تاثیر موسیقی بر حافظه مثبت و شگفت‌انگیز است طوریکه همه ما در لحظات شاد و یا غمگین زندگی خود به سراغ موسیقی می‌رویم. گروه موفقیت شادمگ در این مطلب به اثرات فوق العاده موسیقی بر انسان و ذهن او اشاره کرده است.
تاثیر موسیقی بر حافظه و مغز
هر قوم و فرهنگی در طول تاریخ به نوعی با موسیقی سروکار داشته است و آن را به شیوه‌های مختلف و مختص به فرهنگشان در زندگی خود قرار داده‌اند. حتی قبایل دوره افتاده از سایر نقاط جهان نیز ملودی‌ها و موسیقی‌های خاصی را برای جشن گرفتن و یا انجام برخی آداب و رسوم خود داشته‌اند. مغز انسان با سابقه بیش از 55 هزار سال قرار گرفتن در معرض موسیقی به گونه‌ای تکامل یافته است که در زمان شنیدن فرکانس‌های صوتی، تغییرات مثبتی در فعل و انفعالات مغزش اتفاق می‌افتد.
تاثیرات موسیقی بر مغز بی‌شمار است و بدون آنکه بدانیم، در هنگام گوش دادن به موسیقی در حال تقویت و بهبود عملکرد مغز خود هستیم. تاثیر موسیقی بر نیمکره های مغز نیز به طور علمی مورد بررسی قرار گرفته است و محققان به این نتیجه رسیدند که افراد با گوش دادن به موسیقی می‌توانند نیم‌کره‌های مغز خود را برای یادگیری و تمرکز بهتر، تقویت کنند. موسیقی می‌تواند به روش‌های شگفت‌انگیز و باورنکردنی، تاثیرات ویژه‌ای بر مغز و بدن داشته باشد.
حتما تاکنون برایتان پیش آمده است که در هنگام گوش دادن به موسیقی به صورت ناخودآگاه انگشتان، سر، گردن و پای خود را به صورت هماهنگ با ریتم آهنگ تکان دهید. این فرمان از مغز شما به سایر اندام‌های بدنتان داده می‌شود که نشان‌دهنده تاثیرات موسیقی بر مغز است.
بنابراین همه ما بی آنکه بدانیم با گوش دادن به موسیقی می‌توانیم تاثیرات مثبت و خارق‌العاده‌ای بر مغز و بدن خود بر جای بگذاریم. «بهبود روحیه» یکی از بارزترین اثرات موسیقی بر مغز است که تمام افرادی که اهل شعر و موسیقی هستند، به آن واقفند. اما تاثیرات نهانی که موسیقی بر مغز و بدن ما می‌گذارد چیست؟ در این بخش به چندین تاثیر موسیقی بر مغز اشاره می‌کنیم.
موسیقی چه اثری روی ما می‌گذارد؟
۱. خاطرات را زنده میکند
موسیقی محرکی است که در بسیاری از رویدادهای زندگی ما وجود دارد؛ در تولد و عروسی موسیقی می‌شنویم و در مراسم عزاداری مرثیه‌های آهنگین. می‌توان گفت موسیقی در بسیاری از لحظات زندگی ما تنیده شده است و نواها و آهنگ‌‌هایی که در لحظات مختلف زندگی می‌شنویم سرنخ یادآوری این لحظات در آینده‌اند.
۲. حافظه گفتاری و تمرکز را تقویت میکند
پژوهش‌ها برای تاثیر موسیقی بر حافظه نشان داده‌اند که گوش‌دادن به موسیقی موردعلاقه به تقویت حافظه گفتاری و افزایش تمرکز کمک میکند. علاوه بر این، استرس یکی از مهم‌ترین عوامل فراموشی است و موسیقی می‌تواند با کاهش استرس به یادآوری اطلاعات کمک کند.
۳. بخش مهمی از شخصیت ما را شکل می‌دهد
احتمال اینکه در دوران میان‌سالی به موسیقی محبوب خود در دوران نوجوانی گوش کنید بیشتر از خواندن مجدد کتاب یا تماشای مجدد فیلم محبوبتان در آن دوران است. از آنجا که دوران نوجوانی یکی از مهم‌ترین دوره‌های شکل‌گیری شخصیت انسان است، می‌توان به ارتباط بین موسیقی و خاطرات مهم زندگی پی برد.
۴. به بروز احساسات کمک میکند
موسیقی راهی برای انتقال احساسات است. هر آهنگ می‌تواند مجموعه‌ای از احساسات را در ما ایجاد کند. گوش‌دادن به یک آهنگ و درگیرشدن با احساساتی که این آهنگ در ما ایجاد میکند فرایند یادآوری خاطرات، به‌ویژه خاطرات مثبت، و بیرون‌کشیدن آنها از قفسه‌های خاک‌گرفته حافظه را سرعت می‌بخشد.
۵. سبب بازیابی قدرت تکلم می‌شود
ناحیه چپ مغز انسان مربوط به سخن‌گفتن است. گاهی بر اثر سکته یا جراحات مغزی این ناحیه دچار آسیب می‌شود و انسان قدرت تکلم خود را از دست می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند آوازخواندن بازگشت قدرت تکلم این افراد را سرعت می‌بخشد، زیرا آوازخواندن به ناحیه راست مغز مربوط می‌شود و بیمار با آوازخواندن می‌تواند قدرت تکلم خود را به‌مرور بازیابد.
تاثیر موسیقی بر کودکان و کهنسالان
کودکان
تحقیقات تاثیر موسیقی بر حافظه نشان داده اند کودکانی که با موسیقی در ارتباط اند در مهارت های ریاضی، زبان و خواندن و همچنین مهارت های حرکتی عملکردی بهتر دارند. یادگیری موسیقی در سنین پایین قدرت انعطاف پذیری مغز را بالا می برد و به بهبود عملکرد کودکان کمک می کند.
یادگیری موسیقی تا پیش از 7 سالگی به گونه ای بهره وری مغز را افزایش می دهد که اثرات آن تا پایان عمر در مغز کودک باقی می ماند. موسیقی بر روابط اجتماعی کودکان نیز موثر است. کودکانی که با موسیقی در ارتباط بوده اند با دیگران بهتر ارتباط برقرار می کنند، روحیه شادتر و اعتماد به نفس بالاتری دارند.
سالمندان
مطالعات نشان داده سالمندانی که با موسیقی عجین هستند و به طور مثال آواز می خوانند یا همراه موسیقی می رقصند از سلامت روان بالاتری بهره می برند و با دیگران ارتباط بهتری برقرار می کنند. موسیقی در جلوگیری از ابتلا به بیماری هایی نظیر زوال عقل و آلزایمر نیز بسیار موثر است و مهارت های شناختی را بهبود می بخشد. سالمندانی که در کودکی یا جوانی با موسیقی ارتباط بهتری داشته اند ذهن انعطاف پذیرتری دارند و ضعف حافظه در آنها کمتر دیده می شود.
موسیقی چگونه به یادآوری خاطرات کمک میکند؟
۱. کاهش استرس
موسیقی برای درمان بسیاری از ناراحتی‌های روحی و جسمی توصیه می‌شود. استرس با ایجاد افکار منفی عملکرد مغز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و اجازه درست فکرکردن را از انسان می‌گیرد. بسیاری از مواقع استرس عامل اصلی بی‌انگیزگی برای انجام فعالیت‌هایی مثل مطالعه و ورزش است و موسیقی می‌تواند در این موقعیت‌های استرس‌زا شما را آرام کند.
۲. بهبود حال روحی تاثیر موسیقی بر حافظه
گوش‌دادن به موسیقی‌های شاد حال روحی شما را بهتر و شما را شاد میکند. با گوش‌کردن به موسیقی محبوب خود احساس بهتری پیدا می‌کنید. علاوه بر این، همراهی با ترانه و زمزمه‌کردن آن عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد.
۳. بازشدن فکر
با دنبال‌کردن ریتم آهنگ می‌توانید تمرکز خود را افزایش دهید. مغز ما با ریتمی مشخص و متناوب کار میکند. هنگام انجام کارهایی مثل مطالعه که به تمرکز نیاز دارند، با توجه‌کردن به ریتم موسیقی محبوبتان و تمرکز روی آن، حساب‌شده‌تر و با فکر بازتر عمل خواهید کرد.
۴. افزایش هوشیاری
برخی از سبک‌های موسیقی هوشیاری شما را افزایش می‌دهند و برای مغز انرژی‌زا هستند. آهنگ‌های این‌چنینی معمولا با ریتم آرام شروع می‌شوند و بعد سرعت می‌گیرند. متن این ترانه‌ها نیز معمولا شامل عبارات مثبت است. گوش‌دادن به این ترانه‌ها در شروع روز یا زمانی که احساس خستگی می‌کنید می‌تواند موتور مغز را روشن و حال شما را خوب کند.
۵. فراغت ذهن تاثیر موسیقی بر حافظه
زمانی را که به گوش‌دادن موسیقی محبوبتان اختصاص می‌دهید مثل پاداش و زمان استراحتی در نظر بگیرید که بعد از کار یا مطالعه به آن نیاز دارید. آرامش ذهن و تثبیت اطلاعات جدیدی که در طول کار کسب کرده‌اید از مزایای این استراحت‌های چنددقیقه‌ای هستند.
فواید و تاثیر موسیقی بر انسان
بهبود و تقویت حافظه
موسیقی توانایی بی‌نظیری در بهبود مکانیسم‌های حافظه دارد و به انسان کمک میکند تا خاطرات خود را از زمان کودکی تا به امروز به یاد بیاورد. البته این ویژگی تنها مختص به زمانی است که موسیقی خاصی که مربوط به یک رویداد خاص در گذشته است را می‌شنوید.
دلیل این امر آن است که مغز این خاطرات و احساسات را در خود ذخیره میکند و شما با گوش دادن آن موسیقی به صورت ناخودآگاه یاد آن خاطره هرچند قدیمی یا جدید می‌افتید. بنابراین با گوش دادن به موسیقی می‌توانید خاطرات قدیمی خود را با جزئیاتی باورنکردنی به یاد بیاورید.
قدرت موسیقی به قدری است که می‌تواند باعث بهبود زوال عقل و برخی مشکلات مربوط به حافظه یا بیماری آلزایمر شود. افرادی که دارای مشکلات حافظه هستند، می‌توانند موسیقی‌هایی که قبلا شنیده‌اند را با خود زمزمه کرده تا مغز خود را به فعالیت وادار کنند.
این کار باعث می‌شود تا فرد خاطرات و یا رویدادهایی که در گذشته و در هنگام شنیدن آن موسیقی یا ملودی رخ داده‌اند را به خاطر بیاورد. انجام این کار برای بهبود افرادی که به بیماری آلزایمر مبتلا هستند، بسیار موثر است و برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر نیز تمرینی مفید و کارآمد خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بیماری آلزایمر می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید.
بهبود تمرکز
تا به حال به این موضوع توجه کرده‌اید که وقتی آهنگ مورد علاقه شما پخش می‌شود چه اتفاقی در مغزتان می‌افتد؟ پخش موسیقی مورد علاقه شما باعث برانگیخته شدن احساساتتان شده و این امر منجر به تمرکز شما بر عناصر و جزئیات آهنگ می‌شود. دلیل این امر آن است که موسیقی از معدود موارد موجود در جهان است که به جای بخشی از مغز، کل مغز را تحریک میکند.
شما از طریق شیوه‌های مختلفی می‌توانید از این قابلیت موسیقی بهره‌مند شوید. برخی افراد از موسیقی برای پاک کردن ذهن خود در هنگام انجام مراقبه استفاده می‌کنند. برخی دیگر نیز در هنگام مطالعه و یا کار از موسیقی استفاده می‌کنند تا تمرکز بهتری برای فراگیری مطالب درسی و کاری خود داشته باشند. تاثیر موسیقی بر یادگیری نیز به صورت علمی ثابت شده است و انسان با گوش دادن به موسیقی می‌تواند میزان تمرکز خود را در هنگام یادگیری مباحث علمی افزایش دهد.
افزایش خلاقیت از تاثیر موسیقی بر حافظه
موسیقی اَمبینت (Ambient music) به بهبود و افزایش خلاقیت شخصی کمک بسیاری میکند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که صدای محیط اطراف تا حدود 70 دسی‌بل می‌تواند عملکرد افراد را در انجام کارهای خلاقانه، افزایش دهد. به خاطر داشته باشید که سطح موسیقی امبینت نباید بیشتر از 70 دسی‌بل باشد؛ زیرا افزایش میزان صدای موسیقی می‌تواند موجب حواس‌پرتی شود.
به طور کلی توصیه می‌شود که به جای کار کردن در یک اتاق آرام و بی سروصدا، سعی کنید در اتاقی که یک موسیقی آرام پخش می‌شود، کار کنید تا میزان بازدهی خود را چند برابر سازید. پخش شدن موسیقی با فعال کردن قسمت‌هایی از مغز که به شیوه‌های انتزاعی کار می‌کنند، موجب شکل‌گیری ایده‌های خلاقانه می‌شود.
افزایش نمرات IQ
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که کودکانی که مرتبا موسیقی گوش می‌دهند و یا سازهای موسیقی می‌نوازند، نسبت به کودکانی که در معرض موسیقی قرار نگرفته‌اند، ضریب هوشی (IQ) بالاتری دارند. بنابراین تاثیر موسیقی بر مغز کودکان در همان سال‌های اولیه و حتی از بدو تولد مشخص می‌شود و این تاثیرات در سنین بالاتر، مشهود خواهند بود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مفهوم ضریب هوشی می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید.
کمک به کنترل و تحمل درد
موسیقی می‌تواند نحوه درک محرک‌های جسمی را در هنگام تجربه مسائل و موقعیت‌های چالش برانگیز تغییر دهد. قدرت موسیقی به قدری است که با گوش دادن به آن می‌توانید دردهای مزمن خود را کنترل و تحمل کرده و در شرایط بحرانی نیز درد و رنج خود را مدیریت کنید.
حتی بیمارانی که در بیمارستان بستری هستند نیز با پخش موسیقی، احساس درد کمتری دارند و آستانه تحمل درد آنها به طرز چشمگیری افزایش پیدا میکند.
برای بهره‌مندی از این قابلیت موسیقی می‌توانید علاوه بر گوش دادن به آن، سعی کنید یکی از سازهای مورد علاقه خود را نیز بنوازید. تاثیر نواختن موسیقی بر مغز نیز بسیار زیاد است و افراد در هنگام نواختن سازهای مورد علاقه خود، احساس آرامش خاصی دارند که این امر تاثیر بسزایی در مدیریت درد انسان دارد.
شخصیت شناسی؛ تاثیر موسیقی بر حافظه
از تاثیرات دیگری که موسیقی بر مغز می‌گذارد این است که موسیقی‌هایی که گوش می‌دهیم، می‌توانند شخصیت ما را شکل دهند. موسیقی به ما کمک میکند تا شخصیت خود و اطرافیانمان را بهتر بشناسیم.
در یک مطالعه گسترده از افراد مختلف، مشخ ص شد که سلیقه موسیقیایی افراد با نوع شخصیت آنها مطابقت دارد. محققان و روانشناسان نیز بر این باورند که شخصیت انسان‌ها را می‌توان بر اساس موسیقی‌هایی که گوش می‌دهند تا حدی شناخت.
رفع استرس و نگرانی
گوش دادن به موسیقی مورد علاقه‌تان برای رفع استرس و نگرانی می‌تواند تاثیری به اندازه 30 دقیقه ماساژ برای رفع استرس داشته باشد. دلیل این امر آن است که در هنگام گوش دادن به موسیقی، جریان خون شما روان‌تر می‌شود و ذهن نیز می‌تواند تمام افکار منفی را از خود دور کند و به آرامش برسد.
زمانی که موسیقی مورد علاقه خود را گوش می‌دهید، ذهن شما به جای افکار منفی بر موسیقی تمرکز میکند و بدین ترتیب استرس و نگرانی از شما دور می‌شود.
آسان تر ساختن مشارکت در رویدادهای اجتماعی
از موسیقی اغلب در رویدادهای اجتماعی، مهمانی‌ها، عروسی‌ها و کنسرت‌ها استفاده می‌شود. پخش شدن موسیقی، امکان انجام فعالیت‌های اجتماعی و تعامل افراد با یکدیگر را فراهم میکند. افراد معمولا با اشتراک‌گذاری علایق و سلایق مشابه خود در موسیقی، می‌توانند بلافاصله با یکدیگر ارتباط دوستانه برقرار کنند.
داشتن ترجیحات موسیقی مشترک به ما کمک میکند تا بتوانیم با افراد غریبه، راحت‌تر ارتباط برقرار کنیم. بنابراین با پخش موسیقی در فضاهای عمومی و رویدادهای اجتماعی، برقراری ارتباط با دیگران بسیار آسان می‌شود. ارتباط با دیگران نیز روحیه افراد را بهبود می‌بخشد.
کمک به درمان بیماری های قلبی
بیماری قلبی یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در سراسر دنیا است. عوارض جانبی مرتبط با بیماری‌های قلبی، استرس و اضطراب است. مطالعات نشان می‌دهند که گوش دادن به اشکال مختلف موسیقی، اضطراب، استرس و سطح تنش را در بیماران قلبی به شدت کاهش می‌دهد.
فشارخون نیز یکی از عوامل اصلی و کلیدی ابتلا به بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود که با گوش دادن به موسیقی به طرز قابل توجهی کنترل خواهد شد. کنترل فشارخون و کاهش استرس، نقش بسزایی در پیشگیری و درمان بیماری‌های قلبی دارند. گوش دادن به موسیقی این امکان را بدون مصرف هیچگونه قرص و دارویی فراهم میکند.
کاهش استرس
تحقیقات تاثیر موسیقی بر حافظه نشان داده است که موسیقی نقش مثبتی بر روی سیستم عصبی خودمختار افراد دارد و در کاهش استرس موثر است. موسیقی ملایم می تواند فشارهای روانی را کاهش دهد هر چند نمی تواند استرس مزمن و شدید را درمان کند.
بهبود خواب تاثیر موسیقی بر حافظه
برای درمان بی خوابی می توان از گوش سپردن به موسیقی کلاسیک بهره برد. گوش دادن به موسیقی کلاسیک راهی مطمئن برای به خواب رفتن می باشد و حتی بیش از گوش دادن به کتاب های صوتی می تواند باعث بهبود خواب شود.
بهبود خلق
موسیقی شاد و مثبت تاثیر خوب و مثبتی بر حالات ما دارد. اگر به صورت آگاهانه به موسیقی برای بهتر شدن حال خود گوش فرا دهید تاثیر مثبت آن را شاهد خواهید بود.
افزایش انگیزه
اگر برای انجام کاری نیاز به محرکی قوی دارید حتما به موسیقی تند گوش دهید. موسیقی با ریتم تند باعث می شود شما فعالیت های خود اعم از ورزشی یا کاری را با سرعت بیشتری انجام دهید.
تاثیر بر لاغری
گوش دادن به موسیقی هنگام صرف غذا در محیطی با نور کم باعث می شود فرد با آرامش بیشتری غذا بخورد و همین مسئله باعث می شود غذای کمتری را در طول زمان بیشتری صرف نماید.
بهبود دهنده عملکرد شناختی
زمانیکه شما بر کاری تمرکز کرده اید پخش موسیقی در زمینه می تواند باعث بهبود عملکرد ذهنی شما شود. موسیقی با کیفیت باعث می شود سرعت پردازش مغز بالا رود و عملکرد مغز بهبود یابد.
