فصد خون یکی از راه های درمانی موثر در طب سنتی است که اگر به درستی و در زمان صحیح انجام شود، نتایج شگفت انگیزی خواهد داشت. این روش درمانی باعث خارج شدن مواد زائد و مضر از بدن می‌شود. اگر می خواهید در مورد فصد خون بیشتر بدانید خواندن این مطلب از گروه سلامت شادمگ را از دست ندهید.
فصد خون چیست
یکی از روشهای خون گیری در طب سنتی ، فصد خون است که موجب دفع بسیاری از سموم بدن در هنگام غلبه سودا و دفع مواد زائد خون می شود. این روش نسبت به حجامت و بادکش نا شناخته تر است و اغلب برای افراد نا آشناست ، اما باید بدانید که فصد همان رگ زدن است که در قدیم رواج داشته و باید توسط افراد ماهر و متخصص انجام گیرد. در گذشته فصد یا همان رگ زدن به وسیله یک ابزار کوچک فلزی به نام «نیشتر» انجام می شد که شکل و اندازه آن برای هر رگ متفاوت بود.
حکما براین باورند که بدن انسان از چهار خلط خون، بلغم، صفرا و سودا تشکیل شده است که اگر میزان این چهار خلط همیشه در حد تعادل و تناسب باشد بدن در حالت سلامت قرار دارد، اما اگر به علت افزایش و یا کاهش این اخلاط تعادل و تناسب بدن دچارتغییر شود بدن بیمارمی گردد که فصد می تواند در جهت تعادل و تناسب این چهار خلط عمل کند و از افزایش آن در بدن و ایجاد بیماری جلوگیری نماید.
در این بخش از رازهای سلامت در نمناک به نکاتی درباره فصد خون و نحوه انجام آن و دلایل برتری آن نسبت به حجامت و بادکش می پردازیم.
نحوه انجام فصد خون
فصد یا رگ زدن برای مداوای برخی بیماری ها هنگام ضرورت به کار می رود که در این روش با تیغ زدن وریدها خون را از آن خارج می کنند . برخی پزشکان با این روش مخالفند زیرا می گویند خون و املاح آن برای بدن ضروری است و نباید آن را از بدن خارج نمود.
اما حکما و پزشکان طب سنتی معتقدند زمانی که فرد به واسطه پرخوری، روی هم خوری و کم تحرکی موجب افزایش اخلاط چهارگانه بدن می شود باید برای درمان این حالت ، باید روش فصد و خارج کردن خون از وریدها را بکار گیرد. عملیات فصد درد چندانی ندارد و اگر تحت نظر پزشک حاذق صورت بگیرد عوارض و خطری ندارد.
هدف از فصد کردن
در طب قدیم فصد به منظور کم کردن زیادی خون و یا انحراف خون از عضو آسیب دیده صورت می گرفت. مثلا اگر فردی دچار التهاب عضو می شد و این التهاب موجب پرخونی می گشت برای کم کردن درد و التهاب و پرخونی، در نزدیک ترین رگ محل درد فصد را انجام می داد و مقداری خون از سیاهرگ می گرفت ، اطبا برای پیشگیری از درد دورترین رگ را برای فصد انتخاب می کنند.
فصد رگ های قسمت های مختلف بدن مانند گردن، پیشانی، پشت زانو و… برای التیام دردهایی مانند درد بواسیر، درد رحم، سوءهاضمه، کمر درد، واریس، خونریزی شدید بینی، پرفشاری خون ، درمان برخی نازایی ها به کار می رود.
تفاوت فصد با حجامت
فصد و حجامت برای پیشگیری و درمان برخی بیماری به کار می روند ودر هر دو مقداری خون از بدن خارج می شود اما این دو روش درمانی تفاوت هایی هم با یکدیگر دارند.
در فصد، خون گیری از عروق اصلی است و در آن رگ را کاملا می گشایند تا مقدار مشخصی خون از بدن بیمار خارج شود، همچنین خونی که در فصد از بدن خارج می شود غلیظ و از عمق بدن اخلاط و سموم را خارج می کند.
اما در حجامت ابتدا با وسایلی بدن را ـ اغلب در پشت، صورت، دست و پا ـ بادکش کرده و با ابزار مخصوص خراش می دهند تا خون رقیقی از مویرگ ها ی قسمت های سطحی بدن و پوست و یا مویرگ های داخل عضله خارج شود و همان نواحی از سطح پوست از اخلاط پاک گردد.
فصد به چه کسانی و چه زمانی توصیه می شود؟
خون خارج شده در فصد بیشتر است و در نتیجه ممکن است فرد دچار ضعف گردد و به اعضای اصلی بدن همچون کبد، کلیه و قلب ضرر وارد شود. بنابراین فصد طبق نظر اطبا ء برای کودکان و افراد سالمند مناسب نیست و توصیه نمی شود. این روش درمانی به علت آن که مضراتی مانند ضعف نیروی بدن، سستی و رخوت، بی اشتهایی، ضعف معده و کبد، سوءمزاج و… را به همراه دارد، برای افراد تب دار، ساکنان مناطق سردسیر و افرادی که از شدت بیماری چهره ای زرد دارند ممنوع است. افرادی که ضعف معده و کبد دارند باید از انجام این روش بپرهیزند.
فصد برای افراد بالغ گرم مزاج که در مناطق گرمسیر کشور زندگی می کنند پیشنهاد می شود ، این افراد بهتر است این روش را در فصل بهار و در ساعات اولیه روز ، پس از هضم غذا و بعد از کار کردن شکم انجام دهند.
فصد بیشتر برای افراد با حجم و غلظت خون زیاد توصیه می شود ، این افراد دارای ویژگی هایی شامل استخوان بندی درشت، رویش زیاد مو، چشم و لب درشت بوده و بیشتر مردان را شامل می شود.
در فصل بهار اخلاط و فضولات در خون به جریان در می آیند و بدن با هیجاناتی همراه است پس خون گرفتن موجب دفع این فضولات می شود و همچنین فشار خون در این فصل به حدی است که عوارض ناشی از فصد به کمترین مقدار خود می رسد. در فصل های زمستان ، فضولات غلیظ حرکت نمی کند و خون گرفتن سبب دفع بخش مفید خون می شود. بهتر است این روش در فصل تابستان و در فصول سرد سال جز انجام نشود. زنان در دوران بارداری نباید فصد کنند.
چه مواقعی به فصد خون نیاز داریم ؟
- هنگام زیادی خون
- در صورت کثیفی خون مثلا داشتن قند– چربی– اوره– اسید اوریکِ بالا در خون
- زیادی و تباهی خون
- هنگام انحراف مسیر خون در بدن
- در صورت فشار خون بالا
- در صورت اورژانس ها یا بحران های طبعی مانند :ضربه ها – تصادفات – و در حالات اسپاسمهای شدید وکزاز
- برای تسکین دردها یی مانند سیاتیک – درد پستان – و دردهای اسکلتی دیگر
- هنگام غلبه سودا
چگونگی انجام فصد و مراقبت های لازم
در هنگام انجام عمل فصد ابتدا پزشک طب سنتی سن بیمار، مزاج بدنی، نوع فصل، نوع بیماری، آب و هوا، محل زندگی، چاقی یا لاغری بیمار و قوت و ضعف معده را بررسی می کند و سپس اگر انجام فصد برای فرد مشکل ایجاد نکند با توجه به رگ مورد نظر، عمق شکاف، مقدار خون و نوبت های خونگیری، عمل فصد را انجام می دهد.
برای انجام فصد فرد انجام دهنده باید تجربه، مهارت کافی و دانش شناخت دقیق محل و نوع رگ ها و اعضای بدن را داشته باشدپس انجام این روش کار هر کسی نیست. هر گونه اشتباه در انجام فصد سبب آسیب به فرد و در گاهی مواقع منجر به مرگ بیمارمی شود پس هیچگاه پیش افراد غیر متخصص برای انجام این روش نروید و خودسرانه و بدون تجویز پزشک این کار را انجام ندهید زیرا این کار عواقب جبران ناپذیری برای بیمار دارد.
قبل از انجام فصد این نکات را رعایت کنید
افراد قبل از انجام عمل فصد نباید به حمام بروند و یا نباید به شدت گرسنه و یا پر خوری کرده باشند .
همچنین بیمارنباید 12 ساعت پیش از فصد مقاربت زناشویی داشته باشد زیرا مقاربت زناشویی سبب تحلیل قوای بدن می شود و امکان بیهوشی یا افت فشار خون او هنگام عمل فصد وجود دارد.
قبل از انجام فصد خوردن خوراک های ترش و نوشیدنی های ترش مزه مانند آب انار، آبغوره، آب سیب ترش به منظور کاهش صفرا مناسب است . قبل از فصد مصرف غذاهای سرد مانند لبنیات ، تخم مرغ، ماهی ، برنج، مرغ، خیار و کاهو ، کیوی ، گوجه فرنگی ، ماکارونی ،آش جو ، لوبیا مجاز نیست.
بعد از انجام فصد این نکات را رعایت کنید
پس از فصد بیمار باید از غذاهای لطیف مانند انواع سوپ استفاده کند و از پرخوری بپرهیزد همچنین آهسته غذا بخورد از خوردن غذاهای شور و دودی بپرهیزد. فری که بر وی او فصد انجام شده ، هنگام استراحت باید به پشت دراز بکشد، اما به خواب نرود .
اگر موضع فصد دردناک بوداز کمپرس گرم یا روغن میخک برای کاهش درد استفاده کنید و در صورت خونریزی یک قطعه گاز استریل یا پارچه تمیز را روی موضع قرار دهید و بیست دقیقه فشار نقطه ای و محکم وارد کنید. پس از فصد مصرف تخم مرغ و غذاهای حاوی تخم مرغ و غذاهای بسیار تند و تیز و بسیار ترش و بسیار شیرین تا 24 ساعت ممنوع است.
چرا باید دو یا چند بار فصد را انجام داد؟
فصد ایده آل 3 مرحله پشت سر هم طی چهارده روز است که هر بار به مقدار بیشتری سودا و بلغم و خون فاسد از بدن دفع می شود. اما در اغلب مواقع دوبار پشت هم انجام می شود. اگر منظور از فصد بازگرداندن ماده باشد هرچند خون را به دفعات بیشتر بیرون می کنند هدف کامل تری حاصل می شود.
پس باید در کمترین مدت و زمان فصد انجام شود و به فاصله یک روز باشد. اگر فصد در همان روز باشد رگ زدن مایل انجام می گیرد اگر یک ساعت یا زودتر باید عرضی بزنند و اگر در روز بعد نیاز به فصد باشد از طول انجام می شود.در نظر داشته باشید نباید در میان دو فصد خوابید زیرا خواب سبب بازگشت ماده به داخل می گردد و فصد دوم را تباه می سازد.
فصد خون در کدام نواحی بدن انجام می‌شود؟
گفته می‌شود که فصد ۶۴ موضع دارد که هر کدام برای یک بیماری خاص است که به شیوه ایی خاص نیز باید عمل خونگیری شود، اما به طور کلی فصد خون را در نواحی مختلف بدن می‌توان انجام داد. معمول‌ترین نواحی انجام این عمل در بدن عبارتند از:
- دست راست
- دست چپ
- پا
- صورت
- فصد زیر زبان
- گوش
- بینی
فصد خون چه فوایدی دارد؟
پزشکان معتقدند که با انجام فصد می‌توان بسیاری از بیماری‌هایی که در بدن نهفته‌اند رهایی یافت؛ و به همین دلیل انجام این کار را به همه توصیه می‌کنند. فواید آن بسیار زیاد هستند که در ادامه به برخی از مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم؛
۱. کاهش کلسترول خون:
محققان دریافته‌ند افرادی که اقدام به فصد رگ می‌کنند از سلامت کلی بدن برخوردار بوده و احساس بهتری نسبت به سایر افراد دارند. عملیات فصد به دلیل آنکه مقدار زیادی سموم را از خون پاک می‌کند باعث می‌شود تا فرد احساس شادابی کند. پالایش خون و پاکسازی غدد لنفاوی باعث شده است تا افرادی که از فشار خون بالا رنج می‌برند به طور شگفت‌انگیزی بهبود یابند. همین امر موجب می‌شود تا سطح کلسترول خون به حالت عادی بازگشته و تنظیم شود.
۲. تولید سلول‌های قرمز خون:
فصد خون برای افراد تحت درمان شیمی‌درمانی بسیار مفید است. معمولا بیماران سرطانی به‌دلیل آنکه باید تحت درمان‌های خاص و شدیدی قرار بگیرند از سلول‌های قرمز خون کمتری برخوردار هستند. فصد رگ باعث می‌شود تا بدن تحریک شده و به تولید سلول‌های قرمز خون بپردازند.
۳. بهبود بیماری‌های خاص:
بسیاری از بیماری‌های خاص با انجام فصد بهبود یافته‌اند. همانطور که در بالا ذکر کردیم، فصد رگ به دلیل پاکسازی و پالایش کردن خون از سموم، بهترین گزینه برای درمان بیماری‌های خاص است. این بیماری‌ها شامل هموکروماتوز (وجود مقدار آهن زیاد در بدن) و پلی سیتمی است که با انجام فرایند فصد به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود می‌یابند.
۴. تنظیم مقدار آهن بدن:
افزایش سطح آهن بدن منجر به بیماری هموکروماتیس می‌شود که تحت عنوان یک بیماری خاص شناخته می‌شود. فصد به دلیل پالایش خون باعث تعادل در سطح آهن بدن شده و همین امر به بهبودی بیماری هموکروماتیس ختم می‌شود. توجه داشته باشید که اگر این بیماری به موقع درمان نشود نتایج ناگواری نظیر نارسایی قلب، ضعف و خستگی مفرط و بیماری‌های کبدی را در بر خواهد داشت.
فصد خون چه عوارضی دارد؟
تقریبا هیچ درمانی بدون عوارض نبوده و معمولا روشهای مختلف درمانی دارای مشکلاتی نیز هستند. فصد خون نیز از این قاعده مستثنی نبوده و دارای عوارضی است که باید قبل از انجام به آن‌ها توجه داشت. در ابتدا باید توجه داشت که خون خارج شده در فصد بیشتر مواردی همچون حجامت است و در نتیجه ممکن است فرد دچار ضعف گردد و به اعضای اصلی بدن همچون کبد، کلیه و قلب ضرر وارد کند.
بنابراین فصد طبق نظر پزشکان برای کودکان و افراد سالمند مناسب نیست و توصیه نمی‌شود. این روش درمانی به علت آن که مضراتی مانند ضعف نیروی بدن، سستی و رخوت، بی اشتهایی، ضعف معده و کبد، سوءمزاج و… را به همراه دارد، برای افراد تب دار، ساکنان مناطق سردسیر و افرادی که از شدت بیماری چهره‌ای زرد دارند ممنوع است.
همچنین افرادی که ضعف معده و کبد دارند باید از انجام این روش بپرهیزند. در برخی موارد نیز مشاهده شده است که فصد منجر به آسیب بافت‌ها و سلول‌های عصبی شده و عفونت‌هایی را نیز در برداشته است.
تفاوتهای فصدخون و حجامت
تفاوت اصلی فصد خون با حجامت در نوع خونگیری است. زمانی که از روش حجامت استفاده می‌کنیم متخصص با استفاده از خراش‌های سطحی روی بدن یا بادکش کردن خون از طریق مجاری مویرگ‌ها، این کار را انجام می‌دهد. در واقع خون از قسمت‌هایی مانند مویرگ‌ها خارج می‌شود. به این روش «حجامت خون» گفته می‌شود.
اکنون در مقابل روش حجامت، باید بگوییم که فصد خون از رگ‌ها خونگیری می‌کند. یعنی با دسترسی به رگ‌های اصلی و مسیر خون، عمل فصد انجام می‌شود.
تفاوت دیگر در کیفیت درمان است. زمانی که حجامت می‌کنید خون از نقاط سطحی بدن شما جاری می‌شود و آلودگی‌های سطحی را به بیرون می‌راند. با انجام حجامت خون شما این مواد آلوده را به بیرون هدایت می‌کند، بنابراین خون در حجامت، غلظت پایینی دارد اما در فصد قضیه کاملا برعکس است.
زمانی که فصد خون انجام می‌دهید، خون از رگ‌های اصلی تخلیه می‌شود. در نتیجه آلودگی‌ها از کل بدن خارج می‌شوند. همچنین به دلیل تخلیه خون از کل بدن، میزان آلودگی‌ها نسبت به خون حجامت بیشتر است، پس غلظت خون در این روش بیشتر خواهد بود.
درست است که تفاوت فصد خون و حجامت تاثیرات متفاوتی را به وجود می‌آورد اما باز هم نمی‌توان در خوبی و مفید بودن آن‌ها تفاوتی قائل شد. حجامت و فصد خون هر دو کارآمد هستند و فواید بسیاری دارند.
انواع فصد خون چیست؟
فصد خون بر اساس میزان خونی باید از بدن خارج شود، انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
فصد کامل
در این نوع، خونگیری از بدن به طور کامل و تنها در یک نوبت انجام می‌شود.
فصد مکرر یا منقطع
در نوع مکرر میزان خونگیری با نوع کامل یکسان است؛ اما فصد در چند نوبت انجام می‌شود.
فصد خفیف
در این فصد به دلایلی مانند پیری، ضعف یا کم‌خونی، حجم خون خارج شده کنترل می‌شود و کمتر از حالت‌های قبل است.
فصد سوزنی
این نوع فصد بر اساس طب سوزنی یا علم رفلکسولوژی انجام می‌شود. در این شیوه از سوزن‌های مخصوص سه وجهی استفاده می‌شود. با استفاده از این سوزن‌ها، نقاطی از بافت مورد نظر سوراخ و در نتیجه تنها چند قطره خون خارج می‌شود.
بهترین نواحی بدن برای انجام فصد خون
در طب سنتی امروز، در ۶۴ نقطه از بدن می‌توان عمل فصد خون را انجام داد. خونگیری از هر کدام از این نقاط شیوه خاص خود را داشته و برای یک بیماری خاص تجویز می‌شود.
به طور کلی معمول‌ترین نواحی بدن که عمل فصد روی آن‌ها انجام می‌شود، عبارتند از:
- فصورت
- زیر زبان
- بینی
- گوش
- دست‌ها
- پاها
بهترین زمان انجام فصد خون
بهترین زمان انجام فصد، ۱۵ تا ۲۷ ماه قمری و هنگام ظهر است. برای تاثیرگذاری بیشتر بهتر است که فصد خون یک ساعت بعد از غذاخوردن انجام شود.
روزهای اول و آخر ماه قمری برای انجام فصد خون مناسب نیستند.
در نیمه اول ماه، یعنی از اول تا چهاردهم ماه قمری، به دلیل حرکت و جوشش ذاتی خون، خون صالح با فاسد ترکیب می‌شود. با انجام این عمل در این روزها، موفق به خارج کردن تمام خون فاسد نخواهیم شد و مقداری از خون صالح هم خارج می‌شود. پس بهتر است در این ایام فصد انجام نشود
روزهای آخر ماه قمری هم برای انجام فصد مناسب نیستند. در این ایام به دلیل تاثیرات جوی ماه، اخلاط بدن غلیظ می‌شوند و تمایل به ته‌نشین شدن دارند؛ بنابراین هنگام فصد، خون فاسد به سختی خارج خواهد شد و چندان در درمان بیماری موثر نخواهد بود.
خواص فصد خون برای پوست صورت
بروز جوش و آکنه در پوست صورت با غلظت خون ارتباط مستقیم دارند. در واقع جوش یا آکنه حاصل تجمع و رسوب مواد زائد و غلیظ در دیواره رگ‌ها است. در چنین حالتی باید فورا اقدام به خارج کردن رسوبات سمی از بدن کنیم.
برای این منظور راه‌حل‌های زیادی مثل افزایش مصرف مایعات و رفع بیماری‌های زمینه‌ای وجود دارد؛ به عنوان مثال یک کبد درگیر می‌تواند یک صورت پرجوش ایجاد کند.
شناسایی عامل اولیه مهم است؛ اما در هر حال، فصد خون برای داشتن یک پوست شاداب یک روش درمانی کاملا موثر و مفید است. فصد در درمان سایر بیماری‌های پوستی، مثل اگزما یا پسوریازیس هم مفید است.
درمان غلظت خون
غلظت خون یک بیماری است که بر اثر افزایش تعداد گلبول های قرمز خون ایجاد می‌شود. غلظت خون علائم زیادی ایجاد می‌کند؛ تاری دید، تنگی نفس، ضعف و بی‌حالی، دردهای استخوانی. برای درمان این بیماری، علاوه بر رعایت رژیم غذایی، انجام برخی اعمال یداوی نظیر فصد خون هم موثر است.
در این روش دو هدف مهم وجود دارد:
- کاستن از حجم خون بیمار به منظور کم کردن ترافیک و غلظت خون
- انحراف خون به مسیری دیگر برای درمان بیماری یا رفع یک مشکل خاص
دقت کنید که سیاهی و تیرگی خون دلیل بر غلظت خون نیست و این مساله تنها از طریق آزمایش خون قابل تشخیص است.
درمان میگرن و سردرد با فصد خون
انجام فصد خون برای درمان سردردهای میگرنی هم مفید است. این کار باعث می‌شود که فرد بیمار در سر خود حس سبکی کند و دردهایش کمتر شود. فصد سر باید با احتیاط زیاد و توسط یک پزشک باتجربه انجام شود.
