کشیدن دندان عقل یک روش درمان نسبتاً ساده و رایج در دندانپزشکی است. این مطلب از گروه سلامت شادمگ به بررسی همه چیز درمورد کشیدن دندان عقل می پردازد تا بتوانید بهترین زمان جراحی دندان عقل را تخمین بزنید.
کشیدن دندان عقل
عوامل متعددی وجود دارد که تعیین می کند آیا ممکن است نیاز به کشیدن دندان عقل خود داشته باشید یا خیر، یکی از آنها درد مکرری است که ممکن است در ناحیه دندان عقل ایجاد شود. اگر نیاز به کشیدن دندان عقل دارید، بهتر است برای مشاوره و بررسی دقیق دندانپزشک به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید.
کشیدن دندان عقل نسبتاً سریع است و برای بهبودی زمان زیاد طول نمی‌کشد. در بیشتر موارد، در یک دوره حدود 2-5 روزه به طور کامل بهبود خواهید یافت. با این حال، قبل از اینکه هر نوع روش یا جراحی را در نظر بگیرید، اجازه دهید به برخی از سوالات مطرح شده در این زمینه بپردازیم. در پایان این مقاله، تصویر واضحی از برداشتن دندان عقل در بیهوشی خواهید داشت.
دندان عقل چیست؟
دندان ها از نوزادی تا بزرگسالی به نوبت و مرحله ای بیرون میزنند. ابتدا دندان های جلویی، بعد دندان های نیش، پس از آن آسیاب کوچک و آسیاب بزرگ و در آخر دندان های آسیاب بزرگ سوم که آنها را با عنوان دندان عقل می شناسیم. دندان عقل اغلب در حدود بیست سالگی بیرون میزند و عقبی ترین دندان در دهان است.
برخی دیگر هیچ مشکلی با دندان عقل خود ندارند و برخی دیگر با مشکلاتی مانند درد، عفونت و نهفتگی دندان عقل مواجه می شوند. برخی افراد هم به صورت مادرزادی دندان عقل ندارند.
به طور عادی برای اشخاص بالغ در فک بالای هر شخص دو دندان در انتهای سمت چپ و راست و آخرین دندان که اگر از میدلاین و دندان جلویی شروع به شمارش کنیم، دندان شماره 8 می باشد. برای فک پایین هم به همین شکل 2 دندان در انتهای سمت چپ و راست و در کل 4 دندان عقل وجود دارد.
انواع دندان عقل
دندان عقل می تواند به شکل رشدکرده، نیمه نهفته و یا کامل نهفته باشد و حتی ممکن است اصلا وجود نداشته یا حتی بیش از یک دندان عقل نهفته در هر سمت وجود داشته باشد. رشد دندان عقل احتیاج به وجود فضای کافی در استخوان فک دارد و در صورتی که فضای به اندازه در فک انسان نباشد، دندان به شکل نهفته یا نیمه نهفته خود را نشان می دهد.
گاهی به دلایلی از جمله دلایل ارثی، بیماری‌های دوران کودکی(کم خونی، راشیتیسم )، عدم هماهنگی رشد استخوان فک با اندازه دندان‌ها و … این دندان‌ها در داخل فک نهفته می‌مانند. همچنین ممکن است قسمتی از تاج آنها به طور ناقص در دهان ظاهر می‌شود، که در این صورت به آن دندان عقل نیمه نهفته گفته می‌شود. عدم وجود دندان عقل یک یا چند نمونه از hypodontia است.
دندان عقل نهفته
دندان های عقل نهفته می توانند در دراز مدت و بدون اطلاع خود بیمار مشکلات بسیاری برای بیماران ایجاد کنند که عقب انداختن کشیدن دندان می تواند عواقب غیر قابل برگشتی داشته باشد. دندان های نهفته دارای یک کیسه ی رویشی (فولیکول) اطراف خود می باشند که می تواند در گذر زمان به کیست ها یا تومور تغییر ماهیت دهند.
لذا به جراحی و خارج کردن دندان های عقل قبل از سن ۲۵ تا ۳۰ سالگی توصیه اکید شده است و به تعویق انداختن جراحی این دندان ها مشکلات زیادی را بوجود می آورند. کیست های بوجود آمده امکان رشد و از بین بردن قسمت قابل توجهی از استخوان فک را دارند.
دندان عقل نیمه نهفته
اغلب مسائل به وجود آمده در بیماران مربوط به دندان های نیمه نهفته است. در این دندان ها به دلیل گیرغذایی بین دندان و لثه ی پوشاننده و آسیب به لثه از سمت دندان مقابل بیشترین احتمال به وجود امدن مشکلاتی از قبیل آبسه و سلولیت وجود دارد. این دندان باعث تحت فشار دادن سایر دندان ها شده و به مرور زمان دندان های مجاور را نیز خراب می‌کند.
زمان رویش دندان عقل، درد شدیدی در ناحیه فک احساس می‌شود که همراه با سردرد و سرگیجه شدید است. دندان های عقل موجب پر شدن فضای فک و کج و اریب شدن دندان های مجاور می شود. در مواردی نیز دندان های عقل به استخوان فک فشار وارد می‌کند.
دلایل کشیدن دندان عقل
- پوسیدگی گسترده در کل دندان
- دندان های عفونی
- ارتودنسی کردن
- شکستگی دندان از ریشه
- دندان های نهفته در فک
- کاشتن پروتز های دندانی
- دندان‌های دارای ضایعات پاتولوژیک
- قبل از انجام رادیوتراپی (در مورد بیمارانی داراری تومور دهانی)
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنیم
دندان های عقل شما آخرین مجموعه دندان های آسیاب شما هستند که معمولاً در اکثر افراد بعد از سن 12 سالگی ظاهر می شوند. یک راه بسیار آسان برای فهمیدن اینکه آیا باید برای کشیدن دندان عقل با دندانپزشک وقت بگیرید، وجود دارد. اگر احساس درد در ناحیه دندان عقل دارید، به پزشک مراجعه کنید!
اگر نمی دانید که آیا دندان باید برداشته شود یا خیر، در ادامه چند حالت رایج آسیب های دهان و دندان مرتبط با دندان عقل وجود دارد که ممکن است منجر به جراحی شود.
دندان های ناسالم
بهداشت نامناسب دندان می تواند منجر به عواقب جبران ناپذیری شود. شایع ترین آنها پوسیدگی دندان و ایجاد حفره است. توصیه می شود دندان های عقلی که دیگر سالم نیستند را از طریق جراحی و یا کشیدن دندان عقل از دهان خارج کنید.
رشد ناقص
در برخی از بیماران، دندان عقل به طور کامل از فک خارج نمی شود، که به آن رویش جزئی یا ناقص می گویند. در چنین مواردی، حذف یا کشیدن دندان برای از بین بردن هر گونه احساس ناراحتی توصیه می شود.
عفونت دندان مولر پایین
یکی دیگر از دلایلی که باعث می شود کشیدن دندان عقل الزامی شود، ایجاد عفونت در ناحیه پشت مولر است. این عفونت ها می توانند منجر به عوارض متعددی از جمله بیماری لثه شوند. یک مشکل رایج مرتبط با این بیماری، تجربه درد در ناحیه عفونت است. در این مورد، کشیدن دندان عقل باعث تسکین آن می شود.
علت فشار در دندان عقل
ممکن است برایتان سوال شده باشد که اگر دندان ها رو به بالا رویش می کنند، پس چطور ممکن است که یک دندان به دندان کناری خود آسیب برساند؟ در پاسخ باید گفت که درست است که دندان ها به صورت عمودی رشد خواهند کرد، ولی این روند همیشه به این شکل نیست. در برخی حالت در دندان های معمولی رویش به صورت افقی رشد کنند.
این روال برای دندان های معمولی در برخی از موارد و برای دندان های عقل در اکثر موارد پیش خواهد آمد. حتی در صورتی که دندان عقل به طور کامل در نیامده باشد و در زیر لثه باقی مانده باشد، این فشار به دندان های دیگر وارد خواهد شد. در صورت بی توجهی به مسئله رویش دندان عقل ممکن است، ریشه دندان آسیاب دوم که از مهمترین دندان ها به شمار می رود، به مرور زمان تحلیل برود.
این اتفاق برای همه افرادی که دندان عقلشان روند رشد صحیحی ندارند رخ می دهد. بنابراین توصیه ما به شما این است که حتی اگر تصمیم ندارید این دندان مزاحم را بکشید و در شرایطی نیستید که خونریزی درون دهان خود را تحمل کنید، بهتر است حداقل با عکس برداری مرتب از این دندان روند رشد و بهتر است بگوییم انحراف آن را زیر نظر داشته باشید.
علت دردناک بودن درآمدن دندان عقل چیست؟
گاهی فضای کافی در فک وجود ندارد تا دندان عقل بتواند به طور کامل دربیاید و از لثه بیرون بزند، به همین دلیل دندان در بعضی موارد کج می‌شود. این کج شدن یا در راستای افقی است یا زاویه‌ای رو به یا به دور از دیگر دندان‌های آسیا دارد. اگر این انحراف درمان نشود، دندان نهفته به احتمال زیاد به دندان‌های کناری، استخوان فک و اعصاب آسیب میزند
مشکلات ناشی از دندان عقل نهفته
پوسیدگی دندان
پلاک و ذرات غذا اطراف بخش از لثه بیرون زده دندان عقل جمع می‌شود و به پوسیدگی دندان عقل و یا دندان‌های کناری منجر می‌شود.
ورم و درد لثه
دندان عقل کج یا کامل درنیامده زیستگاه باکتریها است و عفونت لثه‌های روی دندان را در پی دارد. این عفونت با درد، نفس بدبو، حرکت محدود فک و ورم همراه است.
به هم فشردگی دندان‌ها
دندان عقل هنگام درآمدن دندان کناری را فشار می‌دهد و باعث کج شدن آن می‌شود. به این ترتیب مشکل به هم فشردگی و نامرتبی دندان‌ها به وجود می‌آید که از آن با اصطلاح مال اکلوژن نیز یاد می‌کنند.
دندان نهفته و تشکیل کیست
تشکیل کیست یا تومور در اطراف این دندان مشکل شایعی است که به تخریب استخوان فک پیرامونی و دندان‌های مجاور می‌انجامد. درمان این عارضه‌ها عموماً پیچیده و گسترده است.
دلیل کشیدن دندان عقل
دندان عقل به شکلی غیرطبیعی، برای مثال مایل، کج یا چرخیده، از لثه بیرون میزند.
دندان عقل به دلیل کمبود فضا زیر خط لثه گیر می‌افتد.
عفونت ناشی از گیر کردن ذرات غذا، پلاک و باکتری موسوم به پری‌کورونیت، رخ می‌دهد.
نحوه روی هم آمدن دندان‌ها تغییر می‌کند و هم‌محوری فکها به هم می‌خورد.
چون دسترسی به دندان عقل درآمده دشوار است، بهداشت آن به خوبی رعایت نمی‌شود و دندان عقل خراب می‌شود.
عمق دندان عقل نهفته
عمق دندان عقل نهفته یا آسیای سوم نسبت به پلان اکلوزال عبارت است از:
کلاس A: در این حالت دندان در استخوان گیر نکرده است یا پلان اکلوزال دندان نهفته هم‌سطح با دندان کناری است.
B: هر گاه بخشی از محل اتصال سمان ـ مینا CEJ پایین‌تر از سطح استخوان باشد.
کلاسC: هر گاه دندان کاملاً مدفون در استخوان باشد یا پلان اکلوزال دندان نهفته نسبت به خط گردنی دندان مجاور در راس باشد.
کلاس 1: نسبت به لبه جلویی شاخه (راموس) وضعیت پیشین داشته باشد.
کلاس2: نصف تاج دندان با لبه جلویی راموس پوشیده شده باشد.
کلاس3: تاج دندان کاملاً با لبه جلویی راموس پوشیده شده باشد.
بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل
به طور معمول، دندان عقل اکثر مردم به صورت نیمه نهفته و یا نهفته باقی می ماند. معمولا فضای کافی برای قرار گرفتن تمام دندان ها وجود نداشته و به همین جهت دندان عقل نمی تواند به صورت کامل رشد کند. برخی از افراد تا مدت زمان زیادی با دندان عقل دچار مشکل نمی شوند و برخی دیگر باید سریعا برای کشیدن آن اقدام نمایند.
به همین دلیل زمان کشیدن دندان عقل، یکی از معیار های مهمی است که یک دندانپزشک خوب در نظر می گیرد. از جانب دندان عقل خود نگرانی نداشته باشید، اگر هر چند وقت یک بار برای چکاپ دندان های خود به مطب دندانپزشکی مراجعه داشته باشید، قبل از اینکه دندان عقل برایتان مشکل ساز شود، می توانید برای کشیدن آن اقدام کنید.
عوارض کشیدن دندان عقل در بزرگسالی و سالمندی
کسانی که در سنین بزرگسالی و حتی سالمندی می خواهند اقدام به کشیدن دندان عقل کنند، باید بدانند که در این سن ممکن است با عوارض زیر روبرو شوند:
ریشه های دندان عقل در سنین بالاتر قطعا قطورتر شده و همین باعث می شود تا کشیدن آن همراه با درد و رنج بیشتری باشد.
بعد از کشیدن دوران التیام یافتن دندان ها طولانی تر خواهد شد.
احتمالا چون دیر اقدام به کشیدن دندان نموده اید دندان های مجاور نیز دچار پوسیدگی شده اند.
در این حالت امکان فک جوش شدن نیز وجود دارد.
در افراد مسن تر حتی احتمال شکسته شدن استخوان در حین عمل جراحی نیز وجود دارد.
عوارض عدم کشیدن دندان عقل
همواره نکشیدن دندان عقل با عارضه همراه نمی باشد، اما در اکثر موارد بی توجهی به آن می تواند عوارضی برای فرد به همراه داشته باشد که عبارتند از:
- کیست دندان
- درد های زیاد از حد مفصل فک
- ازدحام دندان ها
- پوسیدگی دندان های مجاور
- بیماری ها و عفونت لثه
مراقبت های بعد از کشیدن دندان عقل
در صورتی که بعد از کشیدن دندان عقل، به خوبی به توصیه های دندانپزشک خود عمل کنید، دوره نقاهت خود را به راحتی و بدون عارضه ای پشت سر خواهید گذاشت. این نکات عبارتند از:
گاز استریل را حدود دو ساعت روی محل زخم نگه دارید.
بعد از برداشتن گاز استریل، فورا بستنی بخورید. توجه کنید که به هیچ عنوان آب دهان خود را خارج نکنید، زیرا سبب می شود تا خونریزی به راحتی بند نیاید.
برای کاهش تورم و التهاب تا 48 ساعت می توانید از کمپرس یخ روی فک خود استفاده نمایید و بعد از آن، از کمپرس گرم کمک بگیرید.
آنتی بیوتیک و دارو های مسکن تجویز شده توسط دندانپزشک خود را در زمان تعیین شده مصرف کنید.
شب اول مسواک نزنید. از شب دوم برای رعایت بهداشت دهان و دندان خود، دهان خود را با آب نمک بشویید و جز محل زخم، بقیه قسمت های دهان را مسواک کنید. توجه داشته باشید که اگر توجهی به بهداشت دهان و دندان خود نداشته باشید، محل زخم دچار عفونت شده و شما را دچار مشکلاتی می کند. بنابراین لازم است تا محل زخم را به خوبی شست و شو دهید.
نکته
از نی برای نوشیدن مایعات استفاده نکنید.
سعی کنید تا حدود 3 روز استراحت داشته باشید و سر خود را پایین نگه ندارید.
تا چند روز فعالیت های سنگین انجام ندهید.
تا چند روز از مصرف نوشیدنی ها و غذا های داغ اجتناب کنید.
محل زخم را با زبان لمس نکنید.
اگر درد بیش از یک هفته طول کشید، حتما با مطب دندانپزشکی تماس بگیرید.
کشیدن دندان عقل چه خطرات و عوارضی ممکن است داشته باشد؟
درد و ورم لثه و حفره دندان کشیده شده.
خونریزی که پس از ۲۴ ساعت متوقف نشده است.
درد در هنگام باز کردن فکها
کندی التیام زخم
صدمه دیدن ترمیم دندان های مجاور یا ریشه آنها
التهاب دردناکی به نام خشکی حفره دندان که در صورت کنده شدن زودتر از موعد لخته خون، روی می دهد.
بی حسی دهان و لبها پس از بر طرف شدن تاثیر بی حسی موضعی که ناشی از صدمه دیدن یا التهاب عصبهای فک است.
عوارض نادر عبارتند از موارد زیر:
بی حسی طولانی مدت یا ماندگار دهان یا لبها
شکستن فک در صورتی که دندان محکم به استخوان چسبیده باشد
سوراخ شدن سینوس در موارد دندان عقل بالا
از آنجایی که در هنگام جراحی کشیدن دندان عقل ممکن است باکتریها وارد جریان خون شوند، ممکن است در جایی از بدن عفونت ایجاد شود. کسانی که در مقابله با عفونت در بدن مشکل دارند پیش و پس از جراحی باید آنتی بیوتیک مصرف کنند. از جمله این افراد، کسانی که با نقص مادرزادی در قلب به دنیا آمده اند و کسانی که دریچه قلب مصنوعی دارند، می باشند.
