روش های استعدادیابی کودکان مسئله مهمی است که افراد زیادی آن را بلد نیستند و برای همین در انتخاب مسیر زندگی و آینده فرزندشان دچار مشکلات زیادی می شوند . گروه موفقیت شادمگ در این مطلی سعی کرده راههای ارزان قیمت برای کشف استعداد کودک دلبندتان را به شما آموزش دهد.
بهترین زمان برای استعدادیابی کودکان
متخصصان سنین ۳ تا ۶ سال را مناسب‌ترین زمان استعدادیابی کودکان معرفی کرده‌اند. کودکان در این سن آماده‌ی دریافت اطلاعات جدید هستند و اتفاقات را به صورت بکر و خالص تجربه می‌کنند. بنابراین می‌توانند به راحتی علاقه‌ی خود به پدیده‌ها را بیان کرده و هوش برتر خود را بروز دهند.
به همین دلیل در سنین پیش‌دبستانی به عملکرد کودک خود در حوزه‌های گوناگون توجه کنید. به این ترتیب می‌توانید استعداد فرزندتان را شناسایی کنید.
مزایای استعدادیابی کودکان در سنین پایین تر
در آمریکا، مطالعه ای انجام شده که نشان می دهد نرخ بازگشت سرمایه گذاری والدین برای استعدادیابی کودکان در سنین پایین، ۱۶ دلار به ازای ۱ دلار است. شاید از خودتان بپرسید که این بازگشت سرمایه چگونه محاسبه می شود. برای این منظور چند مثال برای شما می آوریم:
نرخ بازگشت سرمایه بالا در استعدادیابی کودکان
امروزه برای بیشتر والدین مهم است که فرزندشان یک زبان دیگر را یاد بگیرد. برای این کار شما با پرس و جو از سایرین و یا گشتن در صفحات مجازی به دنبال بهترین کلاس زبان می گردید.
شما وقت و هزینه ی زیادی را صرف رفت و آمد به آموزشگاه مربوطه می کنید و انرژی بسیاری هم از خود و فرزندتان می گیرید. ولی بسیار پیش آمده است که پیشرفت فرزند شما مطلوب نبوده و شما دوباره به دنبال کلاس یا آموزشگاه دیگری رفته اید. پیدا کردن مسیر صحیح استعدادیابی کودکان، اولین قدم است.
تست استعدادیابی ژنتیکی
ممکن است به دلیل ویژگی های شخصیتی فرزند شما و یا ویژگی های رفتاری او، شیوه ی یادگیری فرزند از سایرین متفاوت باشد. به همین دلیل با شناخت زودهنگام کودک و ویژگی های او، می توانید از هزینه های سرباری که شامل زمان هم می شود، صرفه جویی کرد. بدین ترتیب، بازگشت سرمایه ای که در سنین پایین برای شناخت کودک می کنید، ۱۶ برابر می شود.
تجربیات کودک در سنین پایین و تاثیرات محیطی بر او، نقش بزرگی در پیشرفت کودک در سنین بالاتر دارد. هر کودکی در زمینه هایی استعداد دارد. استعدادیابی کودکان را در سنین کمتر انجام دهید تا آینده ی بهتری پیش روی فرزند شما باشد.
تست های استعدادیابی، مثل تست استعدادیابی اوکانر، بیگ فایو، گاردنر، کلیفتون و غیره به شناخت نسبی و خودآگاهی افراد می کنند.
سرعت بالای رشد و پیشرفت کودک در بزرگسالی
مطالعات نشان می دهد که ۵۰٪ و حتی بیشتر از هوش بالغ کودک از نوزادی تا سن ۴ سالگی توسعه و رشد می یابد. به همین دلیل سال های اول زندگی کودک را سنین شکل گیری شخصیت و استعدادهای کودک می گویند.
همه ی پدر و مادرها دوست دارند که از این سنین بهترین استفاده را بکنند تا مسیر موفقیت فرزندشان در سنین بالاتر هموارتر شود. بسیار پیش آمده که والدین در مورد استعدادهای کودک خود برای جلب توجه دیگران اغراق کرده اند.
همه ی انسان ها استعدادهایی دارند. آنچه که مهم است شجاعت کشف، دنبال کردن و هدایت درست استعدادها در تاریکی است.
باید بدانیم که همه ی کودکان استعدادهایی دارند. برخی از آن ها استعدادهایشان به نحوی است که هر فردی به راحتی می تواند این استعداد را در درون آن ها ببیند و برای برخی دیگر، این استعدادها نهفته است. استعدادها نیاز به شناخته شدن و پرورش یافتن دارند؛ این مفهوم دقیق استعدادیابی کودکان است.
حتی زمانی که والدین استعداد فرزند خود را می فهمند، سوالات زیادی دارند و برای انتخاب مسیر پیشرفت ممکن است دچار سردرگمی شوند. هرکدام از ما، استعدادهای متفاوت، رویای متفاوت و اهداف مختلفی داریم. به همین دلیل هریک از ما توانایی ساختن فردایی متفاوت داریم.
توجه به شناخت ویژگی های شخصیتی و رفتاری کودک و استعدادیابی کودک در سنین پایین تر، باعث افزایش توجه کودک و توانایی برای رسیدن به خواسته ها در بلند مدت، داشتن مهارت های اجتماعی بهتر و بطور کلی زندگی شادتر خواهد شد.
کمک به رشد و توسعه ی توانایی ها و استعدادهای کودک با توجه و تشویق
نوزاد وقتی با محبت، توجه، تشویق و انگیزه مواجه شود، در کنار تغذیه ی سالم و فعالیت بدنی، رشد بهتری خواهد داشت. این حقیقت در مورد کودکان هم وجود دارد.
همه ی کودکان استعدادهای خاصی دارند که نیاز دارند تا این استعدادهای شناخته شده و پرورش یابد. استعدادیابی کودکان به معنی لاف زنی در مورد توانایی های او نیست، بلکه به معنی آموزش صحیح و مطابق با توانایی های کودک است. با آموزش مهارت های لازم با توجه به ویژگی های شخصیتی و رفتاری، استعدادهای درونی کودک پویا می شود.
زمانی که توماس ادیسون یک بچه ی مدرسه ای بود، معلم او گفته بود که او خنگ تر از آن است که چیزی یاد بگیرد. ایزاک نیوتون نمرات بسیار پایینی در مدرسه داشت. آلبرت انیشتین تا ۴ سالگی کلمه ای صحبت نمی کرد و تا ۷ سالگی قادر به خواندن نبود. یک تصحیح گر روزنامه والت دیزنی را به دلیل نداشتن ایده های خوب از کارش اخراج کرد. این مثال ها زیاد هستند. با اینکه همه ی این افراد بسیار سرشناس هستند و کمتر کسی است که با نام آن ها آشنا نباشد.
استعدادیابی کودک، فرصت دادن به کودک
با آموزش و شیوه های صحیح رفتاری و تربیتی با فرزند، موفقیت فرزند شما سرعت بیشتری خواهد گرفت. استعدادیابی کودکان، در واقع دادن فرصت های مختلف به کودک است. کودک با داشتن آزادی و تشویق شدن می تواند تصمیم های خوبی در ارتباط با علایقش بگیرد.
توسعه ی استعدادهای کودک
استعداد بدون دیسیپلین مانند یک اختاپوس بر روی اسکیت رول است. در واقع حرکت ها بر روی این اسکیت رول بسیار زیاد است، ولی شما هیچ وقت نمی دانید که حرکت ها به سمت عقب، جلو و یا طرفین است.
اشتباهی رایج در استعدادیابی کودکان
ما افراد زیادی را می‌شناسیم که با وجود پایین بودن نمرات درسی در مدرسه، موفقیت های زیادی در دنیا به نامشان ثبت شده است. مانند ادیسون، هنری فورد، گاندی، موتزارت و… بنابراین بدیهی است که بر خلاف تصورات خیلی از افراد، تنها دلیل موفقیت، کسب نمرات بالا در مدرسه نمی باشد و یا کسب نمرات پایین دلیل شکست و بی استعدادی نیست!
در واقع افراد فکر می کنند که استعداد یعنی کودکان بتوانند خوب ریاضی حل کنند و یا این که خوب صحبت کنند! در صورتی که جامعه نیازمند ترکیبی از تمام هوش ها می‌باشد تا فرد در اداره زندگی و کسب درآمد به موفقیت برسد.
درست به دلیل همین اشتباه است که افراد بسیار زیادی در دانشگاه و مدرسه موفق هستند، اما در محیط خانواده و فضای شغلی خود، افرادی کم توان و شکست‌خورده هستند!
بنابر این ما باید ابتدا استعداد کودکان خود را کشف کنیم و هوش او را در زمینه های مختلف مورد سنجش قرار دهیم تا مشخص کنیم استعداد و هوش او در چه زمینه ای قوی تر است و با توجه به آن رشته تحصیلی و شغل آینده کودکان خود را تعیین کنیم. همچنین با دانستن استعداد ذاتی و علایق واقعی او، در کنار آموزش‌های مدرسه می توانیم در کلاس های فوق برنامه این کاستی ها را پوشش دهیم. مانند کلاس های نقاشی، طراحی، شطرنج، مجسمه‌سازی، ادبیات، ورزش، قصه گویی و نمایش و…
در یک کلام؛ وظیفه والدین، کشف استعداد و سپس تلاش در جهت تغذیه و تقویت آن می‌باشد تا کودک در جهت استعداد و علایق خود، رشد و توسعه پیدا کند و فقط منتظر سیستم آموزش و پرورش کشور نباشد که با این سیستم ناقص خود، برای کشف استعدادها و هوش های اقدامی بکند.
حوزه‌های استعدادیابی کودک کدام است؟
هوارد گاردنر هشت حوزه‌ی مجزا برای انجام آزمون‌های استعدادیابی معرفی کرده‌است. او رفتارهای کودکان را تحت نظر گرفت و به این نتیجه رسید که مغز انسان قابلیت‌ها گوناگون و متفاوتی دارد. گاردنر بیان کرد که بهره‌ی هوشی (IQ) به تنهایی اهمیت نداشته و باید در کنار عوامل دیگری همچون تجربه، محیط و… قرار بگیرد تا استعداد فرزندتان مشخص شود. این هشت هوش مجزا به شرح زیر هستند:
- زبانی و کلامی
- منطقی و ریاضی
- بصری و فضایی
- موسیقیایی
- بدنی و جنبشی
- درون‌فردی
- برون‌فردی
- طبیعت‌گرایی
انواع روش های استعدادیابی کودکان
۱. کمک به کودک در شناخت علایق هایش
برای استعداد، شناخت و انگیزش علایق و پشتیبانی از کودک در مسیر، بسیار مهم است. یکی از روش های استعدادیابی کودکان، قراردادن کودک در موقعیت های مختلف و بازی کردن و یادگیری در زمینه های گوناگون مانند هنر، موسیقی، طبیعت، ورزش، ریاضیات، خواندن کتاب ها و علوم است.
۲. کودک را جدی بگیرید و با او صحبت کنید
اگر کودک از شما سوالات مختلفی پرسید، با دقت گوش کنید و با حوصله پاسخ دهید. زمان گذاشتن برای کودک به او احترام گذاشتن را یاد می دهد. همچنین به او می آموزد که به دنبال جواب سوالات خود باشد و از پرسیدن هراسی نداشته باشد.
۳. بازدید از موزه های مختلف و مکان های بازی مخصوص به کودک
دیدن موزه ها و یا بازی های خلاقانه باعث می شود که ذهن کودک بستری آماده برای یادگیری چیزهای جدید باشد.
۴. داستان و قصه گویی؛ انواع روش های استعدادیابی کودکان
داستان گفتن برای کودک و یا اینکه به او اجازه دهید با استفاده از تخیل خود، داستان هایی را تعریف کند، به کودک کمک می کند تا بتواند خلاقیت خود را رشد دهد. البته باید این داستان ها آموزنده باشد و بتواند نقش های درستی را در ذهن کودک بسازد.
۵. از اینکه برنامه ی شلوغی برای کودک داشته باشید، بپرهیزید.
داشتن یک برنامه ی هفتگی بسیار شلوغ هیچ مزیتی به همراه ندارد و تنها باعث ایجاد حس خستگی می شود. مطمئن شوید که کودک زمان هایی برای استراحت و یا پرداختن به علایق خود، خواندن کتاب های مورد علاقه و یا خیال پردازی دارد.
۶.بررسی رفتارهای کودک در هنگام بازی کردن
کودک شما فعالیت های تنها را بیشتر دوست دارد یا فعالیت های گروهی؟ دوست دارد که یک گوشه ساکت بنشیند یا نمی تواند یک جا آرام بند شود؟ کدام وسیله را ترجیح می دهد؟ لوازم نقاشی، آیپاد یا دوچرخه؟ مشاهدات ابزار و یا فعالیت هایی که کودک شما علاقه ی بیشتری به آن ها نشان می دهد، می تواند ایده ی خوبی از توانایی های کودک به شما بدهد.
۷. انتخاب های واقعی برای کودک قرار دهید.
این قابل درک هست که شما می خواهید کودک شما درکی از موسیقی داشته باشد، به همین دلیل او را در کلاس های یادگیری پیانو ثبت نام می کنید. ولی آیا این دقیقا چیزی است که فرزند شما در آن استعداد دارد؟ آیا مطمئن هستید که او علاقه ی بیشتری به طبل، خوانندگی و یا فلوت ندارد و یا فقط می خواهد از شنیدن موسیقی لذت ببرد؟ باید توجه کنید که کودکان آنچه که خود می خواهند باشند، می شوند نه آنکه شما دوست دارید باشند.
کودک شما باید فعالیت های مختلفی را تجربه کند و با مشاهده ی رفتار او بفهمید که چه چیزی توجه او را جلب می کند و کودک با علاقه به آن فعالیت می پردازد. بهتر است در برنامه ریزی برای کودک محدودیت های کمتری قرار دهید.
۸. به علایق کودک بها بدید.
در زمان های فراغت کودک به کارهایی که انجام می دهد، دقت کنید. ممکن است کودک علاقه ی بسیار زیادی به یک فعالیت خاص نشان دهد. این مشاهدات معمولا تلنگری برای شناخت و استعدادیابی کودک خواهد بود.
شما جزو دسته ای از پدر و مادرها هستید که فکر می کنید بازی های ویدئویی، هدر دادن وقت است؟ باید اشاره کنم که اگر کودک شما به گرافیک، انیمیشن، داستان پردازی و حل مسئله علاقه داشته باشد، این بازی ها موجب پرورش استعداد او در این زمینه ها می شود.
روانشناسان معتقد هستند که والدین با قراردادن فعالیت ها در دسته بندی های کلی، جزئیات را فراموش می کنند. برای استعدادیابی بهتراست بجای سرزنش کردن مهارت های کودک، بهتر است به او بها بدهید. مثلا به او بگویید: من دیدم که چقدر این بازی رو دوست داری و خیلی هم خوب بازی می کنی!‘ با گفتن اینکه فقط داری وقتت رو تلف می کنی به کودک تنها اشتیاق کودک برای دنبال کردن علایقش را از بین می برید.
۹. به احساسات کودک اهمیت بدید.
اگر فرزند شما زمانیکه از مدرسه به خانه میاد و سریع دفترش را می آورد و شروع به نوشتن داستان می کند، نگران نشوید. ممکن است کودک احساسات خود را از طریق نوشتن یا کشیدن نقاشی بیان کند. برخی از کودکان خود را با درست کردن پازل سرگرم می کنند. اگر کودک شما احساس کند که شما او را محدود یا سانسور می کنید، ممکن است دیگر هیچ وقت احساسات خلاقانه ی خودش را بروز ندهد.
۱۰. خودتان را فراموش کنید.
چه کودک خواسته ی شما از خودش را دوست داشته باشد یا نه، این حس در مورد خواسته ی شما به احساس کودک در مورد شما ارتباطی ندارد. برای استعدادیابی کودک، باید علاقه ها، پیش داوری ها و پیش فرض های خودتان را کنار بگذارید.
اگر کودک شما به فعالیتی علاقه نشان نداد، از خودتان بپرسید که مثلا اگر کودک در کلاس های موسیقی شرکت نکند، چه اتفاقی می افتد؟ معمولا جواب شما به این سوالات نشان می دهد که دلیلی برای نگران شدن شما در صورت عدم علاقه ی کودک به فعالیت هایی که شما برایش در نظر گرفته اید، وجود ندارد.
۱۱. عملکرد تحصیلی
اگر کودک شما در درس خاصی بسیار خوب است. برای یادگیری مشکلی ندارد و با علاقه موضوعات را دنبال می کند، نشان دهنده ی بخشی از توانایی های ذاتی کودک است. برای اینکه در این مورد بیشتر بدانید می توانید از معلم های مدرسه ی فرزندتان در این مورد پرس و جو کنید.
۱۲. استعدادها محدود به فعالیت های خاصی نیستند.
استعدادها صرفا در حوزه های خاصی مانند نقاشی یا خوانندگی و موسیقی نیستند. ممکن است کودک شما در ارتباط گرفتن با سایر افراد و صحبت کردن با آن ها توانایی بالایی داشته باشد. اگر کودک در مذاکره کردن با افراد و در دعوا ها می تواند به خوبی موقعیت را مدیریت کند و یا در مورد موضوعات مختلف بیان خوبی دارد، ممکن است بتواند وکیل موفقی در آینده شود.
۱۳. استعدادیابی ژنتیکی مای اسمارت ژن
از آنجا که استعداد تعریف توانایی های فردی است که به درستی پرورش یافته است، پکیج مای اسمارت ژن برای استعدادیابی ژنتیکی کودک، یک پکیج کامل است. با استفاده از تست ژنتیک و خوانش بیش از ۷۰۰۰۰۰ نقطه، ویژگی های شخصیتی و توانایی های فردی براساس ساختار ژنتیکی فرد خوانده می شود.
سپس توسط روانشناسان متخصص، تست های بالینی مرتبط برای هر فرد و به نسبت سن فرد انجام می شود.
در نهایت با کمک داده های ژنتیکی و داده های محیطی، گزارش کاملی تهییه می شود که در جلسه ی کوچینگ به شما داده می شود. مشاورین ما در این جلسه بر اساس ویژگی های شخصیتی و عملکردی و توانایی های کودک شما، مسیرهای پیش رو برای پیشرفت را به شما نشان می دهند.
لازم بذکر است که سایر روش های استعدادیابی برای سنین بالای ۳ سال است، در حالیکه روش استعدادیابی مای اسمارت ژن را می توان از بدو تولد فرزند انجام داد.
پس از استعدادیابی کودک چه کارهایی باید انجام داد؟
همراه شدن کودک با افرادی که استعداد و علاقه ی یکسانی دارند.
زمانیکه استعداد کودک شما شناخته شد، کودک را با افرادی که در همان حوزه ی استعدادی فعالیت می کنند و یا با گروهی از کودکان که علاقه ی یکسانی دارند، آشنا کنید.
قضاوت نکنید.
هرگز توانایی ها و استعدادهای کودک را قضاوت نکنید و نظرات منفی ندهید. این کار باعث از بین رفتن انگیزه در کودک می شود.
به کودک اجازه دهید، چیزهای جدید را تجربه کند.
هرچه کودک تجربیات مختلفی داشته باشد و با چالش های متفاوتی روبرو شود، برای عملکرد بهتر کودک در آینده می شود.
رضایت درونی را در کودک تقویت کنید.
تایید کردن کودک کمکی به پیشرفت او نمی کند. محیطی آرام و ناشناخته در اختیار کودک قرار دهید تا بتواند استعدادهای خود را بطور طبیعی بروز دهد.
این روش تضمین می کند که کودک بدون تاییدهای بیرونی بلکه با شوق و رضایت درونی به دنبال استعدادهایش می رود و انگیزه ی کودک نیز بیشتر می شود.
تلاش کردن در کنار توانایی مهم است.
زمانیکه توانایی ها و استعدادهای کودک را ستایش می کند، تلاش کودک برای یادگیری کمتر می شود. اما زمانیکه مشوق تلاش کودک هستید، کودک ریسک های بیشتری را می پذیرد، اشتباه می کند و از اشتباهاتش درس می گیرد.
استعداد به نهایی کافی نیست. معمولا آن هایی که تلاش می کنند و در مسیر درست قدم برمی دارند، موفق هستند. زمانیکه استعداد دست از تلاش برمی دارد، پشتکار از استعداد سبقت می گیرد.
چرا باید استعداد فرزندتان را در سنین پیش‌دبستانی مشخص کنید؟
بدون شک شما نیز به آینده‌ی کودک خود امیدوار هستید و در مورد آن رویاپردازی می‌کنید. اما به نظر شما رویاهای شما چه نقشی در زندگی واقعی و موفقیت‌های آینده‌ی فرزندتان دارد؟ شما باید به عنوان والدین کودک توازن مناسبی بین استانداردهای خود و استعداد فرزندتان برقرار کنید. به صورت کلی انواع آزمون‌های استعدادیابی با همین هدف شکل گرفته‌اند. به صورت کلی استعدادیابی در سنین کودکی مزایای زیر را برای کودک به همراه دارد:
۱. شکل‌گرفتن محیطی حمایتی برای کودک
تصور کنید رویاها و آرزوهای خود در مورد آینده‌ی فرزندتان را به صورت مداوم برای او شرح می‌دهید. این کار موجب تحمیل خواستههای شما به فرزندتان می‌شود. در این صورت اگر کودک نتواند به هر دلیلی خواستههای شما را برآورده کند، دچار سرخوردگی و کاهش اعتماد به نفس می‌شود.
در مقابل کودک شما استعدادی دارد که نیروی محرکه‌ی او برای زندگی به شمار می‌رود. اگر کودک احساس کند که این توانایی‌ها برای شما مهم است، فعالیتهای دلخواه خود را با انرژی مضاعف انجام داده و در آن‌ها موفق می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود به جای رویاپردازی، استعداد فرزندتان را در سنین کودکی تشخیص داده و سپس او را در مسیر درست هدایت کنید.
۲. افزایش اعتماد به نفس
زندگی کودکان با پدید‌ه‌های ناشناس و غریبه احاطه شده‌است. همین امر سبب می‌شود کودک برای تقویت اعتماد به نفس خود با موانع بسیاری روبرو شود. یادگیری رکن اساسی برای مقابله با این موانع است. اگر استعداد فرزندتان را در سنین پیش‌دبستانی مشخص کرده و آموزش‌های لازم را در زمان مناسب آغاز کنید، اعتماد به نفس کودک به میزان زیادی افزایش پیدا می‌کند.
۳. تقویت مهارت‌های کودک
هنگامی که پرورش استعداد فرزندتان را آغاز کردید، کودک با انواع چالش‌ها در زمینه‌های گوناگون مواجه می‌شود. به این ترتیب کودک با انواع مهارت‌ها آشنا شده و با استفاده از آن به کشف خود می‌پردازد. برای مثال در آزمون‌های استعدادیابی، انواع اسباب بازی و لوازم‌التحریر در اختیار کودک قرار می‌گیرد.
او با استفاده از این ابزارها، انواع مهارت‌های شناختی، بصری، حرکتی و… خود را تقویت می‌کند.
۴. افزایش احتمال موفقیت در آینده
به احتمال زیاد با افرادی بزرگسالی مواجه شده‌اید که هنوز از استعدادها و علایق خود باخبر نیستند. این افراد رشته‌ی دانشگاهی خود را بدون علاقه انتخاب کرده و در آن تحصیل می‌کنند. در مراحل بعدی نیز شغل نامناسبی را انتخاب کرده و با بی‌حوصلگی به سر کار می‌روند.
اگر استعداد فرزندتان را در سنین کودکی مشخص کنید، می‌توانید اقدامات لازم در هر رده‌ی سنی را در زمان مناسب انجام داده و از وقت فرزندتان به نحو احسن استفاده کنید. به این ترتیب کودک در سنین بزرگسالی نیز دقیقا می‌داند که چه مسیر تحصیلی و شغلی برای او مناسب خواهد بود.
۵. سرمایه‌گذاری صحیح بر روی کودک
تربیت صحیح کودک فرآیندی بسیار حساس و دشوار است. توصیه می‌کنیم به عنوان والدین حتما اطلاعات خود را با استفاده از مطالعه به روز نگاه دارید. تنها در این شرایط است که می‌توانید روش تربیتی مناسبی را برای کودک خود انتخاب کنید. پرورش استعداد فرزندتان یکی از عوامل مهم برای تربیت کودک به شمار می‌رود.
با این کار می‌توانید وقت و بودجه‌ی خود را به صورت هدفمند و صحیح مصرف کرده و توانایی‌های کودک خود را تقویت کنید.
21 روش برای پرورش استعداد کودکان
بعد از بررسی تست‌های استعدادیابی احتمالا از خودتان سوال می‌کنید که حالا چطور استعدادهای فرزندتان را شکوفا کرده و آن‌ها را پرورش دهید. دقت داشته باشید که پرورش استعداد کودکان یک فرآیند خطی نیست و نقطه آغاز و پایان ندارد. مثلا ممکن است یک کودک در 2 سالگی بعضی از استعدادهایش را نمایان کند، یک کودک دیگر در 7 سالگی. هیچ قانون و سلسه مراتبی مشخصی برای کشف و پرورش استعداد کودکان وجود ندارد. عوامل زیادی در پرورش استعداد کودک تاثیر دارد:
سن
جنسیت
هوش
شخصیت
محیط آموزشی
این عوامل تاثیر زیادی در شکل‌گیری و پرورش استعدادهای کودک دارند. برای مثال در دوران کودکی عواملی مثل برانگیخته شدن حس کنجکاوی، محیط، یادگیری و غیره در دوران نوجوانی بیشتر عوامل شخصیتی و محیط مورد توجه قرار می‌گیرد. توصیه می‌کنیم روش‌های معرفی شده را برای کودکان 5 تا 12 سال خود استفاده کنید.
1-بگذارید مرتکب اشتباه شود
کودک شما اگر همه کارها را کامل و بی‌نقص انجام دهد، هرگز برای کشف و گسترش یک استعداد خطر نخواهد کرد. پس اشتباهات وسیله ای برای کشف و تجربه است و نه سرزنش و یا ضعف کودک. برای مثال شاید فرزندتان اسباب‌بازی جدید خودش را خراب می‌کند برای اینکه متوجه بشود داخل آن اسباب‌بازی چیست. او را سرزنش یا دعوا نکنید و اجازه بدهید که استعدادهای خودش را کشف کند.
2-آموزش خودشناسی برای پرورش استعداد کودکان
خودشناسی و ارزیابی از خود را به فرزندانتان آموزش دهید. مثلا از او بخواهید در مورد علایق خود بنویسد و یا دربارۀ کارهایی که معمولا بیشتر در آن‌ها موفق بوده صحبت کند. برای مثال اگر یک نقاشی قشنگ کشید او را تشویق کنید تا متوجه بشود در این زمینه توانا است.
3-کودک خود را با دیگران مقایسه نکنید
هیچگاه کودکتان را با دیگران مقایسه نکنید بلکه عملکرد او را نسبت به کارهای قبلی خودش مقایسه کنید. مثلا در درست کردن یک کاردستی اول به نقاط قوت و سپس به نقاط ضعف آن توجه کنید و سپس عملکرد او را نسبت به کارهای قبلی خودش مورد توجه قرار دهید.
مثلا به او بگویید چه گلدان قشنگی کشیدی فکر میکنم تو میتونی شکل های دیگه ای از گلدان رو بکشی و خوشحالم که رنگ آمیزی تو خیلی تمیزتر و و دقیق‌تر از نقاشی قبلی تو شده. حتی اگر برادر یا خواهر دوقلو دارد بازهم او را با برادران و خواهرانش هم مقایسه نکنید.
4-بازی‌های پرورش حواس در پرورش استعداد کودکان
بازی‌هایی که باعث افزایش توجه کودک به محیط می‌شود را با کودکتان انجام دهید تا کنجکاوی کودک و دقت او در محیط افزایش یابد. مثلا با سه مکعب ساده طرح ساده ای بسازید، 20 ثانیه فرصت دهید کودک نگاه کند بعد طرح را جمع کنید و از او بخواهید آن چه را به یاد دارد بسازد. یا یکی از وسایل خانه را جابه جا کنید و از او بخواهید حدس بزند که چه چیزهایی جا به جا شده است.
5-پرورش حافظه
بازی‌هایی که باعث افزایش حافظه کودک می شود را با او انجام دهید. مثلا از کودک بخواهید اعداد یک، سه، شش و دو را به همان صورتی که شما تکرار کرده‌اید تکرار کند در صورتی که کودک بعد از چند تمرین موفق به تکرار صحیح شد تعداد اعداد را افزایش دهید.
یا تعدادی کلمه به کودک بگویید مثلا حوله، کفش، لباس، درخت، فیل و بعد از کودک بخواهید آن را بلافاصله تکرار کند و بعد از چندین تمرین از کودک بخواهید آن را به خاطر بسپارد و بعد از گذشت مدتی مثلا یک ساعت کلمه ها یا اعداد تکرار شده را به خاطر بیاورد.
6-توجه به سن
توجه داشته باشید که پرورش بعضی از استعداد ها وابسته به سن است. بعضی از استعدادها در سنین کودکی (مثل طراحی، مجسمه‌سازی یا حافظه) و بعضی از استعدادها در سنین بالاتر (مثل نویسندگی) قدرت شکوفایی بیشتری دارند. برای مثال استعداد نویسندگی معمولا در سنین بالاتر خودش را نشان می‌دهد.
7-تعادل در رفتار
والدین مقتدر و در عین حال انعطاف پذیری باشیم یعنی درعین حال که به کودکان توجه داریم در مواقع لازم از اقتدار خود نیز استفاده کنیم. به کودکان آموزش دهیم آن‌ها جزیی از خانواده هستند نه تافته‌ای جدا بافته.
8-توجه به تلاش و نه نتیجه‌ی آن
سخت کوشی و تلاش کودک را مورد توجه قرار دهیم شاید توجه به تلاش کودکان و نه توجه به نتیجه کارها بهترین تشویق کننده کودکان باشد.
9-استفاده از تشویق و تنبیه‌های درست در پرورش استعداد کودکان
تشویق و تنیبه به موقع و متعادل را فراموش نکنیم. سرزنش کردن اشتباه‌ترین نوع تنبیه است و تشویق‌هایی در جهت افزایش اعتماد به نفس از بهترین تشویق‌هاست.
10-مسولیت‌پذیری را به کودک آموزش دهیم
ابتدا مسولیت‌های کوچک و ساده و کم کم مسولیت‌های سخت‌تر را به کودک واگذار کنیم. مثلا اگر کودکی کمد شخصی دارد مسئولیت جمع کردن اسباببازیها را به او واگذار کنیم یا اگر اتاق شخصی دارد مسئولیت تمیز کردن اتاق را به او بدهیم. البته این تقسیم وظایف باید با توجه به سن کودک انجام شود.
11-به کارگیری یادگیری فعال
از کودک سوال بپرسیم و یادگیری فعال را به کودک آموزش دهیم یعنی سریع و مستقیم جواب سوالات را به کودک ندهیم. بلکه کودک را مجبور به تفکر در مورد موضوع مورد سوال کنیم و با پرسیدن سوالات بیشتر باعث افزایش تفکر در کودک شویم. مثلا کودک می‌خواهد یک وسیله را در کیفش قرار دهد اما به خوبی جا نمی‌شود؛ وقتی از مادرش سوال می‌کند چطور این وسایل را در کیفم قرار دهم مادر خودش کیف را مرتب کرده و به او تحویل می‌دهد. این کار مناسب نیست.
12-تفکر انتقاد‌آمیز را به کودک یاد دهیم
یعنی نسبت به هر مسئله ای به نقاط قوت و یا ضعف آن توجه داشته باشد و بداند کاری 100% مثبت و خوب و یا 100% منفی نیست. کسانی پیشرفت می‌کنند که انتقادپذیر باشند و اشتباهات خودشان را قبول کنند. بهتر است این روحیه را در فرزند خود تقویت کنید.
13-به سلامت جسم و سلامت روان کودک اهمیت متقابل بدهیم
کم‌خونی یکی از عوامل مهم در ضعف یادگیری کودکان است و باید آن را مورد توجه قرار دهیم. کودکان شاد نیز کمتر به کم‌خونی و بیماری مبتلا می شوند.
14-اضطراب نابود کننده استعداد است
کودکان مضطرب هیچگاه قدرت به فعل رساندن توانمندی‌های خود را به طور کامل به دست نمی‌آورند. پس تمام تلاش خود را در سرکوب کردن عوامل استرس‌زا به کار گیریم.
15-خودمان نیز خلاق باشیم
خلاق بودن را از خودمان شروع کنیم مثلا می‌توانیم از وسایل مختلف کاربردهای متفاوتی داشته باشیم. وقتی آموزش را از خودمان شروع کنیم معمولا بهتر می‌توانیم آن را به دیگران نیز یاد بدهیم. برای مثال اگر پدر و مادر کتاب نمی‌خوانند و در خانه هیچ کتابی وجود ندارد چطور می‌شود استعداد نویسندگی کودکشان را کشف کنند؟
16-انتظارات واقع‌بینانه داشته باشید (نه کمال‌گرایانه)
انتظارات سطح بالایی داشته باشید، اما این انتظارات باید واقع بینانه باشند. پس از کارها و مسئولیت‌های کوچک شروع کنید و کم کم با توجه به زمینه کودکتان انتظارات را افزایش دهید. انتظارات بی‌جا و غیرواقعی باعث سرکوب شدن استعدادهای کودکان می‌شود.
17-توجه به پرورش حواس
محیطی را فراهم آورید که به لحاظ تحریکات حسی غنی باشد. اسباب و اثاثیه‌ای را در خانه قرار دهید که حواس کودک را تحریک می‌کنند، موادی از قبیل: نقاشی با انگشت، آلات موسیقی و عروسک های خیمه شب بازی. این کار باعث شکل گیری و رشد مهارت های عصبی حرکتی و در نتیجه باعث افزایش دقت کودک می شود.
18-محیط یادگیری باید مناسب باشد
کودکان معمولا ساعت های طولانی را در مدارس و یا مهدها می گذرانند. بنابراین باید محیط های آموزشی مناسبی را انتخاب کنیم مثل مهدها و یا مدارسی که به خلاقیت و یادگیری فعال توجه دارند. این مدارس معمولا بازدیدهای علمی بیشتر و توجه به نمره کمتر دارند. به خاطر همین والدین باید در انتخاب مهدکودک و مدارس بیشترین دقت را داشته باشند.
19-داستان‌گویی و تخیل‌پردازی را برای کودک فراموش نکنید
حتما سعی کنید قبل از خواب یک قصۀ مناسب با سن کودک برای او تعریف کنید. اگر داستان در ژانر فانتزی روایت می‌شود، بهتر است به کودکتان توضیح دهید که عناصر این داستان واقعی نیستند. حتی با توجه به سن کودک می‌توانید از او بخواهید ادامه داستان را خودش حدس بزند.
20-رشد استعداد نیاز به روحیه شاد و محیط شاد دارد
پس گاهی فقط با پرورش روحیه کودک و ایجاد فضای مناسب به صورت خود به خود می‌توان به ظهور استعدادها در کودکان کمک کرد.
21-سوگیری‌هایی جنسیتی را تشویق نکنید
برای کودک خود هم اسباببازیها و فعالیتهای زنانه و هم مردانه تدارک ببینید. جنسیت کودک عامل تعیین کننده در رشد استعداد نیست. معمولا سوگیری‌های جنسیتی در هر زمینه در کودکان اثرات مثبتی ندارد. مثل این می‌ماند که بگوییم خیاط لباس‌های زنانه حتما باید آقا باشد. اما اصلا اینطور نیست.
