینه رود)
این دریاچه در ۶۲ کیلومتری شمال شهر سقز و بین شهرستانهای سقز و بوکان قرار گرفته است و طول متوسط آن ۶ کیلومتر است آب دریاچه از رودهای زرینهرود، خورخوره، سیمینه رود و چم سقز تأمین میشود این دریاچه از جاذبههای طبیعی استان محسوب میشود. روستاهای اطراف دریاچه به ویژه روستای قلندر از روستاهای گردشگری محسوب میشود.
مسیر رسیدن به شهر سقز
برای رسیدن به شهر سقز تنها یک مسیر وجود دارد و لازم است تا خود را به شهر سنندج برسانید و پس از طی کردن 189 کیلومتر به مقصد برسید. میتوانید با تاکسی نیز از شهر سنندج راهی سقز شده و خود را به آنجا برسانید.
بهترین زمان سفر
بهترین زمان سفر به شهر سقز فصل بهار است، چرا که در آن موقع طبیعت جامهی نو به تن کرده و با رنگ و نقش جذاب خود چشماندازی معرکه را تقدیم نگاهتان میکند.