درمان سوزش معده با روش های کاربردی و تغییر در سبک زندگی امکان پذیر است. شما می توانید براحتی با تغییر در برخی عادات روزانه و استفاده از برخی مواد غذایی موجود در خانه از این درد شایع جلوگیری کنید.
سوزش معده چیست ؟
سوزش معده یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی است که اغلب شدت آن باعث ایجاد درد در پشت و کمر می‌شود. اغلب افراد این عارضه را به صورت سوزش سردل تجربه می‌کنند که به‌دلیل برگشت اسید معده به سمت بالا رخ می‌دهد.
مواد غذایی که می‌خوریم تاثیر به‌سزایی بر عملکرد معده و دستگاه گوارش ما دارد. این‌روزها اغلب افراد با انتخاب غذاهای فرآوری شده و سبک زندگی غلط مثل ساعت اشتباه غذا خوردن یا از خواب بیدار شدن باعث بروز بیماری‌های گوارشی همچون سوزش معده می‌شوند.
این درد ناخوشایند معمولا در بالای معده یا سردل احساس می‌شود. راه‌کارهای درمانی بسیاری اعم از روشهای بهبود سوزش معده خانگی و داروهای تسکین‌دهنده وجود دارند که می‌توان بر اساس علت ایجاد این عارضه از آن‌ها استفاده کرد. اگر شما هم در اغلب موارد پس از غذا خوردن یا از خواب بیدار شدن احساس سوزش سر معده دارید در این مقاله همراه ما باشید تا درباره علت، علائم و راه‌های درمان سوزش معده بیشتر صحبت کنیم.
سوزش معده از چیست؟
سوزش معده درد مبهم و آزاردهنده‌ای در پشت قفسه سینه است. اسید معده ماده حیاتی برای دستگاه گوارش محسوب می‌شود که به فرایند هضم مواد غذایی کمک می‌کند. زمانی که این اسید به‌دلایل مختلف به سمت بالا یعنی انتهای مری و برخی اوقات گلو برسد، فرد احساس سوزش سردل یا معده خواهد داشت.
یکی از بارزترین نشانه‌های این عارضه، طعم تلخ در گلو است. به برگشت غذا از معده به مری رفلاکس معده می‌گویند که این‌روزها شایع‌ترین بیماری گوارشی در زنان، مردان، کودکان، جوانان و کهنسالان به‌شمار می‌آید.
اغلب افراد سوزش معده را پس از خوردن غذاهای چرب و سنگین یا موقع دراز کشیدن با شدت بیشتری احساس می‌کنند. از همین‌رو پزشکان اولین اقدام برای درمان این مشکل را تغییر سبک زندگی و عادات غلط می‌دانند. اما در صورت عدم بهبود سوزش سردل پس از ایجاد تغییرات، آن را دست کم نگیرید و به متخصص گوارش مراجعه کنید.
علائم سوزش معده
سوزش معده اغلب به‌صورت احساس سوزش شدیدی در مرکز قفسه سینه و پشت استخوان سینه حس می‌شود. این احساس سوزش می‌تواند چند دقیقه و گاهی حتی چند ساعت طول بکشد. در برخی موارد نشانه های حمله قلبی با سوزش معده اشتباه گرفته می‌شوند. از همین‌رو بهتر است با نشانه‌های اصلی این عارضه آشنا شوید:
نشانه های سوزش معده
احساس فشار یا درد در ناحیه قفسه سینه با خم شدن یا دراز کشیدن
احساس سوزش در ناحیه گلو
مزه ترش، اسیدی یا شور در قسمت عقبی گلو
مشکل در بلعیدن
سرفه یا گرفتگی صدا
احساس درد معده به شکل سوزش بعد از غذاخوردن و هنگام شب
نفخ شکمی
حالت تهوع
درد شکمی
احساس پری شکم هنگام غذاخوردن یا بعد از آن
احساس سروصدا در شکم
سوزش معده نشانه چیست؟
مری لوله‌ای است که غذا و مایعات را از دهان به معده می‌برد. مری در نقطه‌ای به نام اسفنکتر تحتانی مری (LES) به معده متصل می‌شود. اگر اسفنکتر تحتانی مری عملکرد درستی داشته باشد، زمانی‌که غذا از مری خارج و وارد معده می‌شود، بسته خواهد شد.
اما در برخی از افراد اسفنکتر تحتانی مری عملکرد درستی ندارد یا ضعیف شده است. این امر سبب نشت محتویات معده به مری می‌شود. در این شرایط اسید معده می‌تواند مری را تحریک کند و سبب بروز علائم سوزش سر دل شود. به این وضعیت رفلاکس معده می‌گویند.
علت سوزش معده در شب یا روز
مهمترین دلایل عبارت‌اند از:
یبوست
زخم معده
سیگار کشیدن
بی‌خوابی و استرس زیاد
اضافه وزن
غذاهای تند و شور
مصرف زیاد کافئین، الکل، شکلات یا نوشیدنی‌های گازدار
دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذاخوردن
مصرف مرکبات مثل لیموشیرین، پرتقال
سس کچاپ و محصولات تولید شده از گوجه‌فرنگی
خوردن سیر و پیاز خام
غذاهای چرب، حجیم و سرخ‌کردنی
برخی داروها مثل آسپرین و ایبوپروفن
فتق هیاتال (بخشی از معده توسط دیافراگم به قفسه سینه فشار می‌آورد و باعث رفلاکس معده می‌شود)
نکته
اصلی‌ترین دلیل سوزش سر دل، بازگشت اسید معده به سمت مری و گاها حلق است.
سوزش معده در بارداری طبیعی است؟
بزرگ شدن رحم بر اثر رشد جنین باعث ایجاد فشار به معده و روده‌ها می‌شود. اکثر زنان باردار در این حالت سوزش معده احساس می‌کنند. افزایش سطح پروژسترون در دوره بارداری تاثیر زیادی بر ماهیچه‌های معده می‌گذارد و باعث تنبلی آن‌ها می‌شود که نتیجه‌اش بروز سوزش سردل است.
دیگر علت سوزش‌معده در زنان باردار را می‌توان ناشی از تهوع و استفراغ مداوم دانست که در سه ماه اول حاملگی بسیار شایع است.
راه‌کارهای پیشگیری از سوزش سر دل
بهترین روشهای مدیریت و کنترل اسید معده شامل موارد زیر است.
غذاها را در اندازه کمتر و تعداد دفعات بیشتر میل کنید.
به پهلوی چپ بخوابید.
با شکم پر به رختخواب نروید. (خوردن غذاهای حجیم علت سوزش معده در شب است)
لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
مدتی را در آفتاب بگذرانید. (نور طبیعی خورشید به تامین ویتامین D بدن و درمان رفلاکس اسید کمک می‌کند.)
با گذاشتن یک بالش اضافه‌تر زیر سر، شانه و گردن را بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا بازگشت اسید معده به مری نداشته باشید.
روش های مهم برای تسکین سوزش معده
جویدن آدامس
مجله Dental Research مطالعه‌ای را در مورد رفلاکس اسید معده انجام داده است. زمانی که افراد مبتلا به این بیماری تکه‌ای آدامس عاری از قند را به مدت ۳۰ دقیقه بعد از غذا جویدند تسکین خوبی را تجربه کردند.
این موضوع بدین خاطر است که جویدن ادامس باعث تحریک غدد بزاقی می‌شود و جریان بزاق را افزایش می دهد. هر اسیدی که در سیستم گوارشی تشکیل می‌شود حل شده و شسته می‌شود. پاک شدن اسید باعث بهبود نشانه‌های رفلاکس اسید خواهد شد. می‌توان از این گزینه برای بهبود نشانه‌های سوزش سر دل نیز استفاده کرد.
به موارد زیر نیاز خواهید داشت:
یک عدد آدامس عاری از قند
طرز استفاده :
بعد از هر وعده غذایی، یک عدد آدامس عاری از قند را بردارید و بجوید. اینکار را به مدت ۳۰ دقیقه انجام دهید تا به نتیجه مد نظر خود دست یابید.
چانه خود را بالا نگه دارید
سوزش سر دل معمولا به هنگام خواب بدتر می‌شود زیرا دراز کشیدن به هنگام خواب می‌تواند این شرایط را بدتر و شدید تر کند. در این شرایط قانون جاذبه بر علیه شما کار می‌کند و بدن محتویات هضم شده را راحت تر به سمت مری می فرستد و همین امر باعث ایجاد سوزش سر دل خواهد شد.
به همین خاطر بهتر است به هنگام خواب، سر خود را ۶ اینچ بالاتر نگه دارید. شما می‌توانید اینکار را با قرار دادن آجر، کتاب یا بلوک هایی زیر بالشت خود انجام دهید.
سه الی چهار ساعت بعد از خوردن غذا دراز نکشید زیرا دراز کشیدن با معده پر باعث می‌شود فشار بیشتری بر آن وارد شود و محتویات بیشتری به سمت مری بازگردد.
چطور، چگونه و کی
به نحوه خوردن غذا توجه داشته باشید: مقدار زیادی غذا نخورید. تکه‌های کوچک غذا را بردارید و آن را به آرامی بخورید. به معده خود زمان هضم غذا را بدهید.
به غذایی که می‌خورید توجه داشته باشید
ممکن است متوجه شده باشید که برخی از غذاهای خاص که اسید بالایی دارند یا ادویه دار هستند می‌تواند رفلاکس شما را بدتر کند. به عنوان مثال خوردن گوجه فرنگی یا مرکبات که اسید بالایی دارند ممکن است این شرایط را بدتر کند. پس از خوردن این مواد خودداری کنید.
به زمانی که غذا می‌خورید توجه داشته باشید: سه الی چهار ساعت قبل از رفتن به رختخواب، غذا نخورید. دراز کشیدن می‌تواند فشاری بر روی سیستم گوارشی ایجاد کند.
محرک‌های خود را شناسایی کنید
شناسایی محرک‌ها ممکن است به زمان و انرژی نیاز داشته باشد اما اگر بدانید چه چیزی باعث بدتر شدن شرایط شما می‌شود، قادر خواهید بود از خوردن آن پرهیز کنید.
به جای اینکه به داروهای بدون نسخه اطمینان کنید بهتر است یکبار برای همیشه محرک های خود را بشناسید و از مصرف آن‌ها خودداری کنید. همچنین به فعالیت‌هایی که انجام می‌دهید توجه کنید.
از پوشیدن لباس های تنگ خودداری کنید
پوشیدن لباس‌های تنگ می‌تواند سوزش سردل را بدتر کند. اگر شلوار بسیار تنگ دارید، به هنگام نشستن فشاری بر روی معده وارد خواهد شد.
برخی از افراد نیز از پیراهن یا کمربند تنگ استفاده می‌کنند و همین امر شرایط را بدتر می‌کند. هر چقدر فشار بیشتری بر روی ناحیه شکم وارد شود احتمال بیرون رفتن محتویات آن به سمت مری بیشتر خواهد شد.
نوشیدن الکل و سیگار کشیدن شرایط را بدتر می‌کند
سیگار کشیدن و نوشیدن الکل می‌تواند رفلاکس اسید را بدتر کند. نیکوتین و الکل هر دو باعث تضعیف عضلات موجود در شکم خواهند شد. به همین خاطر امکان برگشت محتویات معده وجود دارد.
سیگار کشیدن را ترک کنید و نوشیدن الکل را کنار بگذارید. انجام اینکارها می‌تواند سلامت کلی بدن را بهبود ببخشد و در نهایت باعث تسکین و بهبود رفلاکس اسید شود.
وزن مناسبی داشته باشید
اضافه وزن می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد و سوزش سردل را بیشتر کند. این موضوع بدین خاطر است که اضافه وزن فشار بیشتری بر روی اسفنکتر تحتانی مری وارد می‌کند. هر چقدر این مورد شل تر باشد امکان بازگشت محتویات معده نیز بیشتر خواهد بود.
درمان خانگی سوزش معده
استفاده از سرکه سیب
اسفنکترهای دو سمت معده اهمیت و نقش زیادی در بیماری‌های معده دارند. اگر این اسفنکترهای به خوبی بسته شوند و مانع از برگشت محتویات معده به قسمت‌های دیگر شوند سوزش معده شما تا حدی درمان می‌شود.
سرکه سیب یکی از موادی است که از آن برای درمان بیماری سوزش معده استفاده می‌شود. با استفاده از سرکه سیب اسفنکتر پایینی معده تحریک شده تا کاملا بسته شده و از برگشت محتویات اسیدی روده به معده جلوگیری کند.
همچنین سرکه سیب هضم غذا را آسان‌تر کرده و از این جهت هم به درمان سوزش معده شما کمک خواهد کرد.
برای درمان سوزش معده با سرکه سیب می‌توانید یک یا دو قاشق چایخوری سرکه سیب را به یک لیوان آب اضافه کرده و آن را بعد از وعده غذایی خود میل کنید.
توجه داشته باشید که سرکه سیب باید کاملا طبیعی و اصل باشد تا سوزش معده شما را درمان کند. در صورت استفاده سرکه‌های غیراصل نه تنها سوزش معده‌تان درمان نمی‌شود بلکه ممکن است مشکلات دیگری را هم برایتان ایجاد کند.
درمان سوزش معده با عسل
خوردن عسل یکی از روشهای درمان خانگی سوزش معده و رفلاکس معده است که مداومت بر آن می‌تواند مشکلات معده شما را کاملا حل کند. ما چند دمنوش برای معده درد هم به شما معرفی کردیم که می توانید از آن استفاده کنید.
نوشیدن مایع گیاه آلوورا
گیاه آلوورا یک گیاه درمانی و دارویی است که فواید و خواص بی‌شماری دارد. یکی از خواص آن، کمک به درمان سوزش معده می‌باشد.
گیاه آلوررا قسمت لزج و ژله‌ای دارد که می‌توانید با میکس کردن آن نوشیدنی طبیعی آلوورا برای خود تهیه کنید و میل کنید. آلوررا با خواص ضد التهابی که دارد التهاب معده شما را کاهش می‌دهد و درد و سوزش آن را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
نوشیدنی‌های آماده آلوورا هم وجود دارند اما نوشیدنی‌های بسته‌بندی اکثرا مواد نگهدارنده دارند که برای معده آسیب دیده مناسب نیست. از این‌رو بهتر است از گیاه آلوورا برای تهیه نوشیدنی استفاده کنید.
نعنا را فراموش نکنید
از زمان‌های گذشته تا همین الان عرق نعنا یکی از راه‌های درمان سوزش معده و تسکین درد معده برای افراد بوده است.
این گیاه مفید و خوشبو با خواصی که دارد به هضم بهتر غذا کمک کرده و سوزش و سنگینی معده شما را کاهش می‌دهد.
برای بهره‌گیری از خواص بی‌نظیر نعنا می‌توانید چند برگ نعنا را بامقداری آب بجوشانید و آن را روزی دو یا سه با بنوشید. همچنین جویدن برگ نعنای تازه نیز برای درمان سوزش معده بسیار مؤثر است.
گیاه زنجبیل
اگر می‌خواهید سوزش معده خود را خیلی سریع و در مدت کوتاهی درمان کنید، استفاده از زنجبیل پرخاصیت را فراموش نکنید.
زنجبیل اسید معده را که عامل اصلی سوزش معده است به خود جذب کرده و همچنین با آرام کردن اعصاب معده تا حد زیادی به درمان سوزش معده شما کمک می‌کند.
می‌توانید آن را به صورت تازه تهیه کنید و در غذاهای خود از آن استفاده کنید. زنجبیل تازه علاوه‌بر درمان سوزش معده، طعم و عطر بی‌نظیری به غذای شما می‌دهد.
همچنین می‌توانید مقدار کوچکی از زنجبیل را به صورت خام میل کنید یا آن را به همراه عسل که خواص زیادی برای درمان بیماری‌های معده دارد، دم کنید و دمنوشش را استفاده کنید.
شیر سرد
نوشیدن شیر سرد آسان‌ترین و ارزان‌ترین راه برای درمان سوزش معده است. شیر با کمک به اسفنکترهای معده و استراحت دادن آن‌ها به یکی از روشهای درمان سوزش معده است.
علاوه‌بر شیر، هر ماده غذایی دیگر مانند سویا و مشتقات آن و سایر لبنیات، شکلات تلخ و….که حاوی پروبیوتیک‌ها باشند می‌توانند به درمان سوزش معده کمک کنند.
بابونه و سوزش معده
گیاه بابونه با خواص ضدالتهابی که دارد التهاب معده شما را کاهش داده و سوزش معده شما را درمان می‌کند. بهترین روش مصرف بابونه برای درمان سوزش معده، دمنوش بابونه است.
برای تهیه دمنوش بابونه کافی است، گلبرگ‌های بابونه را در آب جوش ریخته و اجازه دهید مدتی بجوشد. بعد از خنک شدن می‌توانید دمنوش‌تان را استفاده کنید.
همچنین می‌توانید با اضافه کردن مقداری عسل، در کنار خواص بابونه از مزایای عسل نیز برای درمان سوزش معده خود بهره‌مند شوید.
سیب، میوه بهشتی
سیب میوه سلامتی است. با خوردن سیب اسید معده شما برای مدت زمانی خنثی می‌شود و سوزش معده‌تان نیز کاهش می‌یابد. بهترین روش برای استفاده از سیب برای درمان سوزش معده، تقسیم سیب به تکه‌های کوچک و خوردن تکه‌های آن در طول روز است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر تنها گاهی اوقات سوزش معده را تجربه می‌کنید، نیازی به مراجعه به پزشک نیست. اما اگر به‌طور مکرر درگیر آن هستید، به‌طوری‌که در زندگی روزمره‌تان تداخل ایجاد کرده، ممکن است این علامت نشان‌دهنده یک بیماری جدی‌تر باشد.
سوزش‌معده اغلب در کنار سایر بیماری‌های گوارشی، همچون زخم‌های گوارشی (که زخم‌هایی در بافت پوششی مری و معده هستند) رخ می‌دهد. درصورتی‌که علائم زیر را تجربه کردید فورا با پزشکتان تماس بگیرید:
درد هنگام بلع
مدفوع تیره، قیری یا خونی
تنگی نفس
دردی که از پشت به شانه‌ها منتشر می‌شود.
سرگیجه
عرق کردن هنگامی که در ناحیه قفسه سینه درد دارید.
سوزش‌معده با چه بیماری‌هایی مرتبط است؟
این بیماری اغلب با بیماری‌های قفسه سینه همچون ذات‌الریه، آمبولی ریه، درد شدید قفسه سینه یا حمله قلبی مرتبط می‌شود.
سوالات متداول
برای سوزش معده چه قرصی بخوریم؟
بهترین داروهای کنترلکننده اسید معده و التیامبخش درد سوزش سر دل شامل فاموتیدین، سایمتیدین، امپرازول است. این داروها باید زیر نظر متخصص گوارش مصرف شوند.
درمان سوزش‌معده در طب سنتی چگونه است؟
در طب سنتی برای درمان سوزش سر دل مصرف چای بابونه، دانه‌های رازیانه، زنجبیل و شیرین‌بیان توصیه می‌شود.
بهترین میوه برای درمان سوزش‌معده چیست؟
موز حاوی پتاسیم بالایی است که آن را به یک میوه نسبتا قلیایی تبدیل کرده است. بدین معنا که می‌تواند در مقابله با اسید معده که مری را تحریک می‌کند، موثر باشد.
سخن آخر
اگر سوزش معده ، اغلب اذیت‌تان می‌کند، می توانید با برخی از روشهای خانگی که در این مطلب اشاره کردیم مشکل خود را حل کنید.
