درمان وسواس فکری بدون دارو ؛ راه نجات خودتان شوید

درمان وسواس فکری بدون دارو می تواند شما را از شر اختلالات وسواس گونه ی ذهنی و عملی نجات دهد. برای درمان وسواس نیاز نیست حتما به دنبال دارو بروید، شما با کمک راهکارهایی موثر می توانید برای درمان وسواس فکری پا پیش بگذارید. با شادمگ همراه باشید.

وسواس چیست ؟

وسواس، یا اختلال وسواس فکری- عملی (OCD) در حقیقت عبارت است از یک فشار ذهنی که انسان را وادار به ادامه‌ی یک فکر یا عمل می‌کند. در وسواس حتی اگر فرد، خود به غیر منطقی بودن فکر یا عملش واقف باشد باز هم قادر به توقف آن نیست.

در این اختلال، فرد احساس می‌کند مجبور است به چیزی که در ذهنش هست فکر کرده یا آن را انجام دهد اما در عین‌حال بسیار مایل است تا در برابر وسوسه مقاومت کند. همین امر در نهایت روی عملکرد او تأثیر منفی می‌گذارد و به انزوا منجر می‌شود.

روان‌شناسان معتقدند وسواس یک نوع بیمارى روان‌رنجوری (نِورِزی) شدید است که باعث می‌شود تعادل روانى و رفتارى بیمار از بین برود و در سازگارى با محیط دچار اشکال شود.

وسواس به‌صورت کلی به دو دسته‌ی وسواس فکری و وسواس عملی تقسیم می‌شود که ممکن است به‌تنهایی یا همراه با هم فرد را درگیر کنند.

علت تلخی دهان در هنگام صبح را در شادمگ بخوانید.

علائم وسواس فکری

بیماری وسواس باعث می شود رفتارهایی تکراری انجام دهید. درمورد این رفتارها فرد احساس الزام برای انجام دادن آن ها را دارد. فرد این رفتارهای تکراری یا اعمال ذهنی را با هدف کاهش اضطراب مربوط به وسواس و یا با هدف جلوگیری از وقوع چیزی بد انجام می دهد. با این حال، انجام این کارهای اجباری، هیچ لذتی را برای فرد به همراه نمی آورد و ممکن است فقط یک آرامش موقتی به همراه آورد.

ممکن است فرد از قوانین یا آیین هایی پیروی کند که به کنترل اضطراب فرد هنگام داشتن افکار وسواسی کمک کند.این اجبارها بیش از حد افراطی هستند و اغلب به طور واقعی با مشکلی که فرد دارد ارتباط ندارند. مانند وسواس، اجبار نیز به طور معمول دارای مضامینی است، مانند:

• وسواس در نظم و تقارن
• توجه افراطی به خرافات و موضوع خوش شانس یا بدشانس بودن
• ترس از آلوده شدن توسط میکروب‌ها یا آلوده کردن دیگران
• افکار و یا تجسمات ذهنی خشونت آمیز و تهاجمی
• ترس از دست دادن کنترل رفتار خود و آسیب رساندن به خود یا دیگران
• وحشت از دست دادن و عدم داشتن چیزهایی که ممکن است روزی مورد نیاز باشند
• تمرکز زیاد از حد روی عقاید مذهبی یا اخلاقی
• سرکشی و بررسی افراطی برخی مکان ها یا وسایل مانند بررسی مکرر شیر آب، شیر گاز، کلید ها و قفل ها
• جمع آوری اشیاء غیرضروری مثل روزنامه‌های قدیمی یا ظروف خالی غذا
• نگرانی بابت سلامت نزدیکان و سرکشی مداوم آن ها
• شستن و تمیز کردن وسایل و سطوح به صورت افراطی و صرف زمان بسیار برای اینکار
• شمارش، ضربه زدن و تکرار حرکات خاص یا انجام سایر امور بی معنی و غیر ضروری برای رفع اضطراب
• مرتب و منظم کردن افراطی وسایل
• دعا کردن افراطی و انجام آداب مذهبی به دلیل ترس از پیامدهای انجام ندادن وظایف دینی خود

نشانه های وسواس تقریبا از سنین 14 تا 25 سال خود را نمایان می کنند ولی ممکن است که در برخی موارد در سنین کمتر نیز مشاهده شوند. پس از ظهور این علائم و نشانه ها، آن ها به مرور زمان تقویت می شوند و جدی تر می شوند تا در نهایت در صورت عدم درمان وسواس، به بخشی از زندگی فرد مبتلا تبدیل می شوند. این امر البته ممکن است در بازه های زمانی مختلف کاهش نیز پیدا کند ولی باز می گردد و شدت بیشتری پیدا می کند.درمان وسواس رابطه مستقیمی با میزان اضطراب فرد دارد. و می تواند شدت نشانه های آن در هر فرد کم یا زیاد باشد.

چرا مبتلا به وسواس می‌شویم ؟

تا کنون دلایل و علل به‌وجودآمدن وسواس در افراد به طور کامل کشف نشده است. اما عواملی مانند ژنتیک افراد و عوامل محیطی در پیدایش این اختلال دخیل هستند.
افرادی که والدین آن‌ها، خواهر، برادر و… مبتلا به این اختلال هستند، بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند. تحقیقات و مطالعات انجام‌گرفته در این زمینه نشان می‌دهد که دو قلو‌ها نیز در اثر عوامل ژنتیکی بیشتر در معرض این اختلال قرار می‌گیرند.

همچنین احتمال مبتلا شدن افرادی که در سنین کودکی با بدرفتاری جسمی و یا جنسی مواجه شده‌اند نیز، بسیار بالا خواهد بود. همچنین در برخی از کودکان، عفونتی به نام استرپتوکوک، باعث بروز زودهنگام و یا بدتر شدن علائم وسواس فکری می‌شود.

در حالت کلی می‌توان گفت عوامل ژنتیکی، خودایمنی، رفتاری، شناختی، عصبی، محیطی و همچنین سابقه خانوادگی، سطح بالای استرس و اضطراب در زندگی و اختلالات روانی باعث شده تا افراد به این بیماری دچار شوند.

انواع وسواس فکری (OCD) کدامند ؟

حتی در جامعه مدرن که هنگام طبقه بندی اختلالات روانی و اضطرابی بسیار پیشرفته تر و مترقی تر است، هنوز کارهای زیادی برای بررسی انواع اختلالات وسواس فکری باقی مانده است. و گرچه مطمئناً انواع بیشتری از این اختلال وجود دارد که هنوز طبقه بندی نشده اند، اما متخصصان معمولاً موارد مختلف وسواس را به دسته های جداگانه تقسیم می کنند:

• چک کردن

به طور مکرر مواردی را بررسی می کنند (اجاق گاز خاموش، در قفل شده و غیره) که آنها را با آسیب یا خطر همراه می کند.

• آلودگی

این افراد از آلودگی می ترسند. آنها معمولاً اجباری برای نظافت یا شستن دست دارند.

• آلودگی ذهنی

گناهکاران از این می ترسند که اگر همه چیز عالی نباشد یا درست انجام نشود اتفاق وحشتناکی رخ می دهد یا مجازات می شوند.

• احتکار

احتکارگران می ترسند که اگر چیزی را دور بریزند اتفاق بدی رخ دهد. آنها اجباری مواردی را که نیازی به استفاده از آنها ندارند ، احتکار می کنند. آنها همچنین ممکن است از اختلالات دیگری مانند افسردگی، PTSD، خرید اجباری، کلپتومانیا، ADHD یا اختلالات تیک رنج ببرند.

• افکار سرزده

افكار سرزده معمولاً برای فرد دردمند آزار دهنده است. آنها به صورت غیرارادی رخ می دهند و می توانند تقریباً با هر موضوعی متنوعی درگیر باشند.

• وسواس تقارن و نظم

فرد مبتلا به وسواس، ممکن است در مورد تقارن داشتن و نظم اشیاء وسواس داشته باشد.

ویژگی تمایز در اینجا این است که چنین افکاری مانند افکار سرزده قابل اعتراض نیستند. در عوض، این نوع از مبتلایان به اختلال وسواسی مغزی ممکن است هر روز  و ساعت ها به این فکرها بپردازند تا اینکه آنها را سرکوب کنند.

درمان وسواس چیست ؟

وسواس هرچند در ظاهر بیماری بسیار پیچیده‌ای به نظر می‌رسد، اما درمان آن در اغلب موارد کار ناممکنی نیست. درمان وسواس با استفاده از دارو و تکنیک‌های مختلف روان‌شناختی میسر است. در این قسمت، نکاتی پیرامون درمان وسواس جبری (اختلال وسواس فکری- عملی) در اختیارتان می‌گذاریم:

درمان وسواس، یک کار تخصصی روان‌شناختی محسوب می‌شود.

درمان وسواس چگونه است؟

درمان وسواس با روش‌های مختلفی امکان‌پذیر است، اما مهم‌ترین روش‌ها برای این کار عبارتند از:

الف) درمان شناختی- رفتاری

درمان شناختی- رفتاری یا رفتاردرمانی شناختی که به اختصار CBT نامیده می‌شود، یک روش درمانی مؤثر است که در آن درمانگر تلاش می‌کند ضمن صحبت کردن با بیمار و بررسی طرز تفکر او نسبت به وقایع پیرامون، به او در حل مشکلش کمک کند.

بسیاری از اختلالات روان‌شناختی همچون افسردگی، اضطراب و وسواس با استفاده از این روش به طور کامل قابل درمان هستند.

ب) درمان روان‌ پویشی

یکی دیگر از روش‌های مؤثر درمان وسواس، درمان روان‌پویشی است. در این روش، درمانگر به بیمار کمک می‌کند تا دلیل و الگوهای رفتار، احساسات و باورهایش را –که از دوران کودکی شکل گرفته‌اند- پیدا کرده و بتواند با شناخت انگیزه‌های ناخودآگاه موجود در پس تصمیمات خود، مشکلاتش را مدیریت کند.

درمان وسواس به شیوه‌ی روان‌پویشی ممکن است کوتاه مدت یا بلند مدت باشد ولی در هرحال اثرات آن ماندگارند و به حل ریشه‌ای مشکلات فرد مبتلا کمک می‌کنند.

ج) دارو درمانی

همان‌طور که گفتیم، بسیاری از پژوهشگران معتقدند وسواس علت زیستی دارد و به همین با دارو قابل کنترل و درمان است. البته باید دقت داشته باشید که تجویز دارو برای درمان وسواس، تنها در صلاحیت روانپزشکان است و سایر افراد اجازه ندارند از این روش برای درمان مراجعان خود استفاده کنند.

داروها با اثرگذاری بر قسمت خاصی از مغز یا تغییر در میزان و زمان ترشح هورمون‌های مختلف، می‌توانند بروز رفتارهای وسواسی یا شدت آن‌ها را کنترل کنند.

د) شوک درمانی

درمانگر برای درمان مراجعان مبتلا به وسواس، تلاش می‌کند تا حد امکان از روش‌های غیرتهاجمی استفاده کند. با این وجود، زمانی که شدت اختلال زیاد باشد یا نتوان از دارو استفاده کرد، ممکن است درمان‌های تهاجمی نیز در پیش گرفته شوند.

شوک درمانی یکی از روش‌های تهاجمی برای کنترل وسواس‌های شدید است که توسط درمانگر و در بیمارستان‌های روانی انجام می‌شود.

در این روش، که به اختصار ECT (الکتروشوک مغزی) نامیده می‌شود، ابتدا بیمار را به مدت بسیار کوتاهی (۱ الی ۲ دقیقه) بی‌هوش کرده و سپس جریان خفیف الکتریسیته را برای ایجاد شوک مغزی برقرار می‌کنند.

جلسات درمانی با ECT معمولاً ۳ بار در هفته برگزار می‌شوند و بسته به شدت بیماری ممکن است یک تا چند هفته ادامه پیدا کنند.

درمان انواع مختلف وسواس

حالا که با مهم‌ترین شیوه‌های درمان وسواس آشنا شدید، بد نیست نگاهی نیز به درمان انواع مختلف وسواس داشته باشیم و نکات ضروری در این مورد را ذکر کنیم.

درمان وسواس شستشو چیست ؟

درمان وسواس شستشو، بیشتر اوقات با استفاده از تکنیک‌های شناختی- رفتاری امکان‌پذیر است. یکی از این تکنیک‌ها «حساسیت‌زدایی تدریجی» نام دارد.

در حساسیت‌زدایی تدریجی فرد مبتلا را به آرامی و در طول زمان، با عاملی که نسبت به آن وسواس دارد مواجه می‌کنند و سپس با آگاهی‌بخشی و آموزش تکنیک‌هایی، راه مقاومت در برابر وسوسه را به او می‌آموزند. به تدریج فرد یاد می‌گیرد که چطور باید وسواس خود را کنترل کند.

 درمان وسواس فکری چیست ؟

اگر شما هم کنجکاوید بدانید درمان وسواس فکری چیست، این بخش را با دقت بخوانید.

شیوه‌ی درمان وسواس فکری نیز همچون شیوه‌ی درمان سایر انواع وسواس است. اما برای درمان وسواس فکری شدید، رفتاردرمانی به تنهایی کفایت نمی‌کند و نیاز به مصرف دارو وجود دارد.

اصلی‌ترین تمرین درمان وسواس فکری، شامل روش‌های حساسیت‌زدایی تدریجی، غرقه‌سازی، آموزش آرامش و ERP است. این روش‌ها طی چند جلسه به درمان‌جویان آموزش داده می‌شود.

لازم به ذکر است همان‌گونه که درمان وسواس شدید فکری با تکنیک‌های روان‌شناختی ممکن است، درمان وسواس عملی بدون دارو نیز امکان‌پذیر است. فقط کافی است به یک روان‌شناس مطمئن مراجعه کنید.

از دیرباز دانشمندان طب سنتی، درمان وسواس فکری با داروهای گیاهی را نیز ممکن و مؤثر می‌دانستند. برای مثال «افتیمون» یکی از گیاهانی است که آن را به‌عنوان ضد سودا و درمان‌کننده‌ی افسردگی و جنون مورد استفاده قرار داده‌اند و به‌نظر می‌رسد در درمان وسواس ذهنی نیز مفید و مؤثر است.

به‌علاوه، برخی از مردم دارچین را به‌عنوان معجزه درمان وسواس می‌شناسند و درمان وسواس با دارچین را تبلیغ می‌کنند. به هرحال می‌توانید برای درمان وسواس طب سنتی را امتحان کنید. خطر و دردسری همراه ندارد.

درمان وسواس فکری مذهبی و جنسی نیز با استفاده از تکنیک‌های روان‌شناختی همچون ERP (یا روش مواجهه‌سازی و جلوگیری از پاسخ) ممکن است.

 درمان وسواس مو کندن

درمان‌های دارویی برای اختلال موکنی، شامل داروهای ضدافسردگی و ضد روان‌پریشی هستند. همچنین در بین درمان‌های رفتاری، «آموزش وارونه‌سازی عادت» بسیار مؤثر است. در این روش، فرد پاسخ جدیدی مثل گره کردن مشت را یاد می‌گیرد که با عادت مو کنی رقابت می‌کند. برای مثال به او می‌گوییم: «هروقت خواستی موی سرت را بکنی، مشتت را یک دقیقه گره کن!»

درمان وسواس در تصمیم گیری

وسواس در تصمیم‌گیری را تقریباً همه‌ی ما در طول عمر بارها و بارها تجربه می‌کنیم. اما داشتن اختلال وسواس، می‌تواند به سخت‌گیری بیشتر در اخذ تصمیمات بینجامد. یکی دیگر از دلایل وسواس در تصمیم‌گیری، برخوردار نبودن از اعتماد به نفس کافی است.

برای درمان وسواس در تصمیم گیری، لازم است اعتماد به نفس خود را تقویت کنید. به‌علاوه در مشورت با دیگران زیاده‌روی نکنید و سعی کنید دهن‌بین نباشید.

درمان وسواس ترس از مرگ و بیماری

در صورتی که مبتلا به وسواس ترس از مرگ هستید، لازم است بدانید مهم‌ترین کار در این مواقع تلاش برای کنترل فکر است. به خودتان یادآوری کنید که این فقط یک فکر و تصور است و قرار نیست اتفاقی بیفتد. سایر روش‌های درمانی، مشابه درمان انواع دیگر وسواس است.

درمان وسواس فکری بدون دارو در کودکان

وسواس فقط مخصوص بزرگسالان نیست؛ کودکان نیز ممکن است گرفتار شوند. البته احتمال شیوع این اختلال، بین کودکانی که یکی از اعضای خانواده‌ی آن‌ها وسواس دارد بیشتر است.

در صورتی که کودک‌تان گرفتار اختلال وسواس شد، خیلی نگران نباشید. تنها لازم است کودک را مطمئن کنید که در هر صورت، حامی و پشتیبان او هستید و دوستش دارید.

درمان وسواس با گیاهان دارویی

مردم از دیرباز، برخی گیاهان دارویی را برای درمان اختلالات روانی و از جمله وسواس به کار برده‌اند. در صورتی که خود یا یکی از اعضای خانواده‌تان گرفتار وسواس هستید شاید بد نباشد در کنار مراجعه به یک روان‌شناس، از این گیاهان نیز به عنوان درمان مکمل استفاده کنید:

گل گاو زبان ، درمان وسواس فکری بدون دارو

از دمنوش گل گاو زبان می‌توانید برای کنترل اضطراب و افکار وسواسی استفاده کنید. برای تهیه‌ی این دمنوش، کافی است مقداری از این گیاه دارویی را در یک لیوان آب جوش بریزید و پنج دقیقه روی حرارات ملایم قرار دهید. سپس آن را از روی حرارت برداشته و پس از گذراندن از صافی، بنوشید.

دارچین و چای دارچین

دارچین یکی از گیاهان شناخته شده در درمان وسواس است. برای تهیه‌ی یک چای دارچین اثربخش، می‌توانید مقداری چوب دارچین را داخل قوری بریزید و یک لیوان آب جوش به آن اضافه کنید. پس از پنج تا هفت دقیقه چای شما دم کشیده و همه‌چیز برای درمان وسواس با دارچین آماده است.

عرق کاسنی ؛ درمان وسواس فکری بدون دارو

یکی دیگر از درمان‌های سنتی وسواس، نوشیدن روزی یک تا دو مرتبه عرق کاسنی است.

سایر گیاهان دارویی

علاوه بر گیاهانی که در بالا از آن‌ها نام بردیم لیمو، گل ختمی، گل بنفشه، ریواس، افتیمون و فرنجمشک نیز در درمان وسواس مؤثرند و می‌توانند به بهبود سریع‌تر فرد مبتلا کمک کنند.

عوارض عدم درمان وسواس فکری

عدم درمان وسواس فکری می‌تواند اثرات مخربی را بر روی زندگی ما داشته باشد. یا به عبارتی می‌توان گفت اختلالی شایع، مزمن و طولانی‌مدتی بوده که فرد را در آن دچار افکار و رفتار غیرقابل‌کنترل کرده و احساس می‌کند که یک کار را باید چندین بار تکرار کند.

درصورتی‌که این روند درمان نشود، ذهن فرد را در طول روز بیشتر از قبل درگیر کرده و قدرت تمرکز روی امور دیگر را هم از او سلب می‌کند. همچنین این اختلال باعث شده، زندگی شخصی و فعالیت‌های اجتماعی فرد را به طور کامل تحت‌تأثیر خود قرار ‌دهد. از دیگر عوارض عدم درمان وسواس می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• فرد احساس بدی درباره خود دارد.
• همیشه ترجیح می‌دهد تنها باشد و ارتباط خود را محدود می‌کند.
• افسردگی دامن‌گیر او خواهد شد.
• وسواس به شما احساس عصبانیت و کینه منتقل می‌کند.
• ممکن است باعث ایجاد عوارض جسمی نیز شود.
• باعث اتلاف وقت و انرژی می‌شود.
• باعث ایجاد عدم توانایی در تمرکز حواس و ایجاد حواس‌پرتی می‌شود.
• ممکن است فرد دچار خستگی ذهنی و بی‌حوصله شود.
• کیفیت زندگی او کاهش می‌یابد.
• درگیرشدن بیش از حد در رفتار‌های آیینی

به صورت کلی درگیر شدن در رفتار‌های روزمره یکی از مشکلات به وجود آمده در طی فرایند مبتلا شدن به بیماری وسواس فکری است. به این صورت که فرد مبتلا به صورت پیوسته اقدام به شستشوی می‌کند، به سختی حاضر به مشارکت کردن در برخی از کارهای روزمره نظیر حضور در مدرسه، حضور در محل کار و … می‌شود، در طی روابط عاطفی، کاری و … خود دچار مشکل می‌شود، افکار منفی او را فرا می‌گیرد و برخی دیگر موارد از این دست.

به صورت کلی فرد مبتلا به بیماری وسواس فکری، به صورت غیر طبیعی خود را درگیر کارهای روزمره می‌کند و در آنها غرق می‌شود و در واقع حساسیت بالایی نسبت به انجام دادن و انجام ندادن برخی از آنها از خود نشان می‌دهد.