جلوگیری از سردرد در ماه رمضان یکی از دغدغه های این روزه داران در ماه رمضان است. روزه داران اغلب به دنیال راه هایی برای جلوگیری از سردرد در ماه رمضان هستند. اغلب مصرف کافیین را بهترین دلیل برای جلوگیری از سردرد در ماه رمضان می دانند. اما شادمگ در این مطلب توصیه هایی برای جلوگیری از سردرد در ماه رمضان به شما ارائه کرده که با این توصیه ها تا آخر ماه رمضان خبری از سردرد نخواهد بود. با ما همراه شوید.
سردرد در ماه رمضان
سردرد روزه داری یکی از مشکلاتی است که در کنار ضعف و تشنگی، ممکن است برای برخی افراد به وجود بیاید و نتوانند به راحتی روزه بگیرند. درست است که ماه رمضان سبب آرامش و ایجاد فضای روحانی و معنوی برای افراد می‌شود، با این حال اگر چند نکته مهم تغذیه رعایت نشود، گرسنه ماندن برای مدت زمان طولانی در ماه رمضان عوارضی را نیز به همراه دارد.
به عنوان مثال سردرد بعد از افطار یکی از عوارض روزه داری است. برای بعضی از افراد حتی ممکن است باعث شود نتوانند روزه داری را ادامه بدهند. سردرد در ماه رمضان معمولاً به دلیل کمبود آب بدن، حذف کافئین و پایین آمدن قند خون است. در ادامه علت سردرد در روزه داری را بررسی می‌کنیم و برای مقابله با آن و درمان فوری سردرد راه‌حل‌هایی را ارائه می‌دهیم.
سردرد روزه داری چیست؟
سردرد ناشتا یا سردرد روزه داری نوعی سردرد است که پس از 16 ساعت غذا نخوردن یا بیشتر رخ می‌دهد. معمولاً سردرد خفیف تا متوسط است و ضربان و نبض ندارد. سردردهای ناشتا ممکن است در سرتاسر سر احساس شوند، یا درد ممکن است فقط در اطراف پیشانی متمرکز شود. سردردهای روزه داری با کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) و کم آبی بدن مرتبط است. این امرهمچنین می‌تواند با ترک کافئین مرتبط باشد. معمولا بعد از خوردن غذا از بین می‌رود. سردرد روزه داری معمولا در انتهای روز و به دلیل کاهش قند خون اتفاق می‌افتد.
سردرد روزه داری بیشتر در چه اوقاتی از روز رخ می‌دهد؟
اغلب سردرد روزه بعد از ظهر و یا غروب درست قبل از باز کردن روزه اتفاق می‌افتد. شدت سردرد معمولا با گذشت روزهای روزه داری بیشتر می‌شود. معمولا کسانی که در روزهای دیگر سال نیز سردرد می‌کنند، بیشتر در خطر سردرد در زمان روزه داری قرار دارند. خبر خوب این است که این سردردها بدون شکستن روزه قابل مدیریت است که در ادامه به بررسی راه حل این مساله می‌پردازیم.
علت سردرد بعد از افطار چیست؟
در مطالعه چهارماهه انجام شده در دانشگاه مالایا (دو ماه قبل از ماه رمضان و یک ماه بعد از آن) ۸۳ نفر شدت و تعداد دفعات سردردهای خود را ثبت کردند. نتایج پژوهش نشان داد ۴۸% از افراد مورد مطالعه در ماه مبارک رمضان بیشتر احساس سردرد دارند. اما علت سردرد روزه داری چیست و چرا بعد از افطار دچار سردرد می‌شویم. دلایل مختلفی برای ایجاد سردرد در ماه رمضان وجود دارد. علت بیشتر این سردردها کم‌آبی بدن، افت قند خون، ترک کافئین، استرس، تغییر چرخه‌ی خواب و کمبود خواب است:
کمبود آب بدن
کمبود آب بدن یکی دیگر از عوامل محرک و رایج است. مصرف کافی مایعات در سحر اغلب می‌تواند از سردرد جلوگیری کند. بیش از 75٪ مغز انسان از آب تشکیل شده است و نسبت به مقدار آب موجود در آن بسیار حساس است. وقتی مغز کمبود آب را تشخیص می‌دهد، شروع به تولید هیستامین می‌کند. تولید هیستامین یعنی بدن شروع به سهمیه‌بندی و صرفه جویی در مصرف آب می‌کند. این امر به دلیل محافظت از مغز در صورت ادامه کم‌آبی به مدت طولانی است. هیستامین‌ها مستقیماً باعث درد و خستگی می‌شوند؛ به عبارت دیگر معمولا با سردرد و کاهش انرژی همراه هستند.
افراد مستعد سردرد
شروع سردرد اغلب بعد از ظهر یا عصر درست قبل از افطار اتفاق می‌افتد. فراوانی سردرد معمولاً در طول روزه داری افزایش می‌یابد. کسانی که در سایر اوقات سال مستعد سردرد هستند به احتمال زیاد در روزه داری دچار سردرد می‌شوند، اما برخی از افراد که در این مدت دچار سردرد می‌شوند، سابقه سردرد یا میگرن ندارند.
کاهش مصرف کافئین
یک علت سردرد در ماه رمضان کم شدن کافئین بدن در افرادی است که عادت به خوردن چای و قهوه دارند. ترک مصرف کافئین به عنوان شایع‌ترین علت سردرد در هنگام روزه داری مطرح می‌شود. بیماران اغلب می‌توانند با کاهش مصرف کافئین در هفته‌های منتهی به ماه رمضان از سردرد جلوگیری کنند. نوشیدن یک فنجان قهوه یا چای در وعده‌ی سحر برای جلوگیری از سردردِ ترک کافئین در طول روزه کفایت می‌کند.
هیپوگلیسمی
هیپوگلیسمی همان قند خون پایین است. این عارضه می‌تواند باعث سردرد و سرگیجه در روزه داری بسیاری از افراد شود. اگر یک وعده غذایی با محتوای قند بالا قبل از شروع روزه داری نوش جان کنید، احتمال اینکه دچار این نوع سردرد بشوید بالاست. غذاهای پر کربوهیدرات باعث افزایش سریع قند خون و به دنبال آن افت سریع قند می‌شود که ممکن است در فرد سردرد ایجاد کند.
خوردن یک وعده‌ی غذایی با مقدار قند کم در سحر می‌تواند از بروز سردرد در طول روز جلوگیری کند. یکی از دلایل سردرد بعد از افطار، افت قند شدید و سرگیجه به دلیل مصرف مواد قندی زیاد، در وعده سحری است.
مبتلایان به سردرد باید سعی کنند حتی الامکان از قرار گرفتن در معرض عوامل دیگری مانند احتباس مایعات، استرس، خستگی و کمبود خواب در ماه رمضان که باعث تحریک بیشتر بدن برای ایجاد سردرد می‌شود، خودداری کنند. استراحت و خواب غالباً از سردرد جلوگیری می‌کنند و در صورت شکستن روزه، سردرد اغلب محو می‌شود.
پیشگیری از سردرد در ماه رمضان
لازم است بدانید که اگر دچار سردرد در ماه رمضان می‌شوید، این تنها شما نیستید که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنید و این معضل همانطور که گفتیم شایع است. درمان سردرد صبحگاهی در اکثر مواقع با تغییر در سبک زندگی و مراجعه به پزشک صورت می گیرد و البته در برخی مواقع می توان با انجام برخی قوانین از آن پیشگیری کرد.
اما شیوع این عارضه بدان معنی نیست که راهی برای مقابله با آن وجود ندارد. بهتر است مصرف خوراکی‌های شیرین نظیر شیرینی‌جات، شکلات، نقل، نبات و قند در وعده‌های سحر و افطار را کاهش دهید تا از سردرد در ماه رمضان پیشگیری کنید. به یاد داشته باشید که تا حد امکان، به هیچ عنوان بدون سحری، روزه نگیرید.
اشخاصی که پیش از روزه‌داری سابقه سردرد ندارند، معمولا به دلیل نخوردن آب و غذای کافی دچار این مشکل می‌شوند و همانطور که گفته شد اغلب بعد از افطار، سردرد آن‌ها بهتر می‌شود.
بنابراین خوردن وعده سحری به گونه‌ای که انرژی و آب مورد نیاز بدن شما را در طول روز تامین کند، تاثیر شایانی در پیشگیری از سردرد در ماه رمضان خواهد داشت.
نکته مهم
به یاد داشته باشید که تغییر چرخه خواب در ماه رمضان شما را مستعد سردرد در ماه رمضان خواهد کرد پس بهتر است با خواب کافی و منظم، احتمال بروز این مشکل را کاهش دهید.
با توجه به عللی که در بخش قبلی مقاله گفتیم، کشف دلیل سردرد در ماه رمضان برای شما آسان‌تر خواهد بود. توجه داشته باشید که یافتن علل ایجاد این مشکل کمک شایانی به پیشگیری و رفع آن خواهد کرد.
کم‌خوری در وعده‌های سحر و افطار می‌تواند باعث ایجاد سردرد شود پس برای جلوگیری از آن سعی کنید در هردوی این وعده‌ها، مواد مغذی کافی را به بدنتان برسانید. این کار باعث جلوگیری از ضعف و سردرد احتمالی می‌شود البته این امر به معنای پرخوری نیست بلکه به اندازه بخورید و از خوراکی‌های مناسب استفاده کنید.
در حقیقت همان‌قدر که میزان خوراکی و نوشیدنی مهم است، نوع آن‌ها و اینکه چه نوع غذاهایی در سحر و افطار می‌خورید و می‌نوشید نیز حائز اهمیت است.
راه های جلوگیری و درمان سردرد روزه داری
چند راهکار کلی برای پیشگیری از سردرد وجود دارد که شامل آمادگی برای ماه رمضان و تغییر سبک زندگی در طول ماه است. به عنوان مثال کسانی که عادت به خوردن کافئین زیاد دارند باید قبل از شروع ماه رمضان میزان مصرف کافئین را کم کنند. این افراد در طول ماه رمضان می‌توانند یک فنجان قهوه یا چای در هنگام سحر بخورند.
یا اگر تمایل دارند طبق دستور پزشک مسکّن مصرف کنند. البته در ماه رمضان، بیماران باید سعی کنند خواب کافی داشته باشند و همچنین مطمئن شوند به اندازه کافی آب می‌خورند تا بدنشان دچار کم‌آبی نشود. راه‌حل‌های دیگر برای درمان سردرد در ماه رمضان شامل موارد زیر می‌شود:
کاهش مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار
پزشکان کم شدن کافئین در ماه رمضان را از دلایل اصلی سردرد می‌دانند. کسانی که در خطر این نوع سردرد هستند باید چند هفته مانده به ماه رمضان آرام آرام مصرف کافئین خود را پایین بیاورند تا عادت کنند و یا قبل از اذان صبح از نوشیدنی دارای کافئین قوی استفاده کنند. با این حال استفاده از نوشیدنی کافئین‌دار هنگام سحر توصیه نمی‌شود چرا که بدن را کم‌آب می‌کند.
خوردن وعده‌های غذایی با قند کم
هیپوگلیسمی (قند خون پایین) سبب تحریک سردرد در بسیاری از افراد می‌شود. اگر قبل از شروع ماه رمضان وعده‌های غذایی با قند بالا مصرف کنید، سبب بالا رفتن سریع سطح قند خون می‌شود. با روزه گرفتن این قند خون به سرعت پایین می‌آید و سردرد می‌گیرید. خوردن وعده‌ی غذایی با قند کم، قبل از روزه داری از شروع سردرد در طول روز جلوگیری می‌کند.
به طور کلی اگر تغذیه درستی در طول ماه مبارک رمضان داشته باشید، بدون کم آبی، سو تغذیه و سردرد و سرگیجه می‌توانید روزه بگیرید. به عنوان مثال در اپلیکیشن به اندام دکتر کرمانی، برای کسانی که قصد گرقتن رژیم فستینگ دارند یا در ماه رمضان روزه می‌گیرند، برنامه غذایی مجزا تهیه شده است.
نوشیدن آب
کم آب شدن بدن از دیگر دلایل شایع سردرد است. مصرف کافی مایعات قبل از شروع روزه تا حدود زیادی از سردرد جلوگیری می‌کند. همانطور که گفته شد مغز به میزان آبی که در اختیارش دارد، بسیار حساس است. وقتی مغز متوجه می‌شود ذخایر آب رو به کاهش است، شروع به صرفه جویی و سهمیه‌بندی آب بدن می‌کند.
کاهش هیستامین در بدن
هیستامین (یک آمین زیستی که به عنوان یک انتقال دهنده عصبی در سیستم عصبی مؤثر است) سبب درد و خستگی می‌شود. به عبارت دیگر سردرد و خستگی از همراهان هیستامین هستند. به همین دلیل باید مواظب عوامل ایجاد سردرد مانند احتباس مایعات، استرس، خستگی و کمبود خواب در ماه رمضان باشید. با استراحت و خواب کافی نشانه‌های سردرد بعد از افطار، خود به خود محو می‌شوند.
استراحت کافی
استراحت و خواب اغلب به جلوگیری از سردرد کمک می‌کند و درد اغلب با شکستن روزه از بین می‌رود.
استفاده از داروهای کمکی
داروهای پیشگیرانه که به مدت دوازده ساعت ناشتا تاثیر خواهند داشت، مانند قرص ناپروکسن به صورت یک دوز 500 میلی گرم قبل از شروع روزه باید مصرف شود. البته باید قبل از شروع مصرف هرگونه دارو و قرص با پزشک خود مشورت کنید. اگر سردرد روزه داری با مصرف مایعات و غذا برطرف نشود، پزشک داروهایی مانند ناپروکسن را تجویز می‌کند.
عدم مصرف مواد غذایی سرخ شده
همانطور که می‌دانید کم آبی بدن یکی از عوامل ایجاد سردرد در ماه رمضان است. به همین دلیل اگر در زمان سحری، کمتر از غذاهای سرخ شده و پرادویه استفاده کنید، طبیعتا تشنگی کمتری در طول روز خواهید داشت و سردردهای خود را کنترل خواهید کرد.
مصرف فیبر بالا
سعی کنید وعده سحری خود را با مواد غذایی حاوی فیبر پر کنید. همچنین بعد از افطار از میان‌وعده‌های حاوی فیبر مانند انواع میوه‌های آبدار میل کنید تا در طول روز کمتر دچار تشنگی شوید.
مراجعه به پزشک
اگر سردرد بعد از افطار هم ادامه داشت و درد آن به مرور بیشتر شد، باید با پزشک خود موضوع را درمیان بگذارید تا کامل معاینه شوید. همیشه باید سردرد را جدی گرفت شاید دلیل سردرد اصلا مربوط به ماه رمضان نشود. پس در صورت مشاهده طولانی مدت آن اقدامات لازم را توسط پزشک خود انجام دهید.
با چند علت سردرد در روزه داری آشنا شدید. همانطور که خواندید درمان سر درد در ماه رمضان راه حل‌های ساده‌ای دارد. کافیست به اندازه‌ی کافی بخوابید، آب بنوشید، از غذاهای قندی دوری کنید و مصرف کافئین را کم کنید تا از سر درد بعد از افطار در امان بمانید.
