روزه مسافر در ماه رمضان با مقارن شدن نوروز و ماه رمضان اهمیت ویژه تری پیدا می کند. بسیاری برای سفر در تعطیلات برنامه ریزی کردند ولی نمی دانند که آیا می توانند به مسافرت بروند یا نه ؟ این مطلب احکام روزه مسافر در ماه مبارک رمضان را در اختیار شما قرار داده است. پاسخ بسیاری از سوالات شما اینجاست.
مسافر در ماه رمضان می تواند روزه بگیرید ؟
طبق نظر علما بطور کلی مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد اما اگر برای فرار از روزه باشد مکروه است، شخص مسافر بنابه نظر مرجع تقلید خود می تواند سفر خود را مدیریت کرده و قضای آن را بعد از برگشت به وطن به جای آورد. قبل از اینکه به سراغ احکام مسافرت برویم بهتر است ابتدا به این درک برسیم که از نظر شرعی چه کسی مسافر است؟
مسافر کیست؟
اگر سفر شخصی در ماه مبارک از شرایط زیر برخوردار باشد از نظر شرع، آن شخص مسافر بوده و احکام جاری بر اعمال او احکام مسافر است.
۱: مجموع مسافت رفت و برگشت نباید کمتر از ۸ فرسخ یعنی ۴۳ کیلومتر باشد، به عبارت دیگر فاصله مبدأ و مقصد حداقل باید ۲۱ و نیم کیلومتر باشد.
۲: قبل از اینکه سفر شروع شود قصد پیمودن حداقل ۸ فرسخ را داشته باشد.
۳: قبل از خارج شدن از حد ترخص از تصمیم پیمودن ۸ فرسخ پشیمان نشود.
۴: سفرش در اثناء پیمودن مسافت شرعی، با رسیدن به وطن یا مکانی که قصد اقامت ده روزه در آنجا دارد قطع نشود.
۵: سفر، مشکلات شرعی از جمله قصد برای انجام کار حرام را دارا نباشد.
۶: مسافر به صورت کلی در سفر نباشد مثل:عشایر،..
۷: شغل مسافر سفر کردن نباشد مثل: رانندگان بین شهری یا شغل وی در شهر دیگری قرار نداشته باشد.
۸: حد ترخص را رد کند یعنی از وطن یا جایی که قصد اقامت ده روز یا بیشتر را دارد به اندازه‌ای دور شود که صدای اذان شهر را نشنود و دیوارهای شهر را نبیند.
از انواع آش برای ماه رمضان با دستورات شادمگ استفاده کنید.
چگونه سفر کنیم تا بتوانیم روزه بگیریم؟
اگر می‌خواهید سفر کنید و در عین‌حال از انجام فریضه الهی خود یعنی روزه نیز بهره‌مند شوید، در سفر خود به شرایط زیر توجه کنید:
سفر خود را در بعدازظهر یکی از روزهای ماه رمضان شروع کنید.
مبدا سفرتان باید وطن یا جایی که در آن اقامت بیشتر از ده روز داشتید، باشد.
سفر خود را در یکی از روزهای ماه رمضان و پیش از اذان ظهر تمام کنید و به مقصد برسید؛ یعنی پیش از ظهر به وطن یا جایی که در آن قصد اقامت 10 روزه دارید برسید. در غیر این صورت روزه باطل است و بر شما واجب نیست، درنتیجه باید قضای آن را به‌جا آورید.
فراموش نکنید برای اینکه روزه شما در سفر قبول باشد، باید روزه در سفر را نذر کرده باشید.
کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان عبارت است از:
غذا دادن به شصت فقیر یا دو ماه (شصت روز) روزه گرفتن که باید یک ماه تمام آن و حداقل یک روز از ماه دوم آن پی‌در‌پی باشد و اگر بقیه ماه دوم پی‌در‌پی نباشد، اشکال ندارد.
مسافر باید سفرش در ماه رمضان پیش از ظهر تمام شود، یعنی پیش از ظهر به مقصد خود (وطن- جایی که قصد اقامت ده روزه در آن جا را دارد) برسد.
اگر مسافر بعد از ظهر به مقصد خود برسد، چنانچه ظهر در جایی که نمازش کامل است، نبوده باشد، روزه‌اش باطل است.
مسافر پیش از ظهر به مقصد خود برسد، چنانچه مبطلی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد، روزه خود را به اتمام می‌رساند و روزه‌اش صحیح است.
دمنوش مناسب ماه رمضان را در شادمگ آموزش دیدید.
اگر مسافر پیش از ظهر به مقصد رسیده، ولی در اثنای سفرش در آن روز مبطلی انجام داده باشد، روزه‌اش باطل است، ولی فقط قضای آن را باید بگیرد و کفاره ندارد.
تنها حالتی که مسافر شرعی می‌تواند در سفرش روزه بگیرد این است که روزه در سفر را نذر کرده باشد.
غیر از روزه ماه رمضان روزه معین دیگرى بر انسان واجب باشد، اگر آن وجوب از جهت حقّ الناس باشد (مثل این که اجیر شده باشد که روز معینى را روزه بگیرد) نمى‌تواند در آن روز مسافرت کند.
نذر روزه
اگر نذر کند روزه بگیرد و روز آن را معین نکند، نمى‌تواند آن را در سفر به جا آورد، ولى چنانچه نذر کند که روز معینى را در سفر روزه بگیرد، باید آن را در سفر به جا آورد و نیز اگر نذر کند روز معینى را چه مسافر باشد یا نباشد روزه بگیرد، باید آن روز را اگر چه مسافر باشد روزه بگیرد.
کسى که نمى‌داند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگیرد و در بین روز مسئله را بفهمد، روزه‌اش باطل مى‌شود و اگر تا مغرب نفهمد روزه‌اش صحیح است.
اگر فراموش کند که مسافر است یا فراموش کند که روزه مسافر باطل مى باشد و در سفر روزه بگیرد، روزه‌ی او باطل است.
مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد،مکروه است.
مسافر پیش از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى‌خواهد ده روز در آن جا بماند، چنانچه کارى که روزه را باطل مى‌کند انجام نداده، باید آن روز را روزه بگیرد، و اگر انجام داده روزه آن روز بر او واجب نیست.
اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى‌خواهد ده روز در آن جا بماند، نباید آن روز را روزه بگیرد.
در ذیل این گزارش به احکام سفر و روزه مسافر در ماه مبارک رمضان از دیدگاه برخی مراجع عظام تقلید می پردازیم:
احکام روزه مسافر از دیدگاه امام خمینی (ره)
مسافری که باید نمازهای چهاررکعتی را در سفر دو رکعت بخواند نباید روزه بگیرد، و مسافری که نمازش را تمام می خواند مثل کسی که شغلش مسافرت یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.
اگر روزه دار بعد از ظهر سفر کند باید روزۀ خود را تمام نماید و اگر پیش از ظهر سفر کند وقتی به حد ترخص برسد باید روزۀ خود را بخورد و اگر پیش از آن روزه را باطل کند کفاره بر او واجب است.
چنانچه مسافر پیش از ظهر به وطنش برسد یا به جایی برسد که می خواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده، باید آن روز را روزه بگیرد و اگر انجام داده، روزۀ آن روز بر او واجب نیست.
اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد یا به جایی برسد که می خواهد ده روز در آنجا بماند نباید آن روز را روزه بگیرد.
احکام روزه مسافر از دیدگاه مقام معظم رهبری
مسافرى که باید نمازهاى چهار رکعتى را در سفر دو رکعت بخواند،نباید روزه بگیرد. و مسافرى که نمازش را تمام مى‌خواند، مثل کسى که شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.
مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد،مکروه است.
اگر غیر روزه رمضان روزه معین دیگرى بر انسان واجب باشد، بنا براحتیاط واجب نباید در آن روز مسافرت کند، و اگر در سفر باشد، باید قصد کند که ده روز در جایى بماند و آن روز را روزه بگیرد، ولى اگر نذر کرده باشد روز معینى را روزه بگیرد، مى‌تواند در آن روز مسافرت نماید.
اگر نذر کند روزه بگیرد و روز آن را معین نکند، نمى‌تواند آن را در سفر بجا آورد. ولى چنانچه نذر کند که روز معینى را در سفر روزه بگیرد، بایدآن را در سفر بجا آورد. و نیز اگر نذر کند روز معینى را چه مسافر باشد یا نباشد،روزه بگیرد، باید آن روز را اگرچه مسافر باشد روزه بگیرد.
مسافر مى‌تواند براى خواستن حاجت، سه روز در مدینه طیبه روزه مستحبى بگیرد.
نکته
کسى که نمى‌داند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگیرد و در بین روز مساله را بفهمد، روزه‌اش باطل مى‌شود، و اگر تا مغرب نفهمد، روزه‌اش صحیح است.
اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل مى‌باشد و در سفر روزه بگیرد، روزه او باطل است.
چنانچه روزه‌دار بعد از ظهر مسافرت نماید، باید روزه خود را تمام کند، و اگر پیش از ظهر مسافرت کند، وقتى به حد ترخص برسد، یعنى به جایى برسد که دیوار شهر را نبیند و صداى اذان آن را نشنود، باید روزه خود را باطل کند، و اگر پیش از آن روزه را باطل کند، بنابر احتیاط کفاره نیز بر او واجب است.
اگر مسافر پیش از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى‌خواهد ده روز در آن جا بماند، چنانچه کارى که روزه را باطل مى‌کند انجام نداده، باید آن روز را روزه بگیرد، و اگر انجام داده روزه آن روز بر او واجب نیست.
در صورتی که مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى‌خواهد ده روز در آن جا بماند، نباید آن روز را روزه بگیرد.
مسافر و کسى که از روزه گرفتن عذر دارد، مکروه است در روز ماه رمضان جماع نماید و در خوردن و آشامیدن کاملا خود را سیر کند.
احکام روزه مسافر از نظر آیت الله سید علی حسینی سیستانی
مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد. و مسافری که نمازش را تمام میخواند مثل کسی که شغلش مسافرت، یا سفر او سفر معصیت است، باید در سفر روزه بگیرد.
مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولی برای فرار از روزه مسافرت مکروه است. و همچنین است مطلق سفر در ماه رمضان مگر اینکه برای حج یا عمره یا به جهت ضرورتی باشد.
اگر غیر روزه رمضان روزه معین دیگری بر انسان واجب باشد، چنانچه به اجاره یا مانند آن واجب شده باشد، یا روز سوّم از روزهای اعتکاف باشد، نمی‌تواند در آن روز مسافرت کند، و اگر در سفر باشد چنانچه ممکن است باید قصد کند که ده روز در جایی بماند و آن روز را روزه بگیرد؛ ولی اگر روزه آن روز به نذر واجب شده باشد ظاهر آن است که سفر در آن روز جایز است و قصد اقامت واجب نیست، هرچند بهتر آن است که تا ناچار نشود مسافرت نکند و اگر در سفر است قصد اقامت نماید. ولی اگر به قسم یا عهد واجب شده باشد ـ بنا بر احتیاط واجب ـ مسافرت نرود و اگر در سفر بود قصد اقامت کند.
روزه مستحبی
اگر نذر کند روزه مستحبی بگیرد و روز آن را معین نکند، نمی‌تواند آن را در سفر بجا آورد، ولی چنانچه نذر کند که روز معینی را در سفر روزه بگیرد، باید آن را در سفر بجا آورد. و نیز اگر نذر کند روز معینی را چه مسافر باشد یا نباشد، روزه بگیرد، باید آن روز را اگرچه مسافر باشد روزه بگیرد.
مسافر می‌تواند برای خواستن حاجت سه روز در مدینه طیبه روزه مستحبی بگیرد، و احوط این است که آن سه روز روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه باشد.
کسی که نمیداند روزه مسافر باطل است، اگر در سفر روزه بگیرد و در بین روز مسأله را بفهمد، روزه‌اش باطل می‌شود و اگر تا مغرب نفهمد، روزه‌اش صحیح است.
فراموش کردن مسافر بودن
اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل میباشد و در سفر روزه بگیرد، روزه او ـ بنا بر احتیاط ـ باطل است.
اگر روزه‌دار بعد از ظهر مسافرت نماید، باید ـ بنا بر احتیاط ـ روزه خود را تمام کند، و در این صورت قضای آن لازم نیست، و اگر پیش از ظهر مسافرت کند، ـ بنا بر احتیاط واجب ـ نمی‌تواند آن روز را روزه بگیرد، خصوصاً اگر از شب نیت سفر داشته باشد. ولی در هر صورت نباید پیش از رسیدن به حدّ ترخّص چیزی را که روزه را باطل میکند انجام دهد، وگرنه کفاره بر او واجب می‌شود.
اگر مسافر در ماه رمضان چه آنکه قبل از فجر در سفر بوده و چه آنکه روزه بوده و سفر نماید، چنانچه پیش از ظهر به وطنش برسد، یا به‌جایی برسد که میخواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه کاری که روزه را باطل میکند انجام نداده ـ بنا بر احتیاط ـ باید آن روز روزه را بگیرد و در این صورت قضا ندارد. و اگر انجام داده، روزه آن روز بر او واجب نیست و باید آن را قضا کند.
اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش برسد، یا به‌جایی برسد که میخواهد ده روز در آنجا بماند ـ بنا بر احتیاط ـ روزه‌اش باطل است، و باید آن را قضا کند.
مسافر و کسی که از روزه گرفتن عذر دارد، مکروه است در روز ماه رمضان جماع نماید، و در خوردن و آشامیدن کاملاً خود را سیر کند.
روزه مسافر از نظر آیت‌الله مکارم شیرازی
مسافرى که باید نمازهاى چهار رکعتى را در سفر، دو رکعت بخواند، نمى تواند در آن سفر روزه بگیرد؛ ولى باید قضاى آن را بجا آورد، و مسافرى که نمازش را تمام مى خواند؛ مثل کسى که شغل او سفر است، باید در سفر روزه بگیرد.
اگر روزه دار بعد از ظهر مسافرت کند، باید روزه خود را تمام کند و صحیح است.
اگر روزه دار پیش از ظهر مسافرت کند، وقتى به «حدّ ترخّص» برسد؛ یعنى به جایى برسد که صداى اذان شهر را نشنود و اهل آنجا او را نبینند، باید روزه خود را رها کند و اگر پیش از آن روزه را باطل کند، علاوه بر قضا، بنابراحتیاط واجب، کفّاره هم دارد.
مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، ولى اگر براى فرار از روزه باشد مکروه است.
اگر مسافر، پیش از ظهر به وطنش برسد، یا به جایى برسد که مى خواهد ده روز در آنجا بماند، چنانچه تا آن وقت، کارى که روزه را باطل مى کند انجام نداده است، باید آن روز را روزه بگیرد و اگر انجام داده، باید بعداً قضاى آن را بجا آورد.
اگر مسافر بعد از ظهر به وطنش یا به جایى که مى خواهد ده روز در آن جا بماند برسد، نباید آن روز را روزه بگیرد، و بعداً قضاى آن را بجا مى آورد.
احکام نماز مسافر
در کنار شرایط روزه مسافر در ماه رمضان، شرع می‌گوید اگر شما به سفر رفته‌اید و دارای شرایط زیر هستید، باید نماز خود را به صورت شکسته به جا آورده و نمازهای چهار رکعتی را دو رکعت بخوانید.
مقصد شما باید حد فاصل چهار تا هشت فرسخ از محل اقامت‌تان دورتر باشد. اگر کمتر و بیشتر از این فاصله بود حد ترخص رعایت نشده است.
از ابتدای سفر باید قصد کنید که بیش از هشت فرسخ از خانه خود دور نمی‌شوید.
قبل از رسیدن به حداقل مسافت، یعنی چهار فرسخ، باید قصد خود را مشخص کرده باشید.
سفر شما نباید برای کار حرام صورت بگیرد.
اگر به وطنی دورتر سفر می‌کنید و بین راه قصد اقامت ده روزه در مکانی را دارید. حکم برای آن مکان ده روزه لحاظ خواهد شد.
شغل مسافرت
شغل شما نباید مسافرت باشد. خواه راننده تریلی یا اتوبوس باشد و یا هر پیشه دیگری که مجبورید به خاطر آن مدام به شهر‌های مختلف سفر کنید.
در ادامه شرایط روزه مسافر در ماه رمضان، اگر کوچ نشین هستید و محل زندگی ثابتی ندارید، شما در رده مسافرین قرار نمی‌گیرید.
باید ده روز در محل جدید اقامت داشته باشید. محلی که صدای اذان وطن‌تان در آن شنیده نشود.
اگر در موارد ویژه و خاص قرار گرفتید باید با مراجعه به کتب فقهی یا تماس با دفاتر مراجع عظمای تقلید از حکم خود مطلع شوید.
