جاهای دیدنی کردستان قطعا یکی از زیباترین و بکرترین مناطق خوش آب و هوا و جذاب ایران است که نباید خودتان را از دیدن این طبیعت محروم کنید. اگر در ایام نوروز و بهار قصد مسافرت دارید می توانید این طبیعت بهشتی را در لیست خود قرار دهید. با شادمگ همراه شوید.
کردستان کجاست؟
استان کردستان یکی از استان‌های ایران است که مرکز آن شهرستان سنندج است. کردستان در بخش غربی کشور قرار گرفته و استان‌های اطراف آن از شمال آذربایجان غربی، از شمال شرقی زنجان، از جنوب شرقی همدان و از جنوب کرمانشاه هستند. استان کردستان با کشور عراق هم‌مرز بوده و عراق در قسمت غربی استان کردستان واقع شده است.
کوتاه در مورد استان کردستان
استان کردستان در غرب ایران قرار گرفته است. مرکز کردستان سنندج است و با استان‌های آذربایجان غربی، زنجان، کرمانشاه و کشور عراق همسایه است.
استان کردستان در دامنه‌ها و دشت‌های سلسله کوه‌های زاگرس قرار گرفته و همین، طبیعت این استان را تحت تاثیر قرار داده و بخشی از منظره‌های زیبای این استان مدیون زاگرس است. جاذبه‌های طبیعی تنها عامل گیرایی این استان نیست و جاذبه‌های تاریخی هم در جای‌جای این استان دیده می‌شوند. با زیباترین جاهای دیدنی کردستان بیشتر آشنا شوید.
مسیر دسترسی به کردستان از تهران
مسیر تهران به سنندج 488 کیلومتر بوده و این سفر 5 ساعت و 38 دقیقه طول می‌کشد. برای رفتن به سنندج باید ابتدا وارد آزادراه شهید قاسم سلیمانی شده و سپس وارد آزادراه ساوه-همدان شوید. آزادراه همدان-ساوه را تا انتها برانید تا وارد آزادراه قزوین-همدان شوید.
در ادامه نیز وارد بزرگراه امام رضا شده و سپس بلوار سردار حسین همدانی شوید. از بلوار سردار همدانی وارد بلوار آیت‌الله نجفی شده و سپس وارد بلوار ارتش شوید. از بلوار ارتش وارد بزرگراه همدان-کرمانشاه شده و سپس وارد بزرگراه همدان-قروه شوید. بزرگراه همدان-قروه-سنندج را انتها برانید تا وارد سنندج شوید.
جاهای دیدنی سنندج
جاهای دیدنی سنندج بسیارند که قرار است در ادامه به طور کامل به بررسی آن‌ها بپردازیم. در هر مورد به معرفی کلی و ارائه آدرس خواهیم پرداخت.
مسجد جامع سنندج
مسجد جامع سنندج دیگر جاذبه تاریخی این استان است که جزو آثار به‌جامانده از دوران قاجار است. گفته می‌شود این مسجد در دوران فتحعلی شاه قاجار و به دستور والی کردستان ساخته شده است. کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ این مسجد در نگاه اول سبک معماری ایرانی اسلامی را تداعی می‌کند. قرینه‌سازی نیز دیگر ویژگی این مسجد است. ستون‌ها، کتیبه‌ها، شبستان و پنجره‌های مسجد همه و همه این مکان را به یکی از زیباترین جاهای دیدنی کردستان بدل کرده‌اند.
مجموعه تفریحی فرهنگی آبیدر
سنندج یکی از شهرهای کوهستانی ایران است و در نتیجه مملو از مراکز تفریحی طبیعی است که در دامنه کوه‌ها شکل گرفته‌اند. یکی از این مراکز تفریحی و جاهای دیدنی کردستان، مجموعه تفریحی فرهنگی آبیدر است که در دامنه کوه آبیدر ساخته شده و هر ساله پذیرای گردشگران بسیاری است.
آبیدر در زبان محلی به معنای مکانی است که آب بسیاری از آن جاری می‌شود و علت این نام‌گذاری نیز وجود چشمه‌های آب فراوانی است که از این کوه جاری می‌شود. این مجموعه در بخش غربی شهر و بین کوه‌های آبیدر قرار گرفته است. این منطقه کوهستانی دارای پوشش گیاهی متنوعی است و چندین باغ و چشمه را می‌توانید در گردش خود ببینید.
پارک آبیدر که به آن پارک کوهستانی آبیدر نیز گفته می‌شود شامل کوه‌های کوچک و بزرگ آبیدر است که ارتفاع هرکدام به ترتیب 2.250 و 2.350 است. از بالاترین نقطه پارک تفریحی فرهنگی آبیدر اشراف کاملی به شهر سنندج خواهید داشت.
بازار سنندج
در سفر به هر شهری نمی‌توان از بازار آن صرف نظر کرد. بازارهای قدیمی به مثابه‌ی روح شهر و تجلی اصالت هستند. بازار بزرگ سنندج هم یکی از زیباترین جاهای دیدنی کردستان است که در دوره صفویه ساخته شده است. این بازار با الهام از میدان نقش جهان به شکل مستطیل ساخته شده و معماری آن شبیه دیگر بازارهای ایرانی که خطی هستند، نیست.
عمارت آصف (خانه کرد)
عمارت آصف یا خانه‌ی آصف وزیری یکی از زیباترین جاهای دیدنی کردستان است که ساخت آن به دوره‌ی صفویه بازمی‌گردد. این عمارت به عنوان نمادی از هویت فرهنگی مردم کرد و گنجینه مردم‌شناسی آن‌ها و موزه است و جزو باارزش‌ترین آثار فرهنگی و تاریخی کردستان به شمار می‌رود که فضای خوبی برای شناخت مردم این دیار فراهم می‌کند.
آصف اعظم ساخت این بنا را در دوره‌ی صفویه شروع کرد و در دوره‌های قاجار و پهلوی بخش‌هایی به آن اضافه شد. همچنین پس از انقلاب نیز ساخت‌وسازهایی انجام شد و کار مرمت نیز پیش رفت. گچ‌بری‌های زیبا، مقرنس و معماری چشم‌نواز این عمارت آن را به یکی از مقصدهای گردشگران در کردستان تبدیل کرده است.
حمام خان سنندج
حمام خان که به آن حمام پیرظهیری نیز گفته می‌شود در ضلع شمالی بازار سنندج و جنب مسجد داروغه قرار گرفته است. این حمام در بافت قدیمی شهر و هسته مرکزی آن احداث شده و به همین دلیل نیز از اهمیت تاریخی ویژه‌ای برخوردار است. باتوجهبه سنگ‌نبشته حمام به نظر می‌رسد که قدمت این ساختمان باشکوه به سال 1220 و زمان حاکمیت “امان‌الله خان اردلان” والی کردستان برمی‌گردد.
بنای حمام در زمان حکومت “فرهاد میرزای معتمدالدوله” عموی ناصرالدین شاه در تملک “امین التجار” بود و در سال 1295 مرمت و بازسازی شد. عمده‌ترین بخشی که در این دوران بازسازی شد، تزئینات آهک‌بری بنای حمام بود. برخی از بخش‌های حمام خان شامل کتیبه‌های آهنگری‌های ضلع‌های جنوبی و شمالی سکوهای حمام سرد (سربینه) نشان‌دهنده مرمت در سال 1295 است.
حمام خان در سال‌های بعد توسط خانواده پیر ظهیری خریداری شد و به همین دلیل نیز آن را با نام حمام پیر ظهیری نیز می‌شناسند. حمام خان در سال 1377 به تملک اداره کل میراث‌فرهنگی درآمد و در سال 1378 نیز کار مرمت آن شروع شد. از بخش‌های مختلف حمام خان می‌توان به هشتی، سردر ورودی، خزینه، بینه (حمام گرم)، سربینه (حمام سرد)، میان در، آب‌انبار، خلوتی و سرویس بهداشتی اشاره کرد. تزئینات داخلی حمام خان شامل نقوش گل، نقوش هنذسی و نقش حیوان و انسان و ترکیبی از انسان و پرندگان است. طاووس‌های آهک‌بری شده در دیوارهای حمام در نوع خود بی‌نظیر هستند.
عمارت سالار سعید (موزه ی سنندج)
عمارت سالار سعید یا عمارت حبیبی یکی از ساختمان‌های تاریخی شهر سنندج است که به موزه تبدیل شده و در خیابان امام، کوچه حبیبی و در بخش بیرونی عمارت ملا لطف‌الله شیخ‌الاسلام واقع شده است. در این موزه اشیاء تاریخی که از استان سنندج و دیگر مناطق ایران کشف شده‌اند نگهداری می‌شود.
عمارت آصف سعید سنندج
عمارت سالار سعید یا عبارت حبیبی به سفارش “ملا لطف‌الله شیخ‌الاسلام” ساخته شد اما پس از فوت وی، نوادگانش این عمارت را به دو بخش تبدیل کرده و برای فروش آن اقدام کردند. بخش بیرونی را “عبدالحمید خان سنندجی” معروف به “سالار سعید” و بخش درونی را خانواده “حبیبی” خریداری کردند. در سال 1136، سالار سعید بخش درونی را به اداره فرهنگ وقت واگذار کرد و در نتیجه ساختمان موزه ی سنندج فعلی برای کتابخانه، دانشسرا و خانه پیشاهنگان استفاده شد. در سال 1351 وزارت فرهنگ و هنر عمارت را برای تأسیس موزه در اختیار گرفت و در سال 1354 پس از مرمت، عمارت سالار سعید با نام “موزه ی سنندج” افتتاح شد.
کلیسای سنندج
کلیسای سنندج در دوره قاجار ساخته شده و در سال ۱۳۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. ساختمان کلیسا در محله قدیمی “آغه زمان” واقع شده که یکی از محله‌های مسیحی‌نشین سنندج است. ورود مسیحیان به این محله داستانی تاریخی دارد. زمانی که در اواخر دوران صفویه و در زمان حکومت شاه عباس دوم، دولت عثمانی اقدام به قتل‌عام مسیحیان عراق کرد، گروهی از کلدانی‌های اهل کرکوک وارد مرزهای ایران شده و در شهر سنندج پناهنده شدند. یکی از مسیحیان با نام “دودران زمان والیان اردلان” برای این گروه از مسیحیانی که تبعید شده بودند کلیسای ساخت.
جالب است بدانید که نوع معماری کلیسای سنندج سبک اصفهانی و تلفیقی از نماسازی سبک بومی است که در آن طاق‌نما و ستون‌های آجری استفاده شده است. نقش گل لوتوس و ترنج نشان می‌دهد که ساخت این بنا توسط استادان سنندجی انجام شده است. کلیسای سنندج قناتی فعال دارد و آب‌نمای زیبایی نیز در داخل حیاط نیز قرار گرفته است.
عمارت خسرو آبادی
عمارت خسرو آباد یکی از جاهای دیدنی کردستان است که دارای زیربنای ۶۰۰۰ متر مربعی است در دوران قاجار و در سال ۱۲۲۳ هجری قمری ساخته شده است. حاکم وقت کردستان “امان‌الله خان اردلان والی” دستور ساخت این عمارت را داده است. برخی از کارشناسان معتقدند که بخش شرقی بنا که به آن قصر نیز گفته می‌شود در دوران زندیه ساخته شده و سپس توسط امان‌الله خان اردلان والی توسعه‌یافته است.
این عمارت در برخی مواقع به‌عنوان مقر حکومتی نظامی و سیاسی استفاده می‌شده اما بیشتر به‌عنوان محلی برای اجرای مراسم‌های استقبال از شاهان و تشریفات بود. جالب است بدانید که مراسم عروسی “حسن جهان خانوم” دختر فتحعلی شاه با پسر امان‌الله خان در همین عمارت انجام شده است.
عمارت خسرو آباد دارای بخش‌های مختلفی است که از آن جمله می‌توان به قصر سلطنتی در قسمت غربی، ایوان و غلام گردش‌ها در سمت شرقی، حمام، اتاق دربان و خدمتکاران اشاره کرد. یکی از نکات قابل توجه در معماری ساختمان بافت و ترکیب مصالح بکار رفته بخش‌های مختلفی مانند قصر، حمام، دیوارهای حفاظ شرقی، غربی و جنوبی، اصطبل و آشپزخانه است. عمارت خسرو آباد دارای یک باغ زیبا است که در اطراف آن چهار خندق قرار گرفته و در درون باغ نیز کتیبه‌ای وجود دارد که نام فتحعلی‌شاه قاجار و امان‌الله خان با تاریخ ۱۲۲۳ هجری قمری روی آن حک شده است.
مسجد دارالاحسان سنندج
“مسجد جامع سنندج” که در بین مردم این شهر به “مسجد دارالاحسان” شناخته می‌شود یکی از ارزشمندترین جاهای دیدنی کردستان است که به‌عنوان قطب مذهبی سنندج نیز شناخته می‌شود. این مسجد که در ضلع شمالی خیابان امام قرار گرفته در سال ۱۲۲۸ هجری یعنی در دوران حکومت “فتحعلی‌شاه قاجار” و به دستور “امان‌الله خان اردلان والی” یکی از بزرگ‌ترین والیان کردستان احداث شد. از روی کتیبه بالای مسجد می‌توان تاریخ شمسی ساخت و سازنده مسجد را به‌خوبی دید که در سال ۱۳۲۱ هجری شمسی توسط اسدالله اردلان ساخته شده است.
مسجد جامع سنندج در اصل روی خرابه‌های مسجد دوران صفویه ساخته شده است. برخی از متون تاریخی حاکی از آن است که حکومت مرکزی ایران تسلط کاملی روی اوضاع کردستان نداشت و “خانه پاشا” که از حاکمان دولت عثمانی بود از کرکوک عراق به کردستان آمد و حاکم وقت کردستان یعنی “علی‌قلی‌خان” را مجبور به ترک کردستان به سمت اصفهان کرد.
“خانه پاشا” زمانی‌که در کردستان اقامت داشت عمارت‌های زیادی از جمله مدرسه، مسجد و دو منار بلند احداث کرد. پس از تمام شدن حکومت خانه پاشا بناهای ساخته شده توسط وی به دست والیان پادشاه صفوی ویران شد. امان‌الله خان یکی از کسانی بود که دو مناره بلند ساخته شده در مسجد دوران صفوی را تخریب کرد. در نتیجه مسجد دوران صفویه به طور کامل از بین رفت. امان الله خان پس از این کار برای ساخت مسجد دارالاحسان سنندج یا مسجد جامع سنندج اقدام کرد.
پل قشلاق
پل قشلاق یکی از جاهای دیدنی کردستان است که روی رودخانه قشلاق ساخته شده و قدمت آن به دوره صفویه و زندیه برمی‌گردد. در دوره‌های بعدی خصوصاً در دوره قاجار تعمیر و بازسازی شد. سال ۱۰۴۶ هجری قمری “شاه صفی” و “سلیمان خان اردلان” سفارش ساخت پل در مسیر سنندج به همدان را پذیرفتند.
در زمان “امان‌الله خان اردلان والی” نیز پل قشلاق به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی سنندج تعمیر و مرمت شد. به دلیل خرابی‌های بیش از حد “میرزا رضا وزیر کردستانی” در سال ۱۲۶۸ نیز برای بازسازی پل اقدام کرد. در سال ۱۲۸۹ هجری قمری نیز “ناظم الایاله میرزا غلامحسین خان” نیز برای مرمت اقدام کرد و سنگ‌نبشته‌ای که بر روی کوه مجاور قرار گرفته حکایت از مرمت پل توسط میرزا غلامحسین خان دارد.
پل قشلاق دارای ۶ دهانه بوده و طول آن ۷۸ متر و عرض آن ۳ متر است. این پل به‌صورت خط مستقیم ساخته شده و باتوجهبه مواد تشکیل‌دهنده در ساخت آن یکی از نمونه‌های مستحکم و عالی پل‌سازی در دوران صفویه است. دهانه‌های پل دارای طاق‌های جناغی هستند و عرض آن‌ها از سمت شرق به غرب افزایش پیدا می‌کند. کف پل سنگ‌فرش‌شده و پایه‌های سنگی آن پس از کف سنگ‌فرش یک متر ارتفاع دارد. ساختمان اصلی این پل نیز با آجر ساخته شده است.
روستای پالنگان
روستای پالنگان کردستان كه به ماسوله کردستان معروف شده است بهشت گمشده کردستان و کوه های ژاورود است . پالنگان، روستایی سنگی و قدیمی در استان کردستان است که به دلیل زیبایی‌های طبیعی‌اش به بهشت گمشده معروف شده است.
جاهای دیدنی مریوان
از جمله بهترین جاهای دیدنی کردستان در مریوان می‌توان به دریاچه زریوار، دشت بیلو، آبشار گویله، تالاب زریوار و پل تاریخی گاران اشاره کرد. در ادامه به بررسی جاهای دیدنی این شهرستان پرداخته که می‌تواند راهنمای سفر به مریوان باشد.
دریاچه زریوار
دریاچه زریوار یکی از جاذبه‌های طبیعی و زیباترین جاهای دیدنی کردستان است که علاوه بر زیبایی، بزرگ‌ترین چشمه‌ی آب شیرین جهان است. این دریاچه سال ۱۳۸۹ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد و زیبایی دریاچه، دو رشته کوه پوشیده از جنگل‌های بلوط و دار مازو در شرق و غرب آن و دشت‌های سرسبز بیلو و مریوان در شمال و جنوب آن باعث شده یکی از مقصدهای محبوب گردشگران استان کردستان باشد.
نکته‌ی جالب دیگر در مورد این دریاچه این است که هیچ رودخانه‌ای به آن نمی‌ریزد و تمام آب دریاچه از چشمه‌های جوشان کف دریاچه و آب شدن برف کوه‌های اطراف به دست می‌آید.
ماهیگیری، قایق‌سواری، پیاده‌روی و برپایی چادر کنار دریاچه جزو فعالیت‌های محبوب گردشگران به شمار می‌رود.
اگر ساکن تهران هستید، دوست دارید یک آخر هفته را در کنار دریاچه بگذرانید، در این مطلب در مجله جاباما می‌توانید نزدیک ترین دریاچه های اطراف تهران را ببینید.
امکانات و تفریحات دریاچه زریوار
در کنار دریاچه زریوار یک مجتمع ساحلی قرار دارد که امکانات متنوعی را به گردشگران ارائه می‌کند. بنابراین امکانات و تفریحات دریاچه زریوار برای یک گردش روزانه عالی خواهد بود. از جمله امکانات و تفریحات دریاچه زریوار می‌توان به رستوران، فروشگاه، پارک جنگلی، پارکینگ، دریاچه و فروشنده‌های محلی اشاره کرد که هر روز صنایع‌دستی و محصولات استان را ارائه می‌کنند. یکی از تفریحات این دریاچه قایق‌سواری است که با قایق پدالی انجام می‌شود.
تالاب زریوار
تالاب آب شیرین زریوار یا زریبار که در 130 کیلومتری شمال غربی سنندج و در 3 کیلومتری غرب شهر مریوان واقع شده یکی از جاهای دیدنی کردستان است. این تالاب یکی از دریاچه‌های منحصربه‌فرد آب شیرین در جهان است که در زمان مهاجرت پرندگان به محلی مناسب برای جوجه‌آوری تبدیل می‌شود. طبق مصوبه ۳۰۴ سال ۱۳۸۸ کمیسیون امور زیربنایی صنعت معدن و تجارت، تالاب زریوار به یکی از پناهگاه‌های حیات‌وحش زریوار تبدیل شد. کارکردهای اکولوژیکی زریبار به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی سنندج باعث شده تا این منطقه به‌عنوان تنظیم‌کننده رژیم آبی برای حمایت از گیاهان و حیوانات به‌ویژه پرندگان آبزی تبدیل شود.
همچنین تالاب زریوار یکی از معدود تالاب‌های آب شیرین در ایران است که هیچ رودخانه دائمی به‌منظور تأمین آب به آن متصل نیست و معمولاً از طریق چشمه‌های متعددی که در بخش غربی و کف تالاب وجود دارند تغذیه می‌شود. به‌طورکلی می‌توان گفت که منابع تأمین آب تالاب شامل باران، چشمه‌های کف تالاب و اطراف آن و آب‌های سطحی است.
مازاد یا سرریز آب تالاب به مصرف کشاورزی می‌رسد و در برخی مواقع به دلیل کم آبی با در نظر گرفتن تمهیداتی از آب تالار برای آب کشاورزی نیز استفاده می‌شود. تالاب به رودخانه زریوار متصل شده و با پیوستن به رودخانه مریوان به سمت جنوب جاری می‌شود. رودخانه مریوان با پیوستن به چند رود دیگر منجر به شکل‌گیری رودخانه سیروان شده است.
پل گاران
در منطقه‌ای با رودخانه‌های خروشان وجود پل چیز بعیدی نیست. پل گاران هم برای ارتباط راحت‌تر گاران و اسلام دشت در مریوان ساخته شد و تا سال ۱۳۲۰ هم از آن استفاده می‌شد. قدمت این پل به دوران ساسانیان می‌رسد اما در زمان صفویه مرمت شده است. نکته‌ی حیرت‌انگیز درمورد این پل این است که از سنگ، ساروج و آجر ساخته شده است.
آبشار گویله
چشمه‌ها، رودها و آبشارها در منطقه کردستان متعدد هستند و هر یک زیبایی خاص و منحصربه‌فرد خود را دارند. دیگر دیدنی کردستان آبشار گویله است که در ۲۰ کیلومتری مریوان و نزدیک روستایی به همین نام است. ارتفاع آبشار گویله به بیش از ۵۰ متر می‌رسد. آبشار گویله تنها یک کیلومتر با جاده فاصله دارد و حین عبور از جاده می‌توان آن را تماشا کرد اما برای تماشای آن از نزدیک مسیر کوه‌پیمایی یک ساعته‌ای در پیش دارید که مسیر چندان سختی نیست و از کنار جاده مشخص است.
دشت بیلو
دشت بیلو یکی از جاهای دیدنی مریوان است که در ۱۵ کیلومتری شهر مریوان واقع شده و با پوشش گیاهی متنوع، چشمه‌های آب ون جنگل‌های اطراف پذیرای گردشگران از تمامی شهرها خواهد بود. زمین‌های اطراف این دشت در گذشته برای کاشت برنج استفاده می‌شد. بیلو از روستاهای مرزی شهرستان مریوان است که به دلیل شرایط آبوهوایی مناسب و گونه‌های مختلف گیاهی هر ساله میزبان لک‌لک‌ها خواهد بود.
لک‌لک‌ها از فصل بهار تا اواخر تابستان در این منطقه حضور دارند و اگر در این فاصله زمانی به دشت بیلو بروید می‌توانید لک‌لک‌های زیبای این دشت را ببینید. این دشت زیبا که در بین جنگل‌های زیبای مریوان محصور شده یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی کردستان در تابستان است و باتوجهبه طبیعت زیبا و بکر، گردشگران در ایام تعطیل خصوصاً تعطیلات نوروز برای گردش به این دشت می‌آیند.
جاهای دیدنی و جاذبه های اورامانات
در این بخش از مقاله به بررسی جاهای دیدنی کردستان اورامان تخت می‌پردازیم، بنابراین اگر قصد سفر به کردستان را دارد، این بخش را از دست ندهید. مطالبی که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم می‌تواند راهنمای سفر اورامانات باشد.
سنگ نبشته ی اورامان
سنگ نبشته ی اورامان یا کتیبه تنگی‌ور یکی از جاهای دیدنی اورامانات است که نقش‌برجسته آن متعلق به تمدن آشور بوده و یک کتیبه به خط میخی نیز دارد. این سنگ‌نبشته که بر فراز کوه زینانه حجاری شده یک کتیبه باستانی است که در اسفند سال ۱۳۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. سنگ‌نبشته اورامان در دهانه تنگه روستای یوزیدر ایجاد شده و در یک کیلومتری غرب روستای تنگی‌ور و ۴۵ کیلومتری شمال غربی کامیاران قرار دارد.
این نقش‌برجسته در یک طاق‌نما با پهنای ۱۷۰ سانتی‌متر، ارتفاع ۱۲۰ سانتی‌متر و عمق ۳۵ سانتی‌متر در سال ۷۰۶ پیش از میلاد حجاری شد. درون طاق‌نما نقش‌برجسته‌ای از یک انسان دیده می‌شود که ۱۵۰ سانتی‌متر طول و ۳۵ سانتی‌متر عرض دارد. برخی کارشناسان نقش این انسان را به سارگون دوم پادشاه آشور نسبت داده‌اند.
این نقش‌برجسته به‌صورت نیم‌رخ بوده و در لباس شاهی حجاری شده است. کتیبه‌ای که به زبان آشوری باستان و خط میخی حجاری شده ابعادی حدود ۱۲۰ سانتی‌متر در ۱۲۰ سانتی‌متر داشته و شامل ۵۰ خط است که در کنار نقش برجسته قرار دارد. در متن کتیبه پس از ستایش خدایان آشوری به شرح پیروزی‌های قوم آشور پرداخته شده است.
منطقه حفاظت شده کوسالان و شاهو
کوسالان و شاهو یکی از جاهای دیدنی استان کردستان است که به‌عنوان منطقه حفاظت شده در حد‌فاصل شهرهای مریوان، کامیاران و سروآباد کردستان قرار دارد. کوسالان و شاهو با کردستان عراق هم‌مرز بوده و بخشی از این منطقه محافظت شده در محدوده استان کرمانشاه نیز قرار می‌گیرد. در حال حاضر در این منطقه ۱۱۷ گونه پرنده، ۲۳ گونه پستاندار، ۲۴۲ گونه گیاهی و 17 گونه خزنده شناسایی شده است.
در سال ۱۳۹۶ برخی از مسئولان استان کردستان و نمایندگان این شهر تلاش کردند تا با ارسال نامه‌ای به رئیس سازمان محیط زیست کشور و باتوجهبه مساحت شهرستان سروآباد که بیشتر آن را این منطقه حفاظت شده در بر گرفته، تقاضای کاهش مساحت منطقه حفاظت شده در شهرستان سروآباد را داشتند. علت این امر وجود مانعی برای فعالیت‌های کشاورزی و باغی و ساخت‌وساز بود. در سال ۱۳۹۶ طرح کاهش مساحت منطقه حفاظت شده در شهرستان سروآباد اجرا شد. متأسفانه در سال ۱۳۹۷، ۱۵ هکتار از جنگل‌های منطقه حفاظت شده کوسالان و شاهو طعمه حریق شدند.
از جمله مهم‌ترین پوشش‌های گیاهی منطقه می‌توان به جنگل‌های بلوط اشاره کرد. گونه‌های شاخص جانوری منطقه حفاظت شده شاهو و کوسالان شامل سیاه‌گوش، خرس قهوه‌ای، کرکس، بز، پلنگ و عقاب طلایی است.
آبشار بل
آبشار بل که در روستایی به همین نام و در منطقه اورامانات استان کردستان قرار گرفته از جمله جاهای دیدنی کردستان و مریوان است. آب آبشار بل با فشار و حجم بسیار زیادی از شکاف کوه بیرون می‌زند و درنتیجه چهره زیبایی به این منطقه بخشیده است. در دریاچه‌ای که به‌واسطه آبشار بل شکل گرفته می‌توانید قایق‌سواری کنید.
سرچشمه اصلی آبشار بل به‌عنوان یکی از مکان‌های دیدنی کردستان، چشمه بل نام دارد که تقریباً در فاصله 2 کیلومتری هجیج واقع شده است. آبشار مسیر خود را به سمت رودخانه سیروان در پیش گرفته و سپس وارد خاک عراق می‌شود. برای دسترسی به آبشار بل می‌توانید از طریق مریوان یا پاوه اقدام کنید.
چشمه بل
چشمی پل یکی از چشمه‌های طبیعی استان کرمانشاه است که از کوه‌های شاهو سرچشمه گرفته و حوضه آبریز آن در استان کرمانشاه واقع شده است. چشمه بل به‌عنوان جاهای دیدنی کردستان یکی از پرآب‌ترین چشمه‌های هورامان و غرب ایران است. برخی کارشناسان معتقدند که چشمه بل نام خود را از خدای آب بابلی‌ها با نام “بل” گرفته است.
چشمه بل که در فاصله دو کیلومتری از روستای هجیج از توابع شهرستان پاوه قرار گرفته فاصله بسیار کمی با رودخانه سیروان داشته و آب آن پس از خارج شدن از دل کوه منجر به تشکیل آبشاری به نام آبشار بل شده که در نهایت به رودخانه سیروان می‌ریزد.
بانه
بانه یکی از شهرهای استان کردستان است که در مرز بین ایران و عراق قرار گرفته و به‌عنوان مرکز شهرستان بانه دقیقاً در ۲۰ کیلومتری نوار مرزی ایران با عراق، ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی سردشت و ۶۰ کیلومتری جنوب غربی سقز واقع شده است. شهر بانه با شهرستان‌های سقز، سردشت، مریوان و اقلیم کردستان هم‌مرز بوده و با آن‌ها ارتباط جاده‌ای دارد. بانه دارای جنگل‌های طبیعی و بزرگ بلوط است و به همین دلیل یکی از جاهای دیدنی کردستان در پاییز به شمار می‌رود.
نام بانه از واژه‌ای کردی گرفته شده که به معنای بام است. این نام نشان‌دهنده موقعیت شهر بانه و ارتفاع آن از سطح دریاست. باتوجهبه چشم‌اندازهای بلندی که در اطراف شهر بانه وجود دارد برای رسیدن به این شهر باید مسیر زیادی را به‌صورت سربالایی طی کنید از جمله جاهای دیدنی بانه می‌توان به روستای دول ارزن، غار شوی، دریاچه سد بانه و تفریحگاه سورین اشاره کرد.
جنگل‌های بانه
جنگل‌های بانه در زاگرس شمالی و استان کردستان واقع شده‌اند. از جمله پوشش گیاهی جنگل‌های بانه می‌توان به زالزالک وحشی، گلابی وحشی، بنه، مازودار، برودار و کیکم اشاره کرد. البته درختان بلوط غالب پوشش گیاهی جنگل‌های بانه هستند که در فصل پاییز به دلیل زرد و قرمز شدن برگ‌ها این منطقه را به یک تابلو نقاشی زیبا تبدیل می‌کند. مساحت جنگل‌های بانه حدود ۵۰ هزار هکتار تخمین زده می‌شود. دامنه غربی کوه‌های “گردنه خان” مرز شرقی جنگل‌های بانه است و از این منطقه که به سمت غرب می‌روید جنگل بانه مانند جنگل‌های مریوان مملو از درختان با گونه‌های گیاهی مختلف و متراکم خواهد بود.
غار کرفتو
غار کرفتو یکی از زیباترین جاهای دیدنی کردستان و آثار باستانی حیرت‌انگیز این استان است. این غار در شرق شهر سقز قرار دارد و طبق تحقیقات در دوره‌ی سوم زمین‌شناسی شکل گرفته است. اما همه‌ی بخش‌های این غار کار طبیعت نیست و بخش‌هایی از آن با دست کنده شده و کتیبه‌هایی مربوط به دوران پیش از تاریخ دارد. یکی از این کتیبه‌ها کتبیه‌ای یونانی سردر یکی از اتاق‌های طبقه سوم این غار است که از آن به عنوان معبد هراکلس نام برده است. همچنین نقاشی‌هایی از حیوانات، انسان و گیاه در این غار حجاری شده است.
منطقه حفاظت شده عبدالرزاق
منطقه حفاظت‌شده عبدالرزاق سقز با مساحتی حدود ۴۴ هزار هکتار زیستگاهی طبیعی و از جاهای دیدنی کردستان اورامان تخت است که در شرق شهرستان سقز واقع شده و طبق مصوبه سال ۱۳۸۶ به یکی از مناطق حفاظت شده ایران تبدیل شده است. از جمله گونه‌های شاخص جانوری منطقه حفاظت شده عبدالرزاق به‌عنوان یکی از مناطق دیدنی کردستان می‌توان به ۱۷ گونه پستاندار و ۸۰ گونه از پرندگان اشاره کرد. گونه‌های جانوری نادر و کمیاب منطقه حفاظت شده عبدالرزاق شامل عقاب طلایی، قوچ، قرقی، لک‌لک، مرغ حق، شغال، هما و میش هستند. تاکنون بیش از ۳۵۰ گونه گیاهی در منطقه عبدالرزاق شناسایی شده که از جمله گونه‌های کم‌نظیر می‌توان به مرزه، بادام وحشی، میخک، کما و گون اشاره کرد.
جاهای دیدنی سقز
سقز به عنوان یکی از شهرهای کردستان جاهای دیدنی بسیاری دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. از جمله جاذبه های دیدنی سقز می‌توان به مسجد دو مناره سقز و بازار محلی سقزی‌ها اشاره کرد.
مسجد دو مناره ی سقز
مسجد دو مناره سقز در محله میان قلعه سقز و در دامنه یکی از تپه‌های تاریخی شهر واقع و در بافت قدیمی شهر قرار دارد که در مقابل آن حسینیه‌ای نیز ساخته شده است. این مسجد که در محیطی باز و آزاد ساخته شده از هر چهار طرف فضای آزاد داشته و از طرف شمال به یک کوچه ۳ متری منتهی می‌شود که محدود به تپه قلعه ناربن و خیابان امام است. قدمت این مسجد به دوران افشاریه بازمی‌گردد و در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
آنچه که در ابتدای ورود به مسجد توجه گردشگران را به خود جلب می‌کند مناره‌ها هستند. مناره‌ها آجرنما بوده و طراحی زیبایی در میانه با آجرهای فیروزه‌ای دارند. روایت‌های محلی حاکی از آن است که قدمت این مسجد به زمان شیخ حسن مولان آباد یکی از عرفای حکیم و ریاضی‌دان مشهور دوره افشاریه برمی‌گردد.
نادرشاه افشار در زمان مسافرت به بغداد از این منطقه عبور می‌کرد و “شیخ حسن مولان آباد” از نادرشاه مسجدی برای اهالی سقز درخواست کرد و در نتیجه نادرشاه افشار نیز دستور ساخت مسجد دومناره سقز را در بافت قدیمی شهر صادر کرد. به همین دلیل برخی از محلی‌ها مسجد دو مناره سقز را با نام مسجد شیخ حسن مولان آباد می‌شناساند.
بازار محلی سقزی ها
بازار محلی سقزی ها یک مجموعه تاریخی است که در آن بازرگانان منطقه و سراسر کشور به دادوستد انواع کالاهای مختلف می‌پردازند. این بازار که در مرکز شهر سقز واقع شده نقش مهمی در تجارت انواع کالا بین کشورهای ایران، ترکیه و عراق دارد. قدمت بازار سقز به‌عنوان یکی از اماکن تاریخی شهر سقز و جاهای دیدنی کردستان باتوجهبه بناهای باقی‌مانده در اطراف آن که شامل کاروان‌سرای تاجوانچی و راسته بازار یهودیان است به دوران زندیه برمی‌گردد و در دوران صفویه و قاجار نیز یک‌بار مرمت شده است. در حال حاضر نیز مطالعاتی برای مرمت و احیای مراکز تاریخی بازار شامل مسجد دو مناره، حمام حاج صالح، کاروان‌سرا و احداث موزه تاریخی انجام شده است.
بیجار، بام ایران
بیجار یکی از شهرهای کردستان است که به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران شناخته می‌شود. شهر بیجار در زمان‌های قدیم مرکز ولایت گروس بوده و حدود ۱۹۴۸ متر از سطح دریا فاصله دارد. بیجار از لحاظ ارتفاعی ۴۲۵ متر از سنندج و ۷۷۰ متر از تهران بلندتر است و به همین دلیل نیز به شهر بیجار، بام ایران نیز گفته می‌شود.
یکی از مطمئن‌ترین روش‌های ریشه‌یابی که برای نام شهر بیجار انجام شده در اصل بر گرفته از درختان بید فراوانی است که در این منطقه وجود داشتند و در نتیجه نام منطقه را “بیدزار” گذاشته بودند. در زبان محلی کردی “بید” به مفهوم “بی” و “زار” به مفهوم “جار” است. بنابراین بیدزار همان بیجار خواهد بود. بیجار کلمه‌ای است که ریشه آن به زبان پهلوی برمی‌گردد و چون زبان کردی با زبان پهلوی نزدیکی خاصی دارند نام شهر توسط اهالی به بیجار تغییر پیدا کرد.
رود سیروان
رودخانه سیروان یکی از جاهای دیدنی کردستان است که از به هم پیوستن رودهای بخش‌های غربی، مرکزی و جنوب غربی استان کردستان شامل قشلاق، گردلان و گاوه‌رود به وجود آمده است. این رود پیچ‌وخم زیادی داشته و باتوجهبه اینکه رودهای زیادی به آن می‌ریزند معمولاً سیراب است.
رود سیروان منطقه باستانی اورامان و سروآباد را به دو بخش مجزا تقسیم می‌کند و تنها راه ارتباطی این دو بخش، پل دوآب در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهر پاوه است. طبیعت اطراف رودخانه سیروان به دلیل آب‌وهوای معتدل کوهستانی و همین‌طور وجود چشمه‌های فراوان دارای چراگاه‌های سرسبز و باغ‌های زیبایی است که در آن‌ها گونه‌های گیاهی و جانوری متفاوتی وجود دارد. طول رودخانه سیروان ۴۴۵ کیلومتر است و از جمله دیدنی‌های کردستان است که در آن گونه‌های گیاهی مختلفی چون پسته وحشی، توت، انجیر، گلابی، انار، میلو و گردو وجود دارد.
دریاچه سد قشلاق یا وحدت
سد قشلاق یا وحدت که روی رودخانه‌ی قشلاق ساخته شده آب آشامیدنی و کشاورزی منطقه را تامین می‌کند اما جذابیت این سد به دریاچه‌ای که پشت آن قرار دارد و فضای سبز اطراف آن برمی‌گردد. وجود ماهی‌های مختلف و امکان ماهیگیری همچنین امکانات تفریحی و اسکله قایق‌رانی باعث شده گردشگران زیادی به این دریاچه جذب شوند.
حمام وکیل الملک
در مجموعه عمارت وکیل الملک که به پارک سپیدار سنندج منتهی می‌شود، حمام قدیمی ساخته شده که آن را با نام حمام وکیل الملک می‌شناسند. احتمالاً در گذشته این حمام تنها مخصوص استفاده افراد خانواده و وکیل بوده است. حمام وکیل الملک دارای فضاهای مختلفی است و به نظر می‌رسد هم‌زمان با احداث مجموعه عمارت وکیل الملک ساخته شده که به دوره زندیه برمی‌گردد .
پدر این حمام از آهک‌بری در سطح وسیع روی دیوارها و فضای گرم و سرد حمام استفاده شده است. نقشه‌های به کار رفته روی دیوارها شامل اشکال گیاهان، حیوانات و اشکال هندسی است که بیشتر آن را نقش طاووس تشکیل داده است.
مسجد و زیارتگاه هاجر خاتون
مسجد و زیارتگاه هاجر خاتون به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی کردستان از جمله مهم‌ترین مساجد شهر سنندج است که توسط “عارف حاج شیخ شکل الله” معروف به “شهباز سنه‌دژ” در محله قدیمی شهر سنندج به نام سرتپوله ساخته شده است. این مسجد که محل زیارتگاه دخت گرامی امام موسی کاظم علیه‌السلام است یکی از جاذبه‌های گردشگری و زیارتی شهر سنندج محسوب می‌شود.
بر اساس روایات، هاجر خاتون خواهرزاده امام هشتم شیعیان در مسیر سفر به بارگاه مطهر علی‌بن موسی‌الرضا (ع) در کردستان درگذشت و در این مکان با حضور امام رضا به خاک سپرده شد.
قلعه ی قمچقای از جاذبه های گردشگری کردستان
قلعه قمچقای که در فاصله ۶۰ کیلومتری از شمال شهر بیجار قرار گرفته یکی از جاذبه‌های تاریخی و جاهای دیدنی کردستان است که در سال ۱۳۶۵ در آثار ملی ایران به ثبت رسید. این قلعه تاریخی قمچقای کتیبه‌ای با نقش هیروگلیف و به خط هراتیک دارد که جزو قدیمی‌ترین کتیبه‌های نیمه تصویری ایران به‌حساب می‌آید و با خط سومریان نیز قابل مقایسه است.
دیوارهای قلعه حدود ۲۰۰ متر ارتفاع دارند و تنها راه ارتباطی آن گذرگاه باریکی است. این قلعه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی کردستان وسعتی بالغ بر ۵ هزار مترمربع داشته و مخازن متعدد آب و پناهگاه زیرزمینی با عمق 41 پله به‌صورت تونلی نیز دارد.
زیارتگاه و بارگاه حضرت عکاشه
زیارتگاه و بارگاه حضرت عکاشه در فاصله ۴۵ کیلومتری از شمال غربی کامیاران و در مسیر مرایوان و کامیاران در روستایی به نام کاشتر واقع شده است. این زیارتگاه که به یکی از اصحاب پیامبر منسوب است به نام عکاشه شناخته می‌شود. جالب است بدانید که در این زیارتگاه به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی کردستان امکانات زیادی برای گردشگران در نظر گرفته شده که از آن جمله می‌توان به سکوهای استراحت، آب آشامیدنی، پارکینگ و سرویس بهداشتی اشاره کرد.
چشمه بابا گرگر
“چشمه بابا گرگر” در روستای بابا گرگر و در فاصله ۱۸ کیلومتری از شمال شرقی شهرستان قروه قرار گرفته که محلی‌ها به آن “دنگز” نیز می‌گویند. آب این چشمه در استخری عمیق و دایره‌ای شکل به محیط ۲۰۰ مترمربع جمع می‌شود. آب این چشمه به رنگ سرخ است و در برخی موارد نیز به رنگ زرد مایل به لیمویی در می‌آید. علت رنگی بودن آب این چشمه وجود املاح معدنی خصوصاً گوگرد در آن است. به همین دلیل نیز آب چشمه بابا گرگر برای امراض پوستی و سودایی بسیار مناسب بوده و در درمان بیماری‌های چون راشیتیسم، سوءهاضمه، بیماری‌های دستگاه گوارش و تورم مؤثر است.
روستای بابا گرگر شهرت خود را از امامزاده‌ای با همین نام گرفته است که در گویش زبان ترکی به آن منطقه “بابا ببین ببین” گفته می‌شود. افسانه‌های محلی حاکی از آن است که امامزاده مشغول نماز گزاردن بوده که اژدهایی به سمت روستا حرکت می‌کند، در این حال کودکی که در آن حوالی بوده خطاب به امامزاده فریاد می‌زند که “بابا ببین ببین”. در رابطه با اژدها هم افسانه‌ها و حکایت‌های زیادی وجود دارد که در اصل ثمره شب‌نشینی‌های افرادی بوده که در این منطقه سکونت داشتند.
چهل چشمه
اگر اهل کوه‌نوردی باشید این منطقه در کردستان انتخاب اول شما خواهد بود. منطقه چهل چشمه شامل کوه‌هایی با ارتفاع‌های متفاوت است که جزو زیباترین جاهای دیدنی کردستان است. منطقه‌ی چهل چشمه از برف‌گیرترین و سردسیرترین منطقه‌های کردستان است و در تمام طول سال پوشیده از برف است. همچنین جزو بزرگ‌ترین یخچال‌های طبیعی ایران هم محسوب می‌شود. در این منطقه انواع گیاهان دارویی و غیر دارویی رشد می‌کنند که نظیرش کمتر جایی دیده می‌شود و ترکیب چشمه‌های این منطقه، پوشش گیاهی و هوای پاک باعث تازگی روح و نشاط می‌شود.
دیواندره
شهرستان دیواندره یکی از شهرستان‌ها و جاهای دیدنی کردستان است که در شمال این استان قرار گرفته و مرکز آن نیز دیواندره است. دیواندره به دلیل وجود دشت‌هایی بسیار وسیع شامل سارال و اوباتا یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید گندم و پرورش دام استان کردستان است. کشاورزی و دامداری از جمله فعالیت‌های اصلی مردم این منطقه به‌حساب می‌آیند.
این شهرستان از نظر آبوهوایی به‌عنوان یکی از مناطق سردسیر و برف‌گیر کشور شناخته شده و در نتیجه جاذبه‌های دیدنی کردستان در زمستان در این شهر بسیار جذاب و خیره‌کننده است. از جمله تقسیمات کشوری شهرستان دیواندره می‌توان به بخش مرکزی، بخش کرفتو، شهر زرینه و بخش سارال اشاره کرد.
