تمام افراد حداقل یکبار در زندگی شان استرس و اضطراب را تجره کرده اند، اما آیا تاثیر استرس بر بدن را هم می دانند؟ استرس علاوه بر این که بر روح و روان شما تاثیر میگذارد می تواند سبب بروز بیماری های شدید و خطرناک جسمی نیز شود. شادمگ تاثیر استرس بر بدن را برایتان شرح داده است.
تاثیر استرس بر بدن
تأثیر استرس بر معده از مهم ترین عوارض اضطراب بر بدن
استرس می‌تواند منجربه ترشح بیش‌ازحد برخی هورمون‌ها، افزایش سرعت تنفس و ضربان قلب شود؛ همه‌ی این موارد می‌توانند سیستم گوارشی شما را دچار اختلال کنند. همچنین به دلیل افزایش اسید معده، احتمال سوزش سر دل (رفلاکس اسید معده) بیشتر است. استرس سبب بروز زخم معده نمی‌شود؛ اما می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد و باعث فعال شدن زخم‌های موجود شود.
استرس همچنین می تواند بر نحوه‌ی حرکت غذا در دستگاه گوارش شما تأثیر بگذارد و منجر به اسهال یا یبوست شود. همچنین ممکن است به دنبال استرس مزمن تهوع، استفراغ یا درد معده را تجربه کنید.
تأثیر استرس بر روده
مغز و روده با هم در ارتباط هستند. در واقع، نورون‌های زیادی با روده مرتبطند. روده تا حدودی تحت کنترل سیستم عصبی مرکزی یا مغز و نخاع است. استرس می‌تواند سبب افزایش احساس درد، نفخ یا ناراحتی در روده‌ها شود. استرس همچنین می‌تواند بر سرعت حرکت غذا در بدن نیز تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات گوارشی مانند اسهال و یبوست شود. علاوه‌براین، استرس می‌تواند باعث اسپاسم ماهیچه‌ها در روده شود که می‌تواند دردناک باشد.
تأثیر استرس بر جنین
استرس مزمن می‌تواند برای جنین نیز مشکل‌آفرین باشد. استرس در دوران بارداری ممکن است بر رشد نوزاد در رحم و مدت‌زمان بارداری اثر مخرب داشته باشد. احتمال ابتلای نوزادان نارس به اختلالات رشد و یادگیری بیشتر است. نوزادان زودرس به‌احتمال‌زیاد در بزرگسالی به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و دیابت مبتلا خواهند شد.
علاوه بر این استرس و اضطراب در دوران بارداری می‌تواند خطر سقط جنین و به دنیا آوردن نوزاد با وزن کم را افزایش دهد. تاثیر استرس بر شیر مادر نیز بسیار زیاد است.
تأثیر استرس بر قلب
استرس مزمن یا مداوم که در مدت زمان طولانی تجربه شود می‌تواند به مشکلات طولانی‌مدت قلب و عروق بینجامد. درحقیقت استرس با افزایش دادن مداوم ضربان قلب و افزایش سطح هورمون‌های مضر مانند کورتیزول می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا، حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی را افزایش دهد.
علاوه براین استرس حاد تکرارشونده و استرس مزمن مداوم نیز ممکن است به التهاب در سیستم گردش خون، خصوصاً در عروق کرونر قلب منتهی شود. همچنین به نظر می‌رسد نحوه‌ی واکنش فرد به استرس می‌تواند بر سطح کلسترول تأثیر بگذارد.
تأثیر استرس بر بدن زنان و خون‌ریزی قاعدگی
هیپوتالاموس قسمتی از مغز است که چرخه‌ی قاعدگی شما را کنترل میکند. این بخش از مغز نسبت به عوامل خارجی مانند ورزش، خواب و استرس حساس است. درحالت‌طبیعی هیپوتالاموس مواد شیمیایی خاصی ترشح میکند که منجر به تنظیم سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن می‌شود.
بدن شما در شرایط استرس کورتیزول تولید میکند. بسته به اینکه بدن شما چگونه استرس را تحمل میکند، کورتیزول ممکن است منجر به تأخیر، کم شدن طول دوره یا حتی قطع شدن قاعدگی برای یک یا چند دوره شود.
علاوه‌براین، استرس می‌تواند علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را تشدید کند. این موضوع ممکن است منجر به خون‌ریزی شدید قاعدگی، حملات اضطرابی و دوره‌های افسردگی شود.
تأثیر استرس بر پوست
پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که استرس منجر به تشدید آکنه‌های پوستی می‌شود؛ هرچند مکانیسم عمل آن به درستی مشخص نیست. به‌نظر می‌رسد هورمون‌های استرس منجر به فعالیت بیشتر غدد چربی پوست می‌شوند؛ ترشح بیشتر چربی، با افزایش آکنه مرتبط است. از‌سوی‌دیگر، استرس منجر به ترشح فاکتورهای التهابی می‌شود که منجر به تشدید آکنه می‌شود.
تأثیر استرس بر مغز
هیپوکامپ (Hippocampus) بخشی از مغز است که با حافظه و احساسات در ارتباط است و به عنوان مرکز یادگیری مغز شناخته می‌شود. محققان دریافتند که در رویدادهای تنش‌زای اجتماعی، کورتیزول بر روی سلول‌های عصبی (نورون‌ها) تأثیر گذاشته و به دنبال آن اندازه‌ی هیپوکامپ کوچک می‌شود.
در یکی از آزمایشاتی که در این زمینه انجام شده است، موش‌های جوان را به مدت ۲۰ دقیقه در قفس با دو موش مسن‌تر قرار داده‌اند و در این مدت موش‌های جوان توسط موش‌های مسن مورد تهاجم قرار گرفته‌اند. بررسی موش‌های جوان نشان داد که سطح کورتیزول آن‌ها تا شش برابر بیشتر از موش‌هایی بود که برخورد اجتماعی استرس‌زا را تجربه نکرده بودند.
بررسی‌های بیشتر نشان داد یک هفته بعد از این آزمایش تعداد سلول‌های عصبی موش‌های جوان کاهش چشمگیری داشته است.
تأثیر استرس بر فشار خون
بدن در شرایط استرس‌زا هورمون بیشتری ترشح میکند. این هورمون‌ها باعث می‌شوند که فشار خون به‌طورموقت افزایش یابد، ضربان قلب سریع‌تر و رگ‌های خونی باریک‌تر شوند.
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد استرس به‌تنهایی سبب فشار خون مزمن می‌شود؛ اما واکنش‌های ناسالم به استرس می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا، حملات قلبی و سکته‌های مغزی را افزایش دهند. برخی از رفتارها با فشار خون بالاتر ارتباط دارند؛ مانند:
- سیگار کشیدن
- زیاده‌روی در نوشیدن الکل
- خوردن غذاهای ناسالم
تاثیر استرس بر بدن می‌تواند به شکل چشمگیری فشار خون را افزایش دهد؛ اما وقتی استرس از بین می‌رود، فشار خون به‌حالت عادی باز می‌گردد. بااین‌وجود، قرارگیری در شرایط استرس‌زا و افزایش مکرر فشار خون در طولانی‌مدت می‌تواند همانند فشار خون مزمن، به رگ‌های خونی، قلب و کلیه‌ها آسیب برساند.
تأثیر استرس بر بدن دیابتی‌ها
استرس به دو دلیل می‌تواند وضعیت بیماران دیابتی را بدتر کند. اولاً، استرس احتمال بروز رفتارهای خطرناک، مانند خوردن خوراکی‌های ناسالم و نوشیدن مشروبات الکلی را افزایش می‌دهد. دوماً، به نظر می‌رسد که استرس می‌تواند با ایجاد عدم تعادل هورمونی، سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ را نیز به‌طورمستقیم افزایش دهد.
تأثیر استرس بر چاقی
یکی از اثرات مخرب استرس بر بدن افراد، افزایش میل به غذا خوردن و ریزه‌خواری است. مصرف غذاهای پرچرب و شیرین می‌تواند به‌مرور سبب افزایش چربی بدن شود. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که هورمون کورتیزول ارتباط مستقیمی با اضافه‌وزن و سندرم متابولیک (اختلال سوخت‌وساز بدن) دارد.
به‌نظر می‌رسد هورمون کورتیزول و اضافه‌وزن ناشی از آن عمدتاً بر روی چربی‌های ناحیه‌ی شکم و باسن تأثیر بگذارد. متأسفانه این نوع چربی‌ها خطر بیشتری برای سلامتی دارند.
تأثیر استرس بر خواب
استرس می‌تواند باعث شود که هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول در بدن آزاد شوند. این هورمون‌ها ضربان قلب را افزایش می‌دهند و بدن را در وضعیت تنش نگه می‌دارند. این واکنش به عنوان واکنش جنگ یا گریز شناخته می‌شود و برای بقای انسان در مراحل اولیه‌ی تکامل حیاتی بوده است.
همان‌طور که از نام آن پیداست، واکنش جنگ یا گریز بدن را برای حمله آماده نگه می‌دارد و اغلب با افزایش ضربان قلب و قند خون همراه است. این شرایط می‌تواند منجر به بی‌خوابی یا کاهش کیفیت خواب شود.
امروزه مسائلی مانند مشکلات کاری یا مشکلات خانوادگی می‌توانند واکنش جنگ یا گریز را در افراد ایجاد کنند.
علائم استرس چیست ؟
مشکل در تمرکز
نگرانی و استرس باعث می‌شود تمرکز کردن روی یک موضوع خاص سخت شود. بسیاری از مردم از نداشتن تمرکز شکایت دارند. چرا که این مشکل زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند فرد را در محیط کاری و آموزشی با مشکلات مختلف مواجه کند.
بی قراری
هر فردی در طول زندگی خود ممکن است احساس بی‌قراری را تجربه کند، اما افراد مبتلا به استرس بیشتر از دیگران در معرض این مشکل قرار می‌گیرند. احساس بی‌قراری در بعضی از موقعیت‌ها تا حدودی طبیعی است، اما اگر آن‌قدر شدید باشد که قادر به حفظ عملکرد عادی خود نباشید باید حتما به روانشناس مراجعه کنید.
اختلال خواب
بین استرس و اختلال خواب یک رابطه دوطرفه وجود دارد. استرس بیش از حد روی کیفیت خواب تاثیر منفی دارد و برنامه خواب را مختل میکند. از سوی دیگر، کمبود خواب باعث تشدید استرس می‌شود. اختلالات خواب مانند بیدار شدن در نیمه‌شب، کابوس‌های شبانه و… از علائم استرس هستند.
خستگی
خستگی دلایل بسیار زیادی دارد. به عنوان مثال، می‌تواند از انجام کارهای سخت، مطالعه زیاد یا بیماری ناشی شود. اما اگر به نگرانی و ترس مربوط باشد، می‌توان آن را نشانه استرس دانست. استرس زیاد روی انرژی بدن تاثیر منفی دارد، چرا که میزان بسیاری از هورمون‌های کلیدی بدن را تغییر می‌دهد.
تغییر میل جنسی
بسیاری از افراد هنگام مواجهه با استرس تغییراتی را در میل جنسی خود تجربه می‌کنند. برای مثال، در یک مطالعه در مورد تاثیر همه‌گیری کووید-۱۹ (بیماری کرونا) بر سلامت باروری زنان، ۴۵ درصد شرکت‌کنندگان از کاهش میل جنسی به دلیل استرس شکایت داشتند.
افسردگی
بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که استرس مزمن احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد. در یک مطالعه روی ۸۱۶ زن مبتلا به افسردگی عمده مشخص شد که شروع افسردگی با استرس مرتبط است.
آکنه
کسانی که دائما استرس دارند، احتمالا بیشتر از دیگران دچار آکنه می‌شوند. چرا که هنگام استرس تمایل دارند صورت خود را لمس کنید که این می‌تواند به انتقال باکتری‌ها به صورت و ایجاد آکنه منجر شود. در یک مطالعه کوچک که روی ۲۲ دانشجو انجام شد، محققان شدت آکنه را قبل و در حین امتحان اندازه‌گیری کردند و به این نتیجه رسیدند که هنگام امتحان که استرس بیشتر می‌شود شدت آکنه هم افزایش می‌یابد.
سردرد تاثیر استرس بر بدن
استرس عضلات گردن و پوست سر را تحت فشار قرار می‌دهد و منقبض میکند که این باعث سردرد می‌شود. در یک مطالعه روی ۱۷۲ سرباز، ۶۷ درصد شرکت‌کنندگان گزارش کردند که سردرد آن‌ها به دلیل استرس ایجاد می‌شود.
درد مزمن
درد مزمن با سطوح بالای استرس و افزایش هورمون کورتیزول (هورمون استرس) مرتبط است. در یک مطالعه، محققان افراد مبتلا به کمردرد مزمن را با افراد سالم مقایسه کردند و به این نتیجه رسیدند که در افراد مبتلا به کمردرد سطح کورتیزول بالاتر است.
بیماری مکرر
اگر دائما بیمار می‌شوید، ممکن است استرس دلیل اصلی این مشکل باشد. استرس روی سیستم ایمنی بدن و توانایی آن برای مبارزه با بیماری‌ها تاثیر میگذارد و شما را نسبت به عفونت آسیب‌پذیر میکند. همچنین می‌تواند توانایی بدن را برای بهبود زخم‌ها کاهش دهد.
مشکلات گوارشی
دستگاه گوارش یکی از اولین اندام‌هایی است که علائم استرس را نشان می‌دهد. استرس فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک را افزایش می‌دهد که این موضوع باعث کند شدن فعالیت دستگاه گوارش می‌شود و خون‌رسانی به آن را مختل میکند. در نتیجه، ممکن است مشکلاتی مانند سوزش سر دل، حالت تهوع و نفخ را تجربه کنید.
استرس به ویژه روی کسانی تاثیر میگذارد که به اختلالات دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا بیماری التهابی روده (IBD) مبتلا هستند.
تغییر اشتها و وزن
تغییر اشتها یکی از رایج‌ترین علائم استرس است. هنگام استرس ممکن است اشتهای خود را از دست بدهید یا بدون اینکه متوجه شوید پرخوری کنید. تغییر اشتها می‌تواند روی وزن تاثیر داشته باشد و به نوسان آن منجر شود.
تپش قلب تاثیر استرس بر بدن
چند مطالعه نشان داده‌اند که تپش قلب از علائم استرس ناگهانی است. رویدادهای استرس‌زا ترشح آدرنالین را در بدن افزایش می‌دهند. آدرنالین هورمونی است که به طور موقت فشار خون را بالا می‌برد و باعث تندتر شدن ضربان قلب می‌شود.
تعریق
عرق کردن یکی از فعالیت‌های طبیعی بدن است، اما تعریق بیش از حد می‌تواند آزاردهنده باشد. وقتی یک موقعیت استرس‌زا را تجربه می‌کنید، آدرنالین بیشتری در بدن ترشح می‌شود. این هورمون نه تنها فشار خون و ضربان قلب را افزایش می‌دهد، بلکه باعث تعریق می‌شود. همان‌طور که بدن به اضطراب یا استرس واکنش نشان می‌دهد، عرق از زیر بغل، کشاله ران و پوست سر آزاد می‌شود.
ریزش مو
به طور طبیعی، در طول روز تقریبا ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو از دست می‌دهید. اما اگر تعداد تار موهای از دست‌رفته بیشتر باشد، باید به برهم خوردن تعادل هورمون‌ها مشکوک شوید. وقتی استرس دارید، افزایش کورتیزول باعث مهار هورمون‌های تیروئید و تخمدان می‌شود. در نتیجه، رشد مو تحت تاثیر قرار می‌گیرد و دچار ریزش مو می‌شوید.
از سوی دیگر، استرس می‌تواند باعث تریکوتیلومانیا (اختلال کندن مو) شود. افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا به صورت غیرارادی و کنترل‌ناپذیر موهای سر، ابرو یا سایر نواحی بدن خود را می‌کشند.
درد قفسه سینه
درد قفسه سینه هم می‌تواند یکی از علائم استرس باشد. در حقیقت، بسیاری از کسانی که با درد قفسه سینه به اورژانس مراجعه می‌کنند، به دلیل استرس به این مشکل مبتلا شده‌اند. بین درد قفسه سینه و استرس یک رابطه دوطرفه وجود دارد. استرس باعث درد قفسه سینه می‌شود و ترسناک بودن این درد می‌تواند استرس را افزایش دهد.
ذکر این نکته ضروری است که درد قفسه سینه یک علامت جدی محسوب می‌شود و به همین دلیل همیشه لازم است در مورد آن با پزشک صحبت کنید.
استرس چگونه بر سیستم ایمنی بدن تاثیر دارد ؟
با بروز رویدادهایی که توانایی مقابله و کنار آمدن با آن را نداریم دچار استرس در سطح وسیعی می شویم و در چنین شرایطی بدن هورمون استرس یا همان کورتیزول (CORTISOl) ترشح می کند، ترشح مقطعی کورتیزول یکی از کارکرد های طبیعی بدن انسان ها است که مزایای چون کاهش التهاب و کم کردن استرس را دارد اما اگر در طولانی مدت قرار بر ترشح کورتیزول باشد بدن به ترشح آن وابسته می شود و تاثیر معکوس دارد و در بیشتر مواقع به استرس بیشتر دامن می زند.
فراموش نکنید که استرس عامل 90 درصد از بیماری ها و اختلالات همانند سرطان و … می باشد که با کاهش تعداد سلول های سفید و نگهبانان بدن بخصوص همان هایی که سلول های سرطانی را از بین می برند باعث بالا رفتن میزان این تومورها در بدن و افزایش عفونت در بدن می شود یکی دیگر از اثرات استرس بر بدن کاهش سطح لنفوسیتا است هرچه سطح لنفوسیتا در بدن ما کاهش پیدا کند بدن در مقابل ویروس، سرماخوردگی و تبخال ها و … ضعیف تر می شود.
استرس در سطح وسیع بطور صد در صد شما را دچار اضطراب و افسردگی شدید می کند، التهابات و اختلالات ناشی از استرس باعث کم شدن ایمنی بدن می شود و در طولانی مدت بدن بقدری ضعیف می شود که با کوچکترین بیماری درگیر می شود.
اما استرس به غیر از تاثیر مستقیم یکسری تاثیرات غیر مستقیم دارد که شامل : بروز رفتارهای ناسالم، استعمال دخانیات، مصرف نوشیدنی های الکلی، کاهش فعالیت های ورزشی و تغذیه ی ناسالم و … می شود که این عوامل خود باعث پایین آمدن سیستم ایمنی بدن هستند.
درمان خانگی استرس
از آنجایی‌که عوارض استرس می‌تواند تاثیرات منفی بر روی ظاهر و جسم ما داشته باشد و همچنین روح را آزرده کند؛ حتماً باید برای درمان استرس اقدامی انجام دهیم. در درمان خانگی استرس، اولین قدم، تشخیص دلایل استرس است. بیشترین دلایل ما برای داشتن استرس و اضطراب در زندگی روزمره، به عوامل درونی بر می‌گردند، به همین دلیل لازم است برای مقابله با استرس خود را قوی‌تر کند و آرامش را به‌دست آورید. راهکارهای زیر به عنوان درمان خانگی استرس به شما کمک می‌کنند:
- برای خود تشویق و جایزه در نظر بگیرید.
- با راه‌های افزایش اعتماد به نفس آشنا شوید و آن را در خود را بهبود ببخشید.
- وضعیت زندگی معنوی خود را بهتر کنید و ارتباط بیشتری با خدا داشته باشید.
- ساعت خواب خود را منظم کنید و به مقدار کافی بخوابید.
- غذای رژیمی سالم برای کم کردن محرک‌های استرس‌زا در بدن به شما کمک می کند.
- ورزش کردن به مدت حداقل ۳۰ دقیقه و ۳ بار در هفته، می‌تواند به شما در کاهش استرس کمک نماید.
- برای خود زمان‌های استراحت و تعطیلات در نظر بگیرید و در این مدت به مسائل کاری فکر نکنید.
- با احساسات خود کنار بیاید و آن‌ها را بیان کنید.
- برنامه روزانه خود را منظم نمایید و از یک دفترچه برای یادداشت کارهای روزانه استفاده کنید.
- انعطاف پذیری خود را افزایش دهید و به جای پیش‌بینی کردن مسائل غیر قابل کنترل، سعی کنید خود را با شرایط وفق دهید.
- بیشتر اهداف کوتاه‌مدت برای خود تعیین کنید و مسیر رسیدن به آن‌ها را با جزئیات برای خود ترسیم کنید.
- با محدودیت‌های خود آشنا شوید و قدرت نه گفتن را در خود افزایش دهید.
علت استرس
استرس در نتیجه اتفاقات مختلفی در زندگی همه ما بروز میکند. برخی از مهمترین علل استرس عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض فشارهای روحی و روانی
- مواجه با تغییرات بزرگ در زندگی
- نگرانی در مورد چیزهای مختلف
- نداشتن کنترل زیاد یا عدم کنترل بر نتیجه یک رخداد
- داشتن مسئولیت‌هایی که به نظر شما طاقت‌فرسا هستند
- عدم وجود کار، فعالیت یا تغییرات کافی در زندگی
- عدم اطمینان کافی در زندگی
در ضمن توجه داشته باشید که هرچند عوامل مختلف باعث ایجاد استرس در شما می‌شوند، اما استرس ممکن است ناشی از تجمع فشارهای کوچک باشد. در این صورت ممکن است تشخیص اینکه چه چیزی باعث استرس شما شده است یا توضیح دادن آن برای دیگران، برای شما دشوارتر باشد.
عواقب استرس طولانی مدت چیست ؟
گاهی کمی استرس چیزی نیست که نگران آن باشید. اما استرس مزمن مداوم می‌تواند باعث ایجاد یا بدتر شدن بسیاری از مشکلات سلامتی شود، از جمله:
- مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیتی
- بیماری های قلبی عروقی، از جمله بیماری قلبی، فشار خون بالا، ریتم غیرطبیعی قلب، حملات قلبی و سکته مغزی
- چاقی و سایر اختلالات خوردن
- مشکلات قاعدگی
- اختلالات جنسی مانند ناتوانی جنسی و انزال زودرس در مردان و کاهش میل جنسی در مردان و زنان
- مشکلات پوست و مو، مانند آکنه، پسوریازیس و اگزما و ریزش موی دائمی
- مشکلات گوارشی، مانند GERD، گاستریت، کولیت اولسراتیو و روده تحریک پذیر
