گنبد نمگی جاشک بوشهر یکی از جاهای دیدنی این استان و بزرگترین، فعال‌ترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه است. گروه سفر شادمگ به شما پیشنهاد میکند که در سفر به بوشهر دیدن این طبیعت زیبا را از دست ندهید.
معرفی گنبد نمکی جاشک
گنبد نمکی جاشک که با نام‌های کوه نمک جاشک و گنبد نمکی دشتی نیز شناخته می‌شود، ناحیه وسیع و مرتفعی در کوه جاشک است. این گنبد از بزرگترین، فعال‌ترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه به شمار می‌آید و به‌عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان بوشهر، در سال ۱۳۸۸ به ثبت رسید.
کوه نمک با دارا بودن چشم‌اندازهای زیبای زمین‌شناسی، انواع سنگ‌های مختلف، غارهای طبیعی و طبیعت بکر درون آن‌ها، آبشارکوه‌ها و آویزه‌های نمکی نه‌تنها چشم هر بیننده‌ای را می‌نوازد، بلکه بهترین محل برای محققان علاقه‌مند به علم زمین‌شناسی است. رنگ سفید نمک‌های طعام گنبد به منطقه جلوه‌ای زیبا بخشیده است، به‌نحوی که از جاده خورموج دیر به‌صورت یک کوه برفی زیبا در بخش شرقی دشت برهنه ظاهر می‌شود.
گنبد نمکی جاشک کجاست؟
گنبد نمکی جاشک از جاهای دیدنی استان بوشهر است و در بخش‌های کاکی و بردخون، حدفاصل دو شهرستان دشتی و دیر واقع شده است و شرق روستای گنخک، در شهرستان دشتی و شمال روستای جاشک، در شهرستان دیر قرار دارد. این گنبد نمکی در دل کوه جاشک، در نزدیکی انتهای شمالی آن، جا خوش کرده است و مرتفع‌ترین قسمت کوه را تشکیل می‌دهد. غرب آن روستای گنخک، شرق آن روستای کردلان و شمال‌شرقی آن روستای درویشی (شهرستان دشتی) و جنوب آن روستای جاشک قرار دارد.
آدرس: استان بوشهر، ۱۴۴ کیلومتری شهر بوشهر، مابین شهرهای دیر و خورموج
موقعیت قرار گیری گنبد نمگی جاشک
استان بوشهر در فاصله ۶۴ کیلومتری جنوب شهر خورموج مرکز شهرستان دشتی و در ۱۴۴ کیلومتری جنوب شرقی مرکز استان محل قرار گیری گنبد نمکی جاشک می باشد. وسعت گنبد در حدود سه هزار و ۶۶۶ هکتار است. ارتفاع این گنبد نمکی ۱۴۹۰ متر و حداقل ارتفاع از سطح دریا نیز ۷۰ متراست.
تشکیل این گنبد منحصر به فرد شمال غربی به جنوب شرقی است و از سمت غرب به روستای گنخک و روستای جاشک کشیده شده و از سمت شرق از روستای باغان تا روستای درویشی ادامه دارد. این کوه ۱۲ کیلومتر طول و ۴.۵ کیلومتر عرض دارد.
موقعیت ویژه این گنبد موجب شوری آب رودخانه مند گشته است و تنها عامل نامطلوب آن برای منطقه می باشد. راه دسترسی به گنبد از سمت غرب آن از فاصله سه کیلومتری از روستای گنخک از طریق جاده خاکی معدن قدیمی سنگ نمک که در منطقه فعالیت می کرده است و فاصله از راه اصلی تا محل پارک خودرو شش کیلومتر است.
این کوه متعلق به دوران اول زمین شناسی است و به دلیل صعب العبور بودن منطقه شناخت کامل نسبت به مسیرها دسترسی داخلی وجود ندارد. سعی شده تا حد ممکن برنامه های مناسبی برای استفاده گروه های مختلف از جمله محققان، کوه نوردان، مستند سازان، طبیعت گران و دیگر علاقه مندان در آن برگزار شود.
دسترسی به گنبد نمکی جاشک
از بوشهر وارد جاده بوشهر-برازجان شوید و در محل چغادک، مسیر خود را سمت بزرگراه اهرم-چغادک کج کنید. در این مسیر برانید تا به خورموج برسید. از خورموج نیز عبور کنید. پس از ۵۰ کیلومتر به روستای گنخک خواهید رسید. همچنان پیش بروید. پس از سه کیلومتر از گنخک، میان دو روستای گنخک و جاشک، جاده‌ای فرعی و خاکی وجود دارد.
این جاده به معدن قدیمی نمکی که پیشتر در منطقه فعال بود، تعلق داشته است. در ابتدای راه محیط بانی قرار دارد. با ادامه در همین مسیر، از سمت غرب جاشک وارد خواهید شد. برای دسترسی از سمت شرق نیز، در جاده اصلی، بعد از پل روستای کردلان وارد جاده‌ای خاکی شوید. این جاده شما را به کوهپایه‌های گنبد نمگی جاشک می‌رساند.
بزرگ ترین گنبد نمک خاورمیانه
پدیده منحصر به فرد گنبد نمک خاورمیانه توانسته است عنوان بزرگ ترین گنبد نمکی خاورمیانه را از آن خود کند. در سفر به جاشک علاوه بر گنبد نمکی شما می توانید یخچال های نمکی یا نمک چال ها، آبشارهای نمکی، غارهای نمکی، نمک های رنگین، چشمه های نمکی و دره گل کلم را ببینید.
شکل ظاهری عجیب این گنبد موجب شده از قدیم افسانه های زیادی در مورد آن در بین مردم منطقه نقل شود، برخی می گویند این پدیده ناشی از یک نفرین افسانه ای است و این گنبد نمکی در اثر یک نفرین بزرگ شکل گرفته و یا این گنبد محل حکومت و زندگی دیو بوده و وی را از آسیب در امان نگه می داشته است. البته پدیده طبیعی در میان گنبد به دلیل فرسایش به وجود آمده که دودکش جن نام دارد.
ویژگی‌های گنبد نمکی جاشک
گنبد نمگی جاشک ۱۲ کیلومتر درازا و ۴.۵ کیلومتر پهنا دارد. وسعت گنبد حدود ۳۶۶۶ هکتار و ارتفاع قله آن ۱۳۵۰ متر از سطح دریا است. موقعیت خاص گنبد نمکی جاشک که باعث شوری آب رودخانه مند می‌شود، شاید تنها عامل زیان‌رسان به منطقه باشد.
رودخانه تا قبل از روستای باغان شیرین و قابل شرب و استفاده کشاورزی است؛ اما پس از عبور از کنار گنبد و دور زدن آن، آب رودخانه با درصد زیادی شوری همراه می‌شود. در فصل پربارش، آب رودخانه سطح دشت‌های چغاپور و دشتی را فرامی‌گیرد و بهعلت تبخیر زیاد، نمک روی سطح خاک باقی می‌ماند و باعث شوری زمین‌های منطقه می‌شود.
منطقه جاشک کوهستانی محسوب می‌شود و بهعلت شرایط خاص توپوگرافی و اقلیمی، فاقد هرگونه چشمه‌های آب شیرین، آبشخور و چاه است. تنها غارهای نمکی و چشمه‌های نمکی به تعداد فراوان در آن واقع شده‌اند. بخش‌هایی از گنبد که نمک دارد، فاقد هرگونه پوشش گیاهی هستند.
البته بیشتر لایه‌های سازنده کوه آهکی است که از میان کوه نمک سربرآورده و از پوشش گیاهی بسیار خوبی برخوردار است. در دامنه‌های کوه نیز گیاهان مقاوم به شوری مشاهده می‌شود. در کل پوشش گیاهی منطقه شامل گون، گیشدار و قیچ است که در فصل زمستان و بهار، انواع گیاهان یک‌ساله سطح زمین را می‌پوشاند و زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. همچنین در دره‌هایی که از نمک‌زارهای نمکی در امان مانده‌اند، درختچه‌های کنار و اشک به‌وفور دیده می‌شود.
افسانه‌های گنبد نمکی جاشک
دو افسانه جالب درباره گنبد نمگی جاشک وجود دارد:
برخی این پدیده را نتیجه نوعی نفرین می‌دانند. طبق باور برخی، در گذشته‌های، بزهایی با شیرهای خوشمزه در این منطقه زندگی می‌کردند. لذیذ بودن شیرهای بزها، زنان را وسوسه می‌کرد که آن‌ها را بدوشند. هرکدام از زنان که اقدام به دوشیدن بزی می‌کرد، با همان بز به سنگ بدل می‌شد. بدین‌ترتیب زنان و بزها به سنگ تبدیل شدند و گنبد نمکی جاشک شکل گرفت.
برخی دیگر نیز باور دارند که این مکان محل زندگی یک دیو بوده و از او محافظت می‌کرده است.
در سفر به جاشک از چه جاهایی دیدن کنیم؟
علاوه بر گنبد نمگی جاشک ، جاشک میزبان آبشارهای نمکی، یخچال‌های نمکی، غارهای نمکی و چشمه‌های نمکی است. از تماشای این همه جاذبه با نمک، قطعا سر ذوق خواهید آمد. نمای این پدیده‌های نمکی از دور شبیه به کوهستان‌های برفی در دل دشتی فراخ است. بازی آفتاب لابلای قندیل‌های نمک طعام که به رنگ سفید شفاف است، تلالوهای بی‌نظیری را به وجود می‌آورد که تا پیش از این هرگز ندیده بودید.
وارد غارها شوید و از تماشای استلاگمیت‌ها و استلاکتیت‌های نمکی لذت ببرید. بلورهای زیبای نمک در کنار رنگ‌های متنوع کانی‌ها، جلوه‌های بی‌بدیلی را به وجود آورده‌اند که قطعا برایتان جذاب خواهد بود.
نمک‌های صنعتی گنبد نمکی جاشک با تنوع رنگی زرد، قهوه‌ای، قرمز، سیاه، نارنجی و سفید، زیبایی این پدیده طبیعی را دو چندان کرده‌اند.
منطقه جاشک به سبب خشکی و کم آبی و خاک نامناسب از نظر پوشش گیاهی غنی نیست. بنابراین گنبد نمکی، چنان نگینی بر سینه عریان این دشت می‌درخشد. البته گونه گیاهی مقاوم به شوری و گرما نظیر کلخونگ، گون، خارشتر، کهور، گز و کنار را به راحتی می‌توانید در حوالی گنبد نمکی جاشک پیدا کنید.
ضمنا اگر صبور باشید و شجاع، می‌توانید انواع خزندگان را در این منطقه تماشا کنید. اگر شانس یارتان باشد چه بسا با بز، قوچ، آهو، روباه و کل هم چشم در چشم شوید! ارتفاعات گنبد و لابلای قندیل‌های غار، مکان امنی برای لانه‌سازی پرستوها، سهره‌ها، نیهو و باقرقره است.
دره گل کلم
دره گل کلم را فراموش نکنید. یک دره زیبا که بلورهای نمک آن به شکل گل کلم هستند و به نحوی کنار هم چیده شده‌اند که گمان می‌کنید با یک مزرعه پر از سبزیجات مواجهید.
یادتان باشد که این منطقه از جاشک به سبب ثبت به‌عنوان اثر طبیعی ملی، کاملا بکر و دست‌نخورده باقی مانده است، بنابراین فاقد هرگونه امکانات رفاهی اعم از غذاخوری و سرویس بهداشتی است.
گنبدهای نمکی مهم ایران
علاوه بر بوشهر ، در ایران گنبدهای نمکی متعددی وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و دارای مناظر طبیعی خاص و جذابی هستند. گنبدهای نمکی قم، جزیره هرمز، جزیره ابوموسی، مادر در درگز هرمزگان، قشم، کنارسیاه فیروزآباد، گنبد نمکی جهانی فیروزآباد، کرموستج در لارستان، گچین، سمنان، نهند و هکان در سیمکانِ جهرم نمونه‌ای از گنبدهای نمکی ایران هستند.
بهترین زمان بازدید از گنبد نمکی جاشک
سفر به مناطق جنوبی کشور در فصول گرم سال، به‌دلیل وجود رطوبت و دمای بالای هوا توصیه نمی‌شود. بهترین زمان بازدید از گنبد نمکی جاشک نیمه دوم پاییز تا اواخر زمستان است.
اقامت در سفر به گنبد نمگی جاشک
اگر قصد دارید شب را در نزدیکی گنبد نمکی جاشک بمانید، خوشبختانه یک اقامتگاه بوم‌گردی در فاصله چند کیلومتری از آن وجود دارد. اقامتگاه بوم‌گردی جاشک دارای هشت واحد اقامتی است که سرویس‌های بهداشتی و حمام میان آن‌ها به‌صورت اشتراکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین امکان سفارش غذا وجود دارد.
نکات بازدید از گنبد نمکی جاشک
- توصیه می‌کنیم برای بازدید از راهنما کمک بگیرید.
- همراه خود وسایل ضروری نظیر آب آشامیدنی، خوراکی‌های خشک، کفش مناسب، کلاه آفتابگیر، کمک‌های اولیه و… همراه داشته باشید.
- از کندن بلورهای نمکی و به یادگار بردن قطعه‌ای از این پدیده ارزشمند جدا خودداری کنید. چراکه با این کار حیات گنبد نمکی را به خطر می‌اندازید.
- از ریختن زباله بپرهیزید و با همراه داشتن پاکت، زباله‌ها را همراه خود از منطقه خارج کنید.
- در سفر به نواحی مختلف ایران، به باورها و فرهنگ بومی مردم منطقه احترام بگذارید.
- با خرید از محصولات محلی و اقامت در اقامتگاه‌های بوم‌گردی، در رونق اقتصادی منطقه موثر باشید.
گنبدهای نمکی ایران کدامند؟
گنبدهای نمکی قم، جزیره هرمز، جزیره ابوموسی، مادر در درگز هرمزگان، قشم، کنارسیاه فیروزآباد، گنبد نمکی جهانی فیروزآباد، کرموستج در لارستان، گچین، سمنان، نهند و هکان در سیمکانِ جهرم
چه افسانه هایی در مورد گنبد نمکی جاشک وجود دارد؟
برخی می گویند این پدیده ناشی از یک نفرین افسانه ای است و این گنبد نمکی در اثر یک نفرین بزرگ شکل گرفته و یا این گنبد محل حکومت و زندگی دیو بوده و وی را از آسیب در امان نگه می داشته است.
